پیامدهای ناخواسته یک تصمیم عجولانه

جواد نصرتی ـ خبرنگار

 کاخ سفید با قرار دادن نام سپاه پاسداران در لیست سازمان‌های تروریستی خارجی وزارت خارجه آمریکا، بدعتی خطرناک را پایه‌گذاری کرده است که ‌می‌تواند پیامدهای پیش‌بینی‌نشده و جبران‌ناپذیری برای آمریکا به همراه داشته باشد.
به گزارش نیویورک‌تایمز، این نخستین‌بار است که وزارت خارجه آمریکا، یکی از نهادهای رسمی یک دولت خارجی را در لیست سازمان‌های تروریستی خود قرار می‌دهد. دولت‌های پیشین آمریکا هم به انجام چنین کاری فکر کرده بودند اما در نهایت به این نتیجه رسیدند که این کار، بیشتر از منافع احتمالی، برای آمریکا مضرات به همراه خواهد داشت.

جزئیات لیست سازمان‌های تروریستی
لیست «سازمان‌های تروریستی خارجی»، براساس قوانین آمریکا، توسط اداره ضدتروریسم وزارت امور خارجه آمریکا اعلام شده و هر 2سال به‌روزرسانی می‌شود. به‌صورت خودکار، اسامی این لیست در پایان هر 2سال از آن خارج می‌شوند مگر وزارت خارجه آنها را دوباره در لیست قرار دهد. تصمیم درباره ورود یک سازمان به این لیست، ‌به‌عهده شخص وزیر امورخارجه آمریکاست و او برای این کار، با دادستان آمریکا و وزارت خزانه‌داری مشورت می‌کند. تصمیم‌گیرنده خروج اسامی سازمان‌ها از این لیست هم با وزیر امورخارجه آمریکاست و او تصمیمش را به کنگره اطلاع می‌دهد، کنگره هم می‌تواند با تصویب قانون، نام سازمان موردنظرش را از این لیست بیرون بگذارد.
در شرایطی که مایک پمپئو وزیر امورخارجه دولت فعلی آمریکا و جان بولتون مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور این کشور، تندروترین مخالفان ایران در واشنگتن هستند، انتظار خروج نام سپاه از این لیست تقریبا صفر است. در واقع تلاش‌های این 2نفر بوده که توانسته دونالد ترامپ را متقاعد کند تا چنین کار پرریسکی در دولت او انجام شود.
این کار وزارت امورخارجه آمریکا، در کنگره هم حامیانی جدی داشته و تد کروز و لیندزی گراهام، سناتورهای جمهوریخواه کنگره، از آن با قاطعیت حمایت‌کرده‌اند. حتی برخی رسانه‌ها گزارش داده‌اند که کروز طرح‌های شدیدتری را علیه سپاه مدنظر دارد.
در مجلس نمایندگان که اکثریت با دمکرات‌هاست و بسیاری از آنها مخالفان سرسخت دونالد ترامپ هستند شرایط متفاوت است؛ در یکی از واکنش‌های متفاوت، ایلهان عمر نخستین نماینده زن مسلمان کنگره گفته است که این کار دولت آمریکا، باعث تشدید تنش‌ها می‌شود، جان سرباز‌های آمریکایی را به خطر می‌اندازد و احتمال جنگ را افزایش می‌دهد.
این اقدام، ‌در حالی از سوی دولت آمریکا اعلام شده که مخالفانی در میان ژنرال‌های آمریکایی و مقامات اطلاعاتی این کشور دارد. با این حال، دولت ترامپ هشدارها در این‌باره را نادیده گرفته است.

ابهامات یک اقدام عجولانه
نحوه و زمانبندی گرفتن این تصمیم، مقامات دولتی در‌ آمریکا را هم دچار سردرگمی کرده است. نیویورک‌تایمز به نقل از برخی منابع خود گزارش داده که وزارت امورخارجه آمریکا، تصمیمش در این‌باره را در یک فضای داخلی پرآشوب و عجولانه گرفته است و در حالی آن را اعلام کرده که کار روی جزئیات آن ادامه داشته و به همین‌خاطر، ابهامات زیادی دارد. برخی رسانه‌های آمریکایی گزارش داده‌اند که دونالد ترامپ به این خاطر در اعلام این تصمیم عجله داشته است که می‌خواسته در آستانه انتخابات پارلمانی در اسرائیل، احتمال پیروزی بنیامین نتانیاهو را تقویت کند.
یکی از ابهامات این تصمیم که در رسانه‌های آمریکایی هم بازتاب زیادی داشته، چگونگی موضع‌گیری دولت آمریکا در قبال حدود 11میلیون ایرانی‌است که یا به‌عنوان سرباز وظیفه، ‌یا به‌عنوان نیروی داوطلب بسیجی و یا به‌عنوان نیروی کادر در گذشته یا حالا در سپاه بوده‌اند. واشنگتن‌پست در یادداشتی در همین رابطه، از این اقدام آمریکا انتقاد کرده و گفته است چنین کاری، مجرم انگاشتن مردم به‌خاطر ملیت‌شان است. بسیاری از ایرانی‌هایی هم که هم‌اکنون در آمریکا به‌سرمی‌برند احتمالا شامل این قانون خواهند شد. برخی رسانه‌ها گمانه‌زنی کرده‌اند که احتمالا دولت آمریکا، برای آنها به‌صورت موردی نوعی معافیت، شبیه آنچه در قانون منع ورود ایرانی‌ها به آمریکا به‌کار گرفته شد، اعمال خواهد کرد. علاوه بر این مسئله که برای شهروندان ایران مهم است، حتی خود مقامات وزارت خارجه آمریکا هم برای اجرای آن دچار ابهام هستند. برای نمونه، نیویورک‌تایمز گزارش داده که مقامات آمریکایی در عراق، جایی که ایران حضور گسترده‌ای در آن دارد، دستورالعملی برای نحوه اجرای این سیاست دریافت نکرده‌اند.

از دست دادن عراق؟
یکی از مسائلی که تحلیلگران آمریکایی بعد از تصمیم دولت آمریکا درباره سپاه به آن پرداخته‌اند، آینده حضور آمریکایی‌ها در عراق است. با توجه به حضور مستشاری سپاه در عراق، این کشور ظرفیت تبدیل شدن به کانون درگیر‌ی‌های احتمالی میان نیروهای آمریکایی و ایرانی را دارد. اما مسئله در لایه‌ای دیگر، به عراقی‌هایی بازمی‌گردد که با ایرانی‌ها در این کشور رابطه دارند. به گزارش نیویورک‌تایمز، بسیاری از مقامات عراقی با این تصمیم آمریکا مخالف هستند، چون می‌تواند برای بسیاری از قانونگذاران در دولت شیعه این کشور محدودیت سفر و تحریم‌های اقتصادی به همراه داشته باشد. این قانون جدید همچنین می‌تواند باعث شود قانونگذاران عراقی با تصویب قانونی، برای حدود 5هزار نیروی آمریکایی حاضر در عراق، محدودیت تردد و فعالیت ایجاد کنند.
آنطور که نشریه لوبلاگ در تحلیلی نوشته است، افزایش تنش‌ها در پی تصویب این قانون در عراق، در بلندمدت می‌تواند عراق را به سمت ایران سوق دهد و این کشور، به‌جای آمریکا، همسایه شرقی‌اش را ترجیح خواهد داد.
برخی تحلیلگران و مقامات سابق دولت آمریکا هم در توییتر، اصولا کارایی و کارآمدی این تصمیم دولت آمریکا را زیرسؤال برده و نوشته‌اند: این کار، نه‌تنها حضور نیروهای سپاه در منطقه را تحت‌تأثیر نخواهد داد، که به تقویت نفوذ آن هم خواهد انجامید.


چه‌کسی در واشنگتن تصمیم می‌گیرد؟

اصرار تندروهای ضدایرانی جنگ‌طلبانی مانند جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا و مایک پمپئو وزیر امورخارجه این کشور بر اضافه کردن نام سپاه به لیست سازمان‌های تروریستی خارجی، ‌این سؤال مهم را در واشنگتن ایجاد کرده است که تصمیم‌گیرنده اصلی در کاخ سفید چه‌کسی است؟ نشریه لوبلاگ در تحلیلی به این موضوع اشاره کرده که تصمیم اخیر دولت آمریکا، ادامه سیاست‌هایی است که بولتون و پمپئو پیش‌تر با اصرار خود به نتیجه رسانده‌اند. آنها حتی در یک مورد، تصمیم دونالد ترامپ برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه را هم عملا ناکام گذاشته‌اند و تصمیم او را، بعد از اعلام عمومی آن، تغییر دادند. راهی که پمپئو و بولتون به‌دنبال آن هستند، افزایش حداکثری تنش‌هاست و به جنگ ختم می‌شود. این ایدئولوژی، با شعارهای انتخاباتی ترامپ که خواستار پایان حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه بود در تناقض است. به گزارش لوبلاگ، ترامپ در شرایطی می‌تواند کشورش را از مسیر جنگی با پایان نامعلوم دور نگه دارد که به مشاوران ارشدش یادآوری کند نه آنها که خودش رئیس‌جمهور است و تصمیم‌ها را خودش می‌گیرد.