بودجه‌های متغییر کلانشهر‌ها
شرایط اقتصادی باعث شده که بودجه کلانشهر‌ها از مسیر رشد دائمی خارج و دچار دگرگونی‌های فراوان شود
محمد سرابی/خبر‌نگار
تقریبا تمام شهرداریها و شورا‌های شهر در کشور معترف هستند که افزایش بودجه شهرها در شرایط فعلی به بیشتر شدن هزینه‌های جاری و افزایش بار بدهی‌های شهرداریها منجر خواهد شد. در سال‌های قبل که درآمد شهرداریها به دلیل افزایش ساخت و ساز بیشتر شده بود بودجه شهرها روند تصاعدی را در پیش گرفت و پروژه‌های متعدد عمرانی تعریف شد که برخی از آن‌ها در سال‌های بعد نیمه کاره باقی‌ماند یا حتی با وجود بهره‌برداری نتوانست مشکلی که برای آن طراحی شده بود را حل کند.
اکنون شهرداریها و شورا‌های شهر به این نتیجه رسیده‌اند که برای حفظ روند موجود و ادامه ارائه خدمات باید روند انقباضی را در پیش بگیرند و با درآمد‌های موجود و بعضا ثابت امور شهر را اداره کنند. طراحی بودجه‌های امسال نیز از همین دیدگاه متاثر بوده است.
نگاهی به بودجه کلانشهر‌های کشور نشان می‌دهد که بودجه سال 98به نسبت امسال ثابت بوده یا اندکی رشد داشته است. برخی از این کلانشهر‌ها نیز موفق شده‌اند بودجه را کاهش دهند. در شکل کلی نمی‌توان انتظار کاهش بودجه قابل توجهی در شهرداریها داشت و عامل اصلی آن افزایش قیمت‌ها و هزینه‌ها در امسال و به همین نسبت در سال آینده است. اجرای پروژه‌های گوناگون نیازمند صرف هزینه‌هایی است که در همه ابعاد از دستمزد نیروی انسانی تا قیمت مصالح ساختمانی افزایش داشته است و در سال آینده نیز این روند ادامه خواهد یافت؛ بنابراین شهرداریها چاره‌ای جز افزایش بودجه نسبت به بیشتر شدن قیمت‌ها را ندارند.
در میان کلانشهر‌های کشور، 2 شهر رشت و کرمانشاه بودجه سالانه خود را تا حد زیادی کاهش داده‌اند. این 2 شهر در ماه‌های گذشته دچار مشکلات زیادی بودند و برای مدتی طولانی شهردار نداشتند. اختلاف‌های داخلی در شورا‌های این شهرها هم باعث شده بود که قادر به انتخاب شهردار نباشند.
از سوی دیگر بودجه شهر‌هایی مانند اصفهان، قم، زاهدان، همدان، یزد، بندرعباس و اردبیل هم برای سال 98به نسبت سال 97افزایش قابل توجهی داشته است اما در دیگر کلانشهر‌ها، شاهد بودجه‌هایی نسبتا ثابت و مشابه سال قبل هستیم.
بخشی که در تعیین بودجه اهمیت فراوان دارد درصد تحقق بودجه سال گذشته است که باید در تعیین بودجه سال آینده مورد توجه قرار گیرد. معمولا قبل از دی‌ماه و با گذشت نزدیک به 9ماه از ابتدای سال، ارزیابی مشخصی از میزان تحقق بودجه به‌دست می‌آید که می‌توان از آن برای تنظیم بودجه سال بعد کمک گرفت. قاعدتا اگر بخشی از بودجه محقق نشد باید به همان نسبت از بودجه سال بعد کاسته شود تا رقمی «دست یافتنی» مد نظر قرار گیرد اما یک عامل دیگر در این بخش خود را نشان می‌دهد.
در صورت کاهش بودجه به تناسب میزان تحقق آن، عقد قرارداد برای برخی از پروژه‌ها به خطر می‌افتد زیرا سهم کافی برای آن‌ها در لایحه باقی نمی‌ماند. این موضوع در طرح‌های عمرانی چند مرحله‌ای، اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند و اگر شهرداری بودجه خود را بر روی کاغذ کاهش داده باشد نمی‌تواند برای اجرای فاز‌های بعدی این پروژه‌ها اقدام کند.
عوامل موثر بر تعیین بودجه شهرداریها تنها شامل موارد گفته‌شده نیستند؛ بلکه تغییراتی که شورا‌های شهر در بودجه‌ها اعمال می‌کنند و اصلاحاتی که در زمان اجرای طرح‌های مختلف اتفاق می‌افتد همه می‌توانند ارقام بودجه را اندکی تغییر دهند. برخی از شهرداریها نیز در حین اجرای بودجه‌های تصویب شده اصلاحات یا مکمل‌هایی را به لایحه بودجه اضافه می‌کنند که باز هم باعث تغییراتی در ارقام ابتدایی می‌شود. هزینه‌ها و درآمد‌های شرکت‌های زیر مجموعه شهرداریها و بحث‌های مجلس شورای اسلامی درباره تخصیص مالیات بر ارزش افزوده به شهرداریها نیز دیگر عوامل تاثیرگذار بر بودجه سالانه شهرداریها هستند.
همه این عوامل باعث می‌شود ارقامی که برای بودجه کلانشهر‌ها اعلام می‌شود دائما در معرض تغییر باشد. با شرایط امروزی اقتصاد کشور و بحران‌های متعددی که در بازار کالا و خدمات وجود دارد باید برای سال آینده منتظر تحولات فراوانی در زمینه بودجه کلانشهر‌ها باشیم.
