عصر برق هسته‌ای سرآمده

خدیجه نوروزی

علی شمس اردکانی از شیوه‌های جدید و کم‌هزینه  تولید انرژی می‌گوید



از مهم‌ترین منابع استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی، ساخت رآکتورهای هسته‌ای جهت تولید برق است. هم‌اکنون فرانسه با داشتن سهم 75درصدی برق هسته‌ای از کل تولید برق خود در صدر کشورهای جهان قرار دارد. البته با معایب و هزینه‌های گران ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای و تولید برق هسته‌ای در جهان دیگر این شیوه تأمین برق مانند سابق از رشد انفجاری برخوردار نیست و بسیاری از کشورهای پیشرفته و در حال توسعه سهم انرژی هسته‌ای‌شان در تولید انرژی برق را کاهش داده‌اند اما در ایران همچنان برخی نظریه‌ها حول محور حرکت به سمت برق هسته‌ای می‌چرخد.
علی شمس اردکانی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران در زمینه تولید انرژی برق هسته‌ای می‌گوید: «از نظر دانش اقتصاد انرژی، عصر انرژی هسته‌ای برای تولید برق در دنیا سرآمده. دنیا به این تجربه دست یافته که نیروگاه‌های اتمی وضعیتی بدتر از نیروگاه‌های فسیلی دارند. اما در ایران بعضی‌ها که دنبال حل مسائل مهندسی هستند همچنان فکر می‌کنند برق هسته‌ای یک گزینه اقتصادی است ولی چنین نیست. در کشور ما برعکس همه دنیا مسائل اقتصاد انرژی از دید مهندسی ناکامل بررسی می‌شود. بعضی‌ها دیر آمده‌اند و حالا فکر می‌کنند که انرژی فسیلی را با تکنولوژی نیمه‌قرن بیستم عوض کنند».

مسائل زیست‌محیطی

در آمریکا مسائل زیست‌محیطی، حرارتی، گاز کربنیک و تولید برق را با هم باید طراحی کرد؛ یعنی اگر کسی برود دنبال تولید برق بدون اینکه به CO2 توجه کند، اشتباه می‌کند. اگر کسی برود دنبال برق بدون اینکه به بازمانده‌های هسته‌ای توجه کند اشتباه می‌کند چون ممکن است آثار منفی زیست‌محیطی که به جای می‌گذارد تا هزاران سال در طبیعت باقی بماند.

اردکانی با بیان این موضوع می‌افزاید: « اکنون در تعهدات زیست‌محیطی پیمان پاریس که ایران نیز عضو آن است مسائل مربوط به بالا رفتن گرمایش کره زمین که شامل نیروگاه‌های حرارتی نیز می‌شود مورد بررسی قرار گرفته است. در بسیاری از کشورها نیروگاه‌های حرارتی از دور خارج شده‌اند. برخی از دانشمندان بوم‌شناس معتقدند بخشی از خشکسالی‌ها و تغییرات آب و هوایی ناشی از همین گرمایش‌های حرارتی نیروگاه‌های حرارتی است. تکنولوژی سوخت این نیروگاه‌ها مانند نفت، نفت‌سیاه، زغال‌سنگ، گازوئیل و مازوت مربوط سال1950 و ماقبل آن است که قدیمی و از دور خارج شده است. تنها نیروگاه‌های حرارتی که برای ایران تا مدتی می‌تواند قابل‌قبول باشد توربین‌های گازی با بازده بالاست نه توربین‌های گازوئیلی که باید مشعلش را عوض کرد. البته ایران مدت‌هاست که در زمینه تکنولوژی‌های نو پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای دارد. رویکردهای زیست‌محیطی این است که برای برق نباید گاز کربنیک (CO2) تولید کرد. شهرها در آلودگی هوایی و واژگونگی هوا در حال خفه‌شدن هستند».

هدررفت منابع

گاهی اخباری از فعالیت برخی کشورها مانند فرانسه و ژاپن به گوش می‌رسد مبنی بر اینکه به‌دنبال صنعتی‌کردن گداخت هسته‌ای هستند. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران چنین اخباری را مردود می‌داند و اظهار می‌کند: نه اینها، حرف‌های آزمایشگاهی است. در هیچ جای دنیا سرمایه‌های کلان ملی را به هدر نمی‌دهند برای چنین تولیداتی. گرچه ایران را در مورد هدررفت سرمایه‌های ملی باید مستثنی دانست. برخی از اقدامات و تصمیم‌گیری‌ها گاهی بر مبنای «اقتصاد احمقانه» برای تولید برق در ایران است اما خوشبختانه برنامه وزارت نیرو تشویق انرژی‌های نوست. 

تولید برق از انرژی خورشید

ایده بهره‌برداری از انرژی خورشید برای تولید برق نخستین‌بار سال‌1923 در آلمان مطرح شد؛ زمانی که بیشتر خانه‌های دنیا هنوز به شبکه برق متصل نشده بودند؛ طرحی که البته هیچ‌گاه عملیاتی نشد اما بذری را در ذهن محققان کاشت که حالا در قرن بیست‌و یکم به نهالی امیدوارکننده بدل شده است. هرچند سهم این انرژی در سبد تولید برق جهانی در مقایسه با سهم 31درصدی نفت، 28درصدی زغال‌سنگ، 28درصدی گاز و حتی 5.2درصدی برقابی ناچیز است اما در سال‌های اخیر توانسته رشد قابل توجهی در سبد منابع تولید برق ایفا کند.

رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران در مورد ظرفیت‌های ایران در این خصوص می‌گوید: «کشور ایران در منطقه‌ای واقع شده که به لحاظ دریافت انرژی خورشیدی میان نقاط جهان در بالاترین رده‌ها قرار دارد. بررسی‌های جهانی نشان می‌دهد که فلات‌های مرتفع ایران یعنی مکان‌هایی که بیش از هزار متر از سطح دریا ارتفاع دارند بهترین مناطق برای جذب انرژی خورشیدی هستند. مثلا در تهران از فرودگاه مهرآباد به بالا بسیار عالی است. ایران ارتفاعات بسیار زیادی برای راه‌اندازی انرژی خورشیدی دارد که ظرفیت خوبی برای راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی محسوب می‌شوند. البته در این سال‌ها نیز نیروگاه‌های خورشیدی زیادی مانند نیروگاه شیراز، الهیه، ملارد، اراک، امیرکبیر، خلیج‌فارس و... راه‌اندازی شده و هم‌اکنون در حال فعالیت هستند. ایران در پیمان پاریس نیز موافقت کرده که 5هزار مگاوات انرژی خورشیدی ایجاد کند و امیدوارم در دهه 1400 ما جزو 3کشور اول در تولید انرژی خورشیدی دنیا باشیم. اردکانی ادامه می‌دهد: « الان سرمایه‌گذاری‌های جدید در دنیا روی انرژی‌های خورشیدی است و کشورهای متعهد در پیمان پاریس نیز در این زمینه هر کدام پرونده جداگانه‌ای دارند». 

با وجود به صرفه‌بودن انرژی خورشیدی هم‌اکنون 45درصد نیروگاه‌های تجزیه‌پذیر ایران بادی هستند. وی در این مورد اظهار می‌کند: « ساخت نیروگاه‌های بادی در ایران شروع شد اما پتانسیل انرژی خورشیدی در کشور ما چندین برابر انرژی بادی است. همه تکنولوژی‌هایش نیز در داخل قابل ساخت است و هر کسی در دنیا از این انرژی بیشترین استفاده را کند دلیل بر تمدن و دانش اقتصادی‌اش است. ایران می‌تواند قطب تولید برق خورشیدی در منطقه شود».