طبس در آستانه جهانی‌شدن

محمد باریکانی/خبر‌نگار

پرونده ثبت جهانی ژئوپارک طبس، اردیبهشت‌ماه سال‌98 به یونسکو ارسال می‌شود و قرار است اواخر سال آینده، ارزیابان یونسکو برای ارزیابی این ژئوپارک وسیع برای ثبت در فهرست جهانی شبکه ژئوپارک‌ها به طبس سفر کنند.
مشاهدات خبرنگار همشهری از ژئوپارک طبس در خراسان جنوبی مشخص می‌کند که این شهرستان متشکل از نقاط متعدد تاریخی، فرهنگی و طبیعی به هم پیوسته است که می‌توانند نقش مهمی در ثبت جهانی طبس در شبکه جهانی ژئوسایت‌های یونسکو ایفا کنند.
شهرستان طبس که در فاصله‌ای حدود 200کیلومتری شهر بیرجند یکی از خوش آب‌وهواترین نقاط خراسان جنوبی واقع شده است سالانه گردشگران زیارتی و طبیعت‌گردهای زیادی را به‌خود جذب می‌کند. وجود نخلستان‌های انبوه در این شهرستان که آب و هوای طبس را در نوروز بسیار مطبوع می‌کند، همچنین وجود بارگاه برادر امام رضا(ع) موجب شده است که بسیاری از گردشگران زیارتی به‌ویژه در نوروز جذب این شهرستان شوند.
شهرستان طبس 5.5میلیون هکتار وسعت دارد و به‌عنوان بزرگ‌ترین شهرستان ایران شناخته می‌شود. قرار گرفتن این نقطه از کشور در شرق ایران در حاشیه کویر لوت، اقلیم گرم و خشک ایجاد کرده است و همین اقلیم بر شیوه معماری مردمان ساکن طبس تأثیر بسیار گذاشته است. روستاهای قدیمی طبس یکسره از معماری خشت در ساخت‌وساز بناهای مسکونی بهره گرفته‌اند.
جاذبه‌های فرهنگی، طبیعی و تاریخی طبس خاص این منطقه از کشور است و در نتیجه همین ظرفیت‌هاست که به گفته سیدمحمدمهدی موسویان، عضو هیأت امنا و رئیس هیأت‌مدیره ژئوپارک طبس، سال گذشته و به درخواست جامعه محلی و مردم ساکن طبس، پروفسور مارتینی رئیس شورای‌عالی ژئوپارک‌های جهانی برای اطلاع از ظرفیت‌های این شهرستان برای ثبت در فهرست جهانی ژئوپارک‌ها به طبس سفر کرد و پس از بازدید از ژئوسایت‌های طبس اعلام کرد: درصورتی که استانداردسازی‌های ژئوپارک طبس انجام شود به‌عنوان یکی از بهترین ژئوپارک‌های جهان برای ثبت در فهرست جهانی ژئوپارک‌ها پذیرفته می‌شود.



ماسه‌های بادی، جاذبه شگفت‌انگیز

از میان 60‌ژئوسایت پیشنهاد شده برای قرار گرفتن در پرونده ثبت جهانی ژئوپارک طبس ماسه‌های بادی و برخان‌های طبس نیز به‌دلیل ویژگی‌های شگفتی‌ساز خود در صحرای طبس و تصاویر خیره‌کننده‌ای که ایجاد کرده است به‌عنوان یک جاذبه طبیعی در پرونده گنجانده شده است. آبگرم «دیگ رستم» در مسیر طبس به کرمان از دیگر ژئوسایت‌های پیشنهادی ژئوپارک طبس برای ثبت در فهرست جهانی ژئوپارک‌های جهان است. موسویان در گفت‌وگو با همشهری ابراز امیدواری کرده است که به‌دلیل تنوع جاذبه‌های دیدنی ژئوپارک طبس و مشخصات منحصر به فرد زمین شناختی این منطقه از کشور، طبس در سال 1400در فهرست شبکه‌ ژئوپارک‌های جهانی ثبت و بدین‌ترتیب طبس نیز با برخورداری از جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی منحصر به فرد خود به ثبت جهانی در ژئوپارک‌ها برسد.


شهرستان طبس از تنوع بالای فسیل‌ها، کانی‌ها و مواد معدنی برخوردار است و اکنون مسئولان پرونده ثبت جهانی ژئوپارک طبس در ایران تلاش دارند با جمع‌آوری نمونه‌های منحصر به فرد از فسیل‌های صدها میلیون ساله تا بقایای زمین‌شناختی و بقایای گیاهی و جانوری صدها میلیون ساله در موزه زمین طبس، امتیاز این پرونده در یونسکو را برای ثبت در فهرست جهانی ژئوپارک‌ها بالا ببرند. آنها فسیل‌های تریلوبیت جاندارانی که 485میلیون سال زیسته‌اند و تبدیل به فسیل شده‌اند تا تنه‌های درخت و برگ‌های فسیل شده متعلق به 228میلیون سال قبل را که از معادن زغال سنگ طبس به‌دست آمده است و حتی سنگ‌های فسیل جانورانی که به فسیل کروزیانا شهرت دارند و 480میلیون سال پیش در طبس زیسته‌اند، از ژئوسایت زمین شناسی طبس بیرون آورده‌اند و اقدام به بالا بردن امتیاز ثبت جهانی طبس کرده‌اند.
مسئولان ژئوپارک طبس امیدوارند با جمع‌آوری آیتم‌های متعدد از ژئوسایت‌های طبس ثبت جهانی طبس در فهرست ژئوپارک‌های جهان را تسریع کنند.





   استاندارد‌سازی‌ ژئوسایت‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی

سیدمحمدمهدی موسویان، عضو هیأت امنا و رئیس هیأت‌مدیره ژئوپارک طبس، با اعلام اینکه تاکنون 60ژئوسایت مهم در ژئوپارک طبس شناسایی شده است به همشهری گفت: از سال گذشته هیأت امنای ژئوسایت طبس تشکیل و پس از آن هسته تخصصی ژئوپارک تشکیل شد و این هسته هم‌اکنون نیز مشغول استانداردسازی ژئوسایت‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی طبس است. 4میلیون هکتار از شهرستان طبس برای ثبت در فهرست جهانی ژئوپارک‌های یونسکو پیشنهاد شده است. در بین ژئوسایت‌های پیشنهاد شده، ژئوسایت «خرو» طبس با برخورداری از تنوع تاریخی، فرهنگی و طبیعی و آثار زمین شناختی بسیار خاص قرار دارد. این ژئوسایت در تعطیلات نوروز، روزانه میزبان هزاران گردشگر است و براساس آمار بین 1500تا 2هزار خودرو در این ایام به این ژئوسایت مراجعه می‌کنند. ژئوسایت دیگری که در پرونده ثبت جهانی ژئوپارک طبس پیشنهاد شده است، «کال جنی» نام دارد که در اثر فرسایش آبی بر مخروط‌ها ایجاد شده و جاذبه زیبای طبیعی ایجاد کرده است. همچنین براساس آماری که موسویان به همشهری ارائه می‌کند سالانه کال جنی طبس میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است. ژئوسایت «کال جنی» هم‌اکنون به همت سازمان میراث‌فرهنگی کشور و اداره میراث فرهنگی استان خراسان جنوبی در حال استانداردسازی برای گرفتن امتیاز یونسکو برای ثبت در فهرست شبکه ژئوسایت‌های جهان است. این ژئوسایت تا پایان امسال به بهره‌برداری می‌رسد و تمام استانداردهای مورد نیاز گردشگران برای سفر به کال جنی بدون نیاز به داشتن راهنما و به دو زبان انگلیسی و فارسی در ژئوسایت «کال جنی» ارائه شده است.