کیفیت؛ مفهوم از دست‌رفته معماری

پریسا امیرقاسم‌خانی/خبر‌نگار

مطالبه کیفیت در حوزه معماری و طرح‌های شهری، توسط شهروندان، این روزها به یک امر جدی تبدیل شده است. همین مطالبه باعث شده که همایش «تهران، 4دهه معماری و طرح‌های شهری» توسط کمیته معماری و طرح‌های شهری کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران، طی 2روز برگزار شود. این همایش فرصتی برای مرور و بازخوانی تجربیات حوزه معماری و طرح‌های شهری در 4دهه گذشته را ایجاد کرد. در همایش فوق که معماران بنام، متخصصان، مدیران و مسئولان حضور داشتند، بیش از 35سخنران با 2نشست «تهران و مردم» و «تهران و مدیریت شهری» حوزه مسائل مربوط به معماری و طرح‌‌های شهری، فضاهای شهری و طرح‌های توسعه، مسیر تحول و رویکردهای مدیریت شهری، بناهای ساخته‌شده در بخش خصوصی، دستگاه‌های دولتی و مدیریت شهری و چشم‌اندازی برای آینده تهران را مورد بحث و بررسی قرار دادند.


فرصتی برای بازبینی برنامه‌ها
سخنان پیروز حناچی، شهردار تهران در همایش معماری


به‌نظر می‌رسد اکنون رضایت از وضعیت کنونی معماری شهری وجود ندارد. در تهران بیش از 5دهه برنامه‌ریزی در حوزه معماری شهری داشتیم. با وجود تمام تلاش‌ها در این حوزه‌، مسیر دیگری طی شد. اکنون فرصتی برای بازبینی است. شاید یکی از دلایل نارضایتی این باشد که فرایند‌ها را به‌طور کامل بررسی نکردیم و برای موانع و کمبودها، تمهیدات لازم را نیندیشیدیم. از دهه50 در مصوبه شورای‌عالی شهرسازی تنها به موارد آب و جمعیت حساسیت نشان داده شد و هیچ‌گاه شورای‌عالی شهرسازی و معماری فرصت ریزشدن روی نتایج برنامه‌ها را نداشت. هیچ‌گاه فرصت پیدا نکردیم بیاموزیم چگونه می‌توانیم طرف‌های مختلف پروژه را پای میز مذاکره بیاوریم. به‌عنوان مثال، ما همیشه از موضوع انتقال پادگان‌ها صحبت کردیم و فکر می‌کنیم زبان مذاکره با آنها بسته است، ولی اینطور نیست، مهم این است یک استراتژی برد - برد تعریف شود تا چنین مذاکراتی به نتیجه برسد. ما در دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی، پادگان07 را به نتیجه رساندیم و برایش طرح جدیدی تعریف کردیم که به تصویب نیروهای مسلح و شورای‌عالی شهرسازی رسید. در حوزه معماری دولت، بخش خصوصی و شهرداری نقش عمده‌ای دارند. مهم این است نهادها کیفیت را مورد توجه قرار بدهند. در مورد شهرداری‌ها دوره‌ای که در آنها نخبگان جذب شدند، نتایج خوب بود و دوره‌ای که فکر‌کردن درصورت مسئله وجود نداشت، نتیجه خوبی هم نداشتیم. اگر عملکرد شهرداری‌ها را در حوزه معماری چند دهه اخیر مورد بررسی قرار بدهیم، متوجه می‌شویم تنها در یک دهه به مقیاس کمتر از یک‌پانصدم توجه کردیم و سایر دهه‌ها کیفیت از مقیاس یک‌دو‌هزارم به بعد تعریف شد. در سال‌های دفاع‌مقدس نمی‌شد انتظارات زیادی داشت، ولی از اوایل دهه70 به بعد هم در شرایط عادی نبودیم، تأثیر مسائل اقتصای زیاد بود، دورانی شروع شد که در آن از مدار قانون خارج شدیم و تصمیم گرفتیم شهرها را بدون منابع روشن به مدیران بسپاریم و از آنها خواستیم روی پای خود بایستند. سرمایه‌ها هم به سمت مسکن و ساختمان هدایت شدند. حقیقت این است ما شهردارانی داشتیم که قانون و ضوابط را دست‌و‌پاگیر می‌دانستند و التزامی به آن نداشتند، طبیعتا در چنین شرایطی نباید انتظار اقدامات و تحولات عجیب داشته باشیم. از طرفی ما باید جامعه حرفه‌ای‌مان را هم نقد کنیم، پشت بسیاری از پروژه‌های غلط، امضای یک مشاور حرفه‌ای نقش بسته است. زیبا یعنی البرز؛ زیبا یعنی باغ‌های تهران؛ زیبا یعنی بازار تهران. زیبایی چیزی است که خرد عمومی به آن واکنش نشان می‌دهد. مگر در منطقه٢٢ دنبال زیبایی بودیم که حالا در آن دنبال زیبایی هستیم؟ جایی باید در جست‌وجوی زیبایی باشیم که برایش کاری کرده باشیم. اکنون ما برای خروج از دور باطل نیازمند نگاه مثبت هستیم. در پایان یک خبر خوب بدهم‌؛ طرح سیمان ری دارد به جاهای خوبی می‌رسد. با سیمان ری، تهران و کشور را ساختیم. پس وقت آن است که این اثر ماندگار را برای مردم حفظ کنیم.


