گزارش
فرهنگ؛ شاهراه ارتباطی شهر و شهروندان
سال98 سال پرکاری از نظر فرهنگی برای شهر تهران خواهد بود؛ مدیریت شهری برنامه‌های ویژه‌ای را چه از نظر برنامه‌های مناسبتی و چه ایجاد پاتوق‌ها و گذرگاه‌های فرهنگی در دستور کار دارد
حامد فوقانی/ مجید جباری/خبر‌نگار
در کنار همه پروژه‌هایی که امسال در پایتخت کشور باید به اجرا برسد، یک‌محور خیلی به چشم می‌آید؛ انجام اقداماتی در حوزه فرهنگی. شهرداری و شورای شهر که از سال گذشته حرکت در مسیر فرهنگ را آغاز کرده بودند، امسال هم برنامه‌های خاصی را در قالب مصوبه‌ها، بودجه سال98 و برنامه سوم توسعه باید به انجام برسانند. گام نخست با برپایی نوروزگاه‌ها برداشته شد و حالا راهی را باید ادامه بدهند که به زعم کارشناسان شاهراه ارتباطی میان شهروندان و شهر و مردم است. مقصد هم مشخص است؛ افزایش نشاط اجتماعی و کاهش استرس و خشم. یعنی توجه به آنچه سال‌ها مغفول مانده و شهروندان انتظارش را می‌کشند. البته تامین خوراک فرهنگی راه و روش خودش را دارد. اما هرچه هست فرهنگ غنی ایرانی باید دائم عرضه شود؛ مثل تمام شهرهای پیشتاز در این عرصه.
در این میان آنطور که از شواهد پیداست، میزان رضایت عمومی شهروندان و مسافرانی که پایتخت را برای تعطیلات نوروزی خود انتخاب کرده بودند، به حدی بالا بوده که رشد جذب گردشگران در نوروز98 تهران را برای نخستین‌بار در رتبه‌بندی‌ها برجسته کرده است. الهام فخاری، رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران دراین رابطه می‌گوید: «مدیریت شهری باید شرایطی را ایجاد کند که مردم برای موضوعی غیر از کار و خرید، خانه خود را ترک کنند؛ چراکه در کنار هم بودن، معاشرت خانواده‌ها و همراهی آنها در کنار هم انسجام اجتماعی را تقویت می‌کند؛ ازاین‌رو باید تلاش کرد که در سال98 فضاهای عمومی مانند بوستان‌ها و فضاهای اجتماعی که در سال‌های گذشته ساخته شده در کنار فضاهایی که قبلا ساخته شده و بلااستفاده بوده در روزهای تعطیل به‌خصوص با رویکرد پیاده‌محور در خدمت شهروندان باشد و مردم بتوانند تجربه‌های فراغتی خوشایندی را با کمترین هزینه در کنار همدیگر داشته باشند.»
الهام فخاری، عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران
امسال برای اینکه ویژه‌برنامه‌های مفرح، باکیفیت‌تر و با خدمات قابل سنجش و رضایت مردم را در مناسبت‌های مختلف داشته باشیم، از نتایج ارزیابی برنامه‌های نوروز مانند نوروزگاه استفاده خواهیم کرد. ارزیابی نوروزگاه‌های 98 مبنایی است برای ارتقای خدمات و برنامه‌هایی که پیش رو داریم که نخستین آن ماه مبارک رمضان است. بعد از آن، رویدادهای تابستان و جشنواره تابستان را پیش رو داریم. امیدواریم ارزیابی نوروزگاه‌ها مبنای خوبی باشد برای اینکه بتوانیم بخش‌هایی که مثبت ارزیابی شده و مردم آنها را دوست داشته‌اند، تقویت کنیم و در آینده نیز ادامه دهیم. البته یک‌سری از برنامه‌ها به هر روی مرتبط با وضعیت اقتصادی، اجتماعی و حتی وضعیت چالش‌هایی است که ممکن است از کنترل و قدرت دولت‌ها و مردم خارج باشد و بخش دیگری از برنامه‌ها نیز که به مدیریت شهری بیشتر مربوط می‌شود، این است که فضاها، فضاهای امن‌تری باشد و مردم در فضاهای عمومی شهری که متولی آنها شهرداری است، احساس راحتی بیشتری بکنند. از طرفی هم لازم است خدمات مناسب به آحاد جامعه ارائه شود. همچنین عدالت در فضاهای عمومی شهری با ارائه خدمات مناسب برای گروه‌های مختلف می‌تواند تجلی بهتری پیدا کند. یکی از مصداق‌ها این است که فضای شهری باید هم برای کودکان، هم سالمندان و هم جوانان امن و دسترس‌پذیر و مناسب باشد. همچنین فضاهای عمومی شهری باید هم برای زنان و هم برای مردان شرایط مناسبی داشته باشد.
علاوه بر اینها به‌طور خاص معتقدیم ضمن اینکه برنامه‌های درازمدت ازجمله بهبود زیرساخت‌های شهری را باید در تهران دنبال کرد، بر این باور هستیم که از همین فضاهای موجود هم می‌توان بهترین استفاده را کرد؛ مانند تجربه خوب نوروزی میدان مشق. امیدواریم در ماه‌های آینده هم میدان مشق بتواند به‌عنوان یکی از فضاهای عمومی شهری برای مردم تجربه‌های خوبی را ایجاد کند. مثال دیگر پلازایی بود که در محدوده میدان راه‌آهن وجود داشت یا تجربه بلوار کشاورز که رضایت بالای مردم را در پی داشته است. به هر روی، توجه به انتخاب‌های مردم کمک می‌کند که ما هم در مسیر درست‌تری حرکت کنیم.
مدیریت شهری در تلاش است فضاهای عمومی را به‌خصوص در روزهای تعطیلات و همچنین آخر هفته‌ها به‌صورت فضای فراغتی قابل دسترس برای همه بازبینی کند. ازجمله خیابان ورزش و خیابان بازی در برخی مناطق شهری تهران تجربه خوبی بود که مردم از آنها به خوبی استقبال کردند. این دست کارها برای آینده نیز قابل تکرار است. همینطور بازی‌های جمعی و گروهی نیز به‌عنوان تجربه مثبت شهری می‌تواند سبب کاهش تنش‌های روحی شهروندان شود. اصولا تلاش ما در اولویت قرار دادن بازی‌ها و ورزش‌هایی است که با هزینه اندک و رضایت اجتماعی اجرا می‌شوند. خوشبختانه این برنامه‌ها، موفق بوده‌اند و می‌توان در سال98 نیز چنین الگوهایی را با برطرف کردن ضعف‌ها و تقویت جنبه‌های مثبت، پیگیری کرد. به‌طور کلی چنین تدابیری می‌تواند برخی نگرانی‌ها درباره ضعف انسجام اجتماعی را کاهش دهد؛ ضمن اینکه معتقدم با همه مسائل و مشکلاتی که مردم ما با آنها دست به گریبان هستند، ما جامعه همبسته و پرمهری داریم.
امیر عبدالحسین،پژوهشگر و مدرس هنر
ارتباط مردم با هنر، موضوع و مسئله مهمی در جامعه‌شناسی هنر به شمار می‌رود. این مقوله در هنر شهری نیز مبحث قابل‌توجهی است که به تعامل و گفتمان هنر با مردم اشاره دارد. نکته اینجاست که هنر و هنرمند در هر فضا و موقعیتی کارکرد و اثربخشی متفاوتی دارد. به‌عنوان مثال اغلب مخاطبان در گالری‌های تجسمی، هنرمندان، خواص، دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان حرفه‌ای هنر هستند و توده مردم از این نوع هنر بهره‌مند نیستند. یا ممکن است گروهی از مردم توانایی حضور در اماکن هنری ازجمله تئاتر، سینما و کنسرت داشته باشند. درحالی‌که آنچه در هنر بسیار قابل‌توجه است، ارتباط هنر با مردم است. فراموش نکنیم که وظیفه و رسالت اصلی هنر انتقال مفاهیم و معانی به مخاطبان متعدد است. اینجاست که مقوله هنر در ارتباط با اجتماع و فرهنگ جامعه معنا پیدا می‌کند و هنر در همنشینی با محیط، شهر، مخاطب، مردم و فضای پیرامون کارکرد متفاوتی می‌یابد و ابزار و زبان و بیان هنر دریچه‌ای می‌شود تا مردم از میانه آن به زیبایی و مفاهیم پدیده‌ها دست یابند.در این میان یکی از رویدادهای خوب را می‌توان برپایی نوروزگاه‌ها دانست که از سال گذشته توسط شهرداری تهران ساماندهی شد. اما برگزاری خیابان‌های هنری مستلزم استمرار است تا اثربخشی آن نمایان شود و فرهنگ هنر شهری به شکل بایسته و شایسته در گستره شهر جاری شود. این برنامه‌ها می‌تواند به بهانه‌ها و مناسبت‌های گوناگون در شهر اجرا شود.
در بسیاری از کشورهای پیشتاز در عرصه هنر نیز چنین رویکردی وجود دارد و خیابانی به نام خیابان هنر نهادینه شده است و هنرمندان در عرصه‌های موسیقی، تئاتر، تجسمی و حتی نویسندگان و ناشران حضور پیدا کرده و آثار خود را ارائه می‌کنند. در خیابان هنر، مردم در ارتباط با هنرمندان کارکردی هنرمندانه پیدا می‌کنند و خود به‌عنوان بخشی از فرایند هنری، اثربخش می‌شوند. در تجربه‌های موفق هنری بسیاری از کشورها، شهرداری رکن اصلی شکل‌دهی و ساماندهی موضوعات فرهنگی و هنری با مضامین هنر شهری و خیابان هنر به شمار می‌رود. هنرمندان همیشه به شهرداری به‌عنوان نهاد عمومی و اجتماعی مؤثر اعتماد داشته‌اند و این فرصت در سال٩٨ می‌تواند برای مدیریت شهری مغتنم باشد و در برنامه‌ریزی شهری مدنظر قرار بگیرد. نقاشی خیابانی، طرح‌های گرافیکی خیابانی، موسیقی محله‌ای، نمایشگاه پوستر و فروشگاه‌های خیابانی در شهر به جریان‌سازی زندگی آرام و روان کمک می‌کنند. لهستان را می‌توان به‌عنوان نمونه مثال زد. لهستان کشور پوستر است. در تمام خیابان‌هایش نمایشگاه پوستر برقرار است و انتقال مفاهیم و پیام‌ها و الگوها از این طریق صورت می‌گیرد. به‌نظرم اکنون اعیاد شعبانیه و ماه مبارک رمضان به‌خصوص از افطار تا سحر فرصت مناسبی برای این منظور است تا رویدادهایی در عرصه هنر شهری برگزار شود. به گمانم اگر شهرداری با هزینه اندک و بسترسازی شایسته شرایط تحقق اینگونه فعالیت‌ها را فراهم آورد می‌تواند از فرصت‌های درآمدزایی این برنامه‌ها هم استفاده کند. نکته دیگر اینکه هنر خیابانی، نه‌تنها هزینه ندارد بلکه درآمدزا هم خواهد بود. در انتها نیز باید گفت اکنون که شهردار تهران خود از بدنه فرهنگ و هنر و معماری و از جامعه اندیشمند دانشگاهی فرهنگ و هنر برگزیده شده، امید می‌رود تا در حوزه فرهنگ و هنر اقدامات خوبی انجام شود و رویدادهای مهمی از این دوره مدیریت شهری به یادگار بماند.
بخشی از برنامه‌های فرهنگی- هنری شهرداری برای سال98
3.5درصد از اعتبارت نقدی تملک دارایی سرمایه‌ای دستگاه‌های اجتماعی با تصویب شورای اسلامی شهر تهران تا پایان اردیبهشت1398 به تأیید کمیسیون فرهنگی می‌رسد. باید در راستای ارتقای سطح فرهنگ شهروندی و ارتقای سطح فرهنگ‌پذیری شهروندان هزینه شود.
22.3میلیارد تومان برای توسعه گردشگری و اوقات فراغت در بودجه درنظر گرفته شده است.
56.9میلیارد تومان در راستای تعمیر و تجهیز فضاهای فرهنگی هزینه می‌شود.
17میلیارد تومان برای مطالعه و اجرای پهنه فرهنگی رودکی (محدوده خیابان‌های انقلاب، حافظ، نوفل لوشاتو و ولیعصر) درنظر گرفته شده است.
7میلیارد تومان برای مطالعه و اجرای گذر فرهنگی لاله‌زار درنظر گرفته شده است.
6میلیارد تومان برای مطالعه و احداث پردیس‌های سینمایی- رفاهی و ورزشی مناطق درنظر گرفته شده است.
4میلیارد تومان برای کمک به توسعه و رونق راسته کتاب‌فروش‌ها اختصاص یافته است.
2میلیارد تومان برای کمک به توسعه و رونق راسته صنایع‌دستی اختصاص یافته است.
4میلیارد تومان برای کمک به توسعه و رونق راسته تئاتر و هنر نمایشی اختصاص یافته است.
یک میلیارد تومان برای کمک به توسعه و رونق راسته ساز و نوا اختصاص یافته است.
