درهای باز برج قربان به روی دوستداران فرهنگ

فاطمه کاظمی|‌ همدان - خبرنگار:


امیدوارم شما از آن دسته همشهریانی باشید که موفق شدند در ایام نوروز از برج تاریخی قربان و نمایشگاه صنایع‌دستی و همچنین نمایشگاه عکس «درانه» که به معرفی سردرهای قدیمی همدان می‌پرداخت، بازدید کنند. اگر نه خیلی از شهروندان در گذر از این برج صدای ساز و دهل و موسیقی اصیل ایرانی را شنیدند و خیلی از مسافران و گردشگران با حضور در برنامه‌های نوروزی این نمایشگاه و همچنین بازدید رایگان از برج لحظات زیبایی را سپری کردند. 

این نمایشگاه که فعالیت خود را رسماً از 28 اسفند آغاز کرد و تا 16 فروردین به این فعالیت ادامه داد مرهون زحمات تعدادی از فعالان مدنی و تشکل‌های غیردولتی استان بود که دو سال است تلاش می‌کنند با برگزاری این برنامه‌ها چراغ برج تاریخی قربان را روشن نگه دارند؛ اثر تاریخی که به‌رغم پیشینه بلندی که دارد سال‌ها بود در آن به روی گردشگران و مسافران بسته بود و حتی خیلی از شهروندان همدانی نیز از وجود چنین اثر تاریخی در شهرشان بی‌خبر بودند اما حالا با تلاش فعالان مدنی استان آوازه این اثر تاریخی در شهر پیچیده است. 


برپایی غرفه‌های صنایع‌دستی

مسئول برگزاری این نمایشگاه به همشهری می‌گوید: برپایی 4 غرفه صنایع‌دستی شامل صنایع چرم، صنایع چوب، دمنوش‌ها و آش‌های محلی همدان و کارهای هنری حاصل از مواد بازیافتی از جمله فعالیت‌های ما در این نمایشگاه بود. در کنار این برنامه‌های علمی و فرهنگی نیز برگزار کردیم و روزهایی داشتیم که هزار نفر از برج قربان و نمایشگاهی که در آن برپا شده بود، بازدید کردند. حتی به اذعان مسئولان بازدید از این مکان تاریخی و نمایشگاهش بیشتر از اماکن تاریخی دیگر بود و این نشان می‌دهد برپایی این نمایشگاه کار خوب و اثربخشی بوده است. 

حمیدرضا حق‌نظری برگزاری نوروزگاه را از دیگر برنامه‌های مهم این نمایشگاه می‌داند و درباره آن توضیح می‌دهد: شاهنامه‌خوانی، سعدی‌خوانی، نقالی، اجرای موسیقی اصیل ایرانی و همچنین اجرای موسیقی عاشیقی توسط هنرمندان مطرح استان زیرمجموعه برنامه نوروزگاه بودند که با استقبال شهروندان، مسافران و گردشگران مواجه شد. 


نشست تخصصی محیط زیستی

برگزاری یک نشست تخصصی محیط زیستی با عنوان «ذخایر ژنتیکی و زیستی» به مناسبت روز جهانی ذخایر ژنتیکی پایان‌بخش این نمایشگاه بود. حق‌نظری در این‌باره می‌گوید: دکتر قاسم اسدیان (رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان)، رضوان سلماسی (رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای اسلامی شهر) و دکتر علیرضا محمدی (کارشناس محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان همدان) سخنرانان این نشست بودند و فعالان محیط‌زیست زیادی در این نشست حضور داشتند. 
وی می‌افزاید: حضور گسترده اصحاب رسانه، هنرمندان و فعالان مدنی استان در این نمایشگاه نیز باعث توجه بیشتر شهروندان و مسئولان به برج تاریخی قربان شد که سال‌ها مهجور و از نظر دور مانده بود. 


تلاش تشکل‌های غیردولتی

این فعال مدنی در پاسخ به این سؤال که برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی چه تاثیر مثبتی دارند، بیان می‌کند: برگزاری چنین برنامه‌هایی توسط تشکل‌های غیردولتی باعث افزایش میزان خودباوری و همچنین یکدلی و یکرنگی بیشتری بین آن‌ها می‌شود. از سوی دیگر مسئولان با ظرفیت‌های تشکل‌های غیردولتی آشنا می‌شوند و شاید به این نتیجه برسند که برگزاری برنامه‌های بیشتری را به آن‌ها بسپارند و شاهد برگزاری برنامه‌های خلاقانه‌تر و مردمی‌تر از سوی آن‌ها باشند. چراکه تشکل‌های غیردولتی از جنس مردم هستند و خیلی بهتر می‌توانند با آن‌ها ارتباط برقرار کنند و علاقه و تعلق خاطر بیشتر به آثار تاریخی و فرهنگی داشته باشند. 

حق‌نظری درباره میزان حمایت مسئولان از این حرکت مدنی توضیح می‌دهد: اتفاقا بزرگ‌ترین نقد ما به فرایند اداری طولانی بود که باید طی می‌شد. اگرچه در بخشی که مربوط به اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بود مشکلی نداشتیم و کارها و هماهنگی‌ها با سرعت انجام می‌شد اما بخشی که ما را اذیت کرد معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری بود که در زمینه تبلیغات شهری با ما همکاری نکرد. در حالی که ما به این تبلیغات نیاز داشتیم و عمده تبلیغات ما در فضای مجازی و توسط فعالان مدنی انجام شد و اگر تبلیغات شهری انجام می‌شد قطعا می‌توانستیم بازدیدکنندگان بیشتری را جذب و برنامه‌های متنوع‌تری اجرا کنیم اما حداقل در هفته اول برگزاری نمایشگاه از این نظر زمان را از دست دادیم و در مقابل افراد زیادی از برگزاری این نمایشگاه و برنامه‌های جانبی آن بی‌خبر ماندند. 

مسئول برگزاری نمایشگاه صنایع‌دستی در برج قربان معتقد است در مدت برگزاری این نمایشگاه عده‌ای خالصانه او را کمک کردند و می‌گوید: مسئولان میراث فرهنگی خیلی به ما لطف داشتند و رسانه‌های رسمی و مجازی نیز در پوشش خبری این نمایشگاه یاریگر ما بودند. شهر کتاب، انجمن پویشگران سفر پاک، انجمن سعدی‌پژوهی و انجمن شاهنامه‌خوانی چکاد ما را در برگزاری این برنامه حمایت کردند. این کمک‌ها ما را به این نقطه رساند و اگر معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری هم همکاری می‌کرد ما به سرمنزل مقصود می‌رسیدیم. 


پیشنهادهایی برای آینده

نیلوفر کوثری که در این نمایشگاه غرفه زیورآلات دست‌ساز با چوب را داشت می‌گوید: امسال شرایط جوی و همچنین شرایط اقتصادی مانع از حضور گسترده مسافران و گردشگران در این نمایشگاه شد با وجود این باز هم شرایط خوب بود. 

وی معتقد است: برج قربان از جاذبه‌های تاریخی استان است که مهجور مانده اما تبلیغات و برگزاری چنین نمایشگاه‌ها باعث خروج آن از این مهجوریت می‌شود. پیشنهاد می‌کنم مسئولان میراث فرهنگی استان در این اثر تاریخی را برای همیشه به سوی بازدیدکنندگان باز بگذارند و فعالیت آن محدود به نوروز نباشد. استفاده از صنایع‌دستی همدان مانند سفال نیز کمک زیادی به رونق نمایشگاه این مکان می‌کند که امیدوارم در سال‌های آینده مورد توجه قرار گیرد. 


درباره برج قربان  

وقتی کسی به همدان سفر می‌کند ممکن است برخی بناهای باارزش از دید او پنهان بماند یا نقشه ارائه‌شده چندان گویا نباشد. این برج یکی از بناهای به جا مانده از قرن هفتم یا هشتم هجری است و در محله زندی‌ها، حد فاصل بلوار مدنی و خیابان طالقانی و پشت دبیرستان ابن‌سینا واقع شده است. برخی پژوهشگران معتقدند مدفن شیخ‌الاسلام حسن‌بن عطار حافظ ابوالعلای همدانی و جمعی از امرای سلجوقی است. برج گنبدی مخروطی‌شکل دارد و در قسمت زیرین آن سردابی است که مزارها در آن جای گرفته است. در مورد نام این برج افسانه‌ها و داستان‌هایی رایج است که مورد استناد نیستند. برج قربان در 28/3/1354 به شماره 1078/3 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.