مردم می‌خواهند از فضای خصوصی خارج شوند
محمد بهشتی، عضو پیوسته گروه معماری فرهنگستان هنر 



 امروز با گسترش بی‌رویه شهرها و افزایش مهاجرت روبه‌رو هستیم. تا قبل از دهه40 کوچک‌ترین واحد شهرها، محله بودند، ولی از اوایل دهه40 و با اصلاحات اراضی، این ساختار از بین رفت و از‌هم‌گیسختگی در جامعه شروع شد. در نیمه دوم دهه40 قوانین ساخت‌وساز و توسعه شهری به سمت اولویت کمیت رفت و عرصه‌های عمومی به فضاهایی خصوصی تبدیل شدند که چنین امری بستر مناسب برای وقوع انقلابات را به‌وجود می‌آورد. شما فکر می‌کنید چه شد که رژیم پهلوی سقوط کرد. آن زمان از 18میلیون جمعیت، حدود 10میلیون نفر حاشیه‌نشین بودند. یعنی جامعه حاشیه‌نشین به جامعه مدنی پیشی گرفته بود. در دهه اول انقلاب شاهد سلطه کامل کمیت بودیم. در این دهه عرصه عمومی به ترافیک واگذار شد. در اواخر دهه60 سعی کردند شهر را با ایجاد فرهنگسراهای مختلف، خانه هنرمندان و... روشن کنند و زندگی را به شهر باز‌گردانند، ولی جامعه شهری این آمادگی را نداشت. در سال76 ما در شهر فقط 7کافی‌شاپ داشتیم، ولی امروز جامعه شهری آمادگی دارد. امروز ما بیش از 5هزار کافی‌شاپ داریم که اغلب توسط مردم ایجاد شدند. توجه مردم به کافی‌شاپ‌ها، یعنی مردم می‌خواهند از فضاهای خصوصی خارج شوند و تمایل دارند با اهالی شهر در فضاهای عمومی تعامل داشته باشند؛ این یعنی مدنیت کم‌کم غلبه پیدا می‌کند. مردم شهرداری را متقاعد می‌کنند و شهر را پس می‌گیرند. امروز ما به بهار شهرنشینی وارد شدیم.
سؤال این است آیا جامعه مدیریت شهری با جامعه شهری و مردم همراهی خواهد کرد یا مقاومت می‌کند؟ امروز جامعه شهری، مدیریت‌های دلسوزانه پشت درهای بسته را نمی‌پذیرد و خواهان شفافیت است. بهار شهرنشینی اتفاق خوبی است که در 2دهه آینده رخ خواهد داد، اما کنار این اتفاق خوب خبرهای بدی هم درراه است. ما تحولات اقلیمی را خواهیم داشت. مهاجرت در حال اتفاق افتادن است. اینکه برای تهران چه اتفاقی رخ خواهد داد، نمی‌دانیم. آیا مثل شهر مشهد که یک‌سوم حاشیه‌نشین هستند، به حاشیه‌نشینی تبدیل می‌شود؟ 


آفت شهرداری‌ها‌، سکوی پرش به ریاست‌جمهوری 
علی مطهری، نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی


هر تمدنی در برخورد با تمدن‌های دیگر رشد پیدا می‌کند. بهترین نمونه آن تمدن اسلامی است. ما باید نقاط مثبت تمدن‌های دیگر را که مهم‌ترین آن تمدن غرب است، جذب کرده و نقاط منفی آن را دفع کنیم. به‌عنوان مثال، ما ضمن حفظ سبک معماری ایرانی اسلامی می‌توانیم از سبک معماری کشورهای دیگر هم الهام بگیریم. درخصوص معماری باید گفت معماری یک هنر است. با این‌حال در سال‌های گذشته برخی عوامل در آن، مانند دولت تأثیر‌گذار بوده‌است. زمانی دولت کمک‌های خود را در بخش عمران و نوسازی به شهرداری‌ها قطع کرده بود و شهرداری‌ها وابسته به درآمدهای شهری شدند و روی به فروش مجوزهای ساختمانی و تراکم آوردند. این شد که ما شاهد سربرآوردن ساختمان‌های بلند‌مرتبه در معابر کم‌عرض شدیم و تعداد این تخلفات چهره شهر را زشت کرد و امروز از کمبود فضاهای باز رنج می‌بریم. وجود این موارد باعث شده که تهران به شهری فشرده تبدیل شود؛ شهری که آرامش روحی انسان در آن رعایت نمی‌شود. درحالی‌که در برخی شهرهای دنیا انسان احساس آرامش روحی دارد و فضای باز و سبز فراوان است. متأسفانه در تهران همه از هر مترمربع فقط به‌دنبال کسب درآمد هستند؛ دیدگاهی که می‌گوید خراب‌کن و برج بساز. ایجاد مدیریت واحد شهری می‌تواند در این زمینه تأثیر‌گذار باشد. دولت هم باید در تامین درآمدهای شهرداری‌ها کمک کند تا شهرداری‌ها به تخلفات ساختمان و کسب درآمد از این راه متمایل نشوند. در کنار این موارد آفتی که شهرداری‌ها را دچار مشکل کرده‌است و مواردی مانند معماری را هم تحت‌الشعاع قرار داده، این است که شهرداری را تبدیل به سکویی برای پرش به مقام ریاست‌جمهوری کرده‌است، لذا خیلی از امور به امور نمایشی تبدیل شده و خیلی از اصول رعایت نشده‌است. ما در مجلس خواهان بودیم در قانون شهرداری‌ها این موضوع را بگنجانیم که شهردار تهران تا پایان تصدی خود حق شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری را نداشته باشد یا اعضای شورا برای نمایندگی مجلس کاندیدا نشوند.


لزوم مشارکت مردم در تدوین قوانین شهری
محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهر‌سازی‌ و معماری شورای شهر


40سال پیش در چنین روزهایی انقلاب اسلامی مبتنی بر مطالبات واقعی مردم شکل گرفت و اگر به اهداف متعالی انقلاب اسلامی که کاملا با جنبش مردم واقع شد نگاه کنیم بعد از 40سال می‌خواهیم بگوییم در حوزه معماری چه وضعیتی داریم؟ انقلابی که مبتنی بر مطالبات مردم و اهداف متعالی صورت پذیرفت و در تقابل با فساد، رانت، تحکم و تصمیمات از بالا به پایین تجلی پیدا کرد. حال ما می‌خواهیم بگوییم در چنین فضایی در فرایند تدوین، تصویب و نظارت و اجرای این معماری و طراحی شهر‌ها و تأثیر آن در فضاهای شهری به چه میزان تأثیر‌گذار بوده است؟
اگر امروز با شهروند طلبکار مواجه هستیم نتیجه همین تصمیماتی است که در حوزه معماری گرفته شده است. امروز فضاهای شهری به جولانگاه سوداگری تبدیل شده است و نتوانستیم شهروندان را به شهروند مطالبه‌گر تبدیل کنیم.
انقلاب اسلامی در راستای تحقق حق به شهر ایجاد شده، در زمانی که حق مردم در راستای تحقق رویکرد‌های حاکم بر طرح‌های شهری پایمال می‌شد و اینچنین مردم انقلاب کردند.وقتی با همکاری آقای حناچی در شورای‌عالی شهرسازی‌ طرح تفصیلی را رصد می‌کردیم بندی را در طرح تفصیلی نیافتیم که مغایرتی با طرح جامع نداشته باشد. این کار را شهرسازان و معماران ما انجام دادند و در اصل نهاد‌های متولی نظیر کمیسیون ماده 5، شورای‌عالی شهرسازی، شورای شهر و شهرداری و اینگونه بود که بند بند طرح‌های تفصیلی مبتنی بر منافع اقلیت تدوین شد. در این راستا بخشی از معماران شدند پیمانکاران گروه سوداگر و در اصل خود معماری ما عاملی شد تا شهر را از دست مردم بگیریم.نمونه بارز این مهم مصوبه برج‌باغ‌ها بود که در پیوست سوم طرح جامع قرار گرفت. قطعا حق به شهر، حق فردی نیست بلکه یک حق جمعی است و باید همه جامعه شهری از آن سود ببرند. دسترسی به امکانات و فرصت‌های زندگی شهری که در طرح‌های توسعه شهری تدوین می‌شود یکی از مطالبات حق به شهر است.حق به شهر با رویکرد مبارزه آحاد جامعه در مقابل آنان که شهر را جولانگاه خود قرار دادند ایجاد شده است. حال باید پرسید که در دهه چهارم انقلاب در بازپس دادن حقوق مردم چقدر موفق بودیم؟ درحالی‌که باغات را از آنان گرفتیم، باغات به هم پیوسته را از بین بردیم، در طراحی طرح‌های جامع به‌گونه‌ای عمل کردیم که شهر‌ها بر پایه خودرو محوری توسعه یابد. بدون درنظر گرفتن سند توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی و در کل با عدم‌انجام تکالیف طرح‌های توسعه شهری و صرفا اعلام پهنه‌های طرح تفصیلی بدون توجه به حقوق مکتسبه باعث شدیم فضای مشوش ابهام‌آلود در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌‌ها ایجاد شود. اتفاقاتی که در دوره گذشته شاهد بودیم نتیجه همین طرح‌های شهری بوده، با ابلاغ طرح‌های شهری همه دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌ها را کنار گذاشتیم لذا باید گفت کارنامه خوبی در حوزه طرح‌های شهری نداشتیم.با وجود این در شورای پنجم شاهد بروز و ظهور دیده‌بان‌های شهری بودیم و شاهد تحقق نظرخواهی از مردم از طریق همین نشست‌ها.براساس تقویت همین دیده‌بان‌های شهری بود که در دوره گذشته بالاخره شهرداری را ملزم کردیم کمیته‌نما را به‌عنوان حق عمومی شهر در راستای تحقق حق عمومی بر شهر ایجاد کند. به‌دنبