یک قدم به عقب

خدیجه نوروزی

اعتیاد به‌ عنوان یک پدیده اجتماعی، روانی و زیستی بیش از 2میلیون و 808 هزار نفر از گروه‌های مختلف سنی را درگیر خود کرده است. سبک والدگری و انعطاف‌ناپذیری در سبک زندگی، یادگیری اجتماعی، باورهای اشتباه و عدم‌قبول مسئولیت در مورد پدیده اعتیاد از مهم‌ترین عوامل برای گرایش به اعتیاد عنوان شده است. بین این سبک‌ها، پدیده یادگیری اجتماعی که زیر مجموعه آن دوستان یا وجود یک مصرف‌کننده در خانواده است، پر‌رنگ‌تر جلوه کرده است.

درمان جلوتر از پیشگیری

امسال در راستای توانمندسازی معتادان بهبود یافته، ۱۴ مرکز توانمندسازی و جامعه‌پذیری راه‌اندازی شده که اقدامی مؤثر محسوب می‌شود و تعداد کمپ‌های غیرمجاز کاسته شده. به گفته رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور ۷۰۰۰ مرکز ترک اعتیاد در سطح کشور فعال است. از سویی دیگر طبق آمار امسال دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد‌مخدر استان تهران 300هزار معتاد متجاهر در تهران وجود دارد. این آمار و ارقام این نشان می‌دهد که بخش اعظم هزینه و برنامه‌ها امسال روی بحث درمان بوده. اما برخلاف انتظارها، تمرکز روی جمع‌آوری معتادان و توسعه زیرساخت‌ها مانند ساخت کمپ‌ها و کشفیات هزار تنی مواد‌ مخدر و روانگردان و صرف بودجه‌های کلان نتوانسته در کاهش این عارضه اجتماعی تأثیر چشمگیری بگذارد. طبق نظر کارشناسان و تحلیل‌گران اجتماعی ما نسبت به سال‌96 نه‌تنها با پیشرفت مواجه نبوده‌ایم بلکه در برخی بخش‌ها با پس‌رفت هم روبه‌رو بوده‌ایم و مخاطب این بخش همچنان در حال اضافه‌شدن هستند. آمار تأسف‌بار این است که ایران در مورد میزان شیوع مصرف مواد ‌مخدر به نسبت مصرف‌کنندگان و جمعیتش همچنان رتبه اول جهان را داراست.


عکس: ممیر پناهپور


صف‌های بیشتر پشت کمپ‌ها



سعید شاهمیر| آسیب‌شناس اجتماعی: 

غالب رویکرد ما در بحث آسیب‌های اجتماعی در حوزه اعتیاد در این سال‌ها درمان‌محورانه و درمان‌مدارانه بوده و در سطوح پیشگیری 2 و 3 اقداماتی را انجام داده‌ایم. اما در سطوح یک پیشگیری چقدر توانسته‌ایم در مدارس موفق عمل کنیم جای سؤال دارد. یا چقدر برنامه در رسانه‌ها ساخته‌ایم که بگوییم چیزی به نام گل وجود دارد و اینکه یک‌بار مصرفش چه تبعاتی دارد و چگونه مغز را تخریب می‌کند؟ متأسفانه مستندهای خوب و با محتوایی ساخته نشده که چشم‌انداز ما را نسبت به سال98 خوش‌بینانه کند. بیشتر برنامه‌ها روی بحث بازپروری و درمان بوده. اما باید به این نکته توجه کنیم که موضوعات آسیب‌های اجتماعی خیلی جلوتر از ما در حال حرکتند. قطعا سال آینده شبکه‌های برنامه‌‌ریز تولید و توزیع، مواد‌ مخدر جدیدتری به بازار مصرف عرضه خواهند کرد اما آیا راهکارهای پیشگیرانه برای مقابله با چنین آسیب‌هایی تعبیه شده؟ آنچه من از نوع اقدامات در این حوزه می‌بینم خیلی رضایت‌بخش نیست و اگر در سال آینده خیلی تلاش کنیم شاید بتوانیم موقعیت اکنون را حفظ کنیم. اگر در سال 98 روی محور پدیده اجتماعی اعتیاد که جامعه هدف آن خانواده و نوجوانان و جوانان است طرح و برنامه روانشناختی با محوریت باورهای غلطی که در مورد مصرف اعتیاد وجود دارد نداشته باشیم، مطمئن باشید که جامعه مصرف‌کننده با آمار بیشتری مواجه خواهد بود و صف‌هایی که مقابل کمپ‌ها کشیده خواهد شد بیشتر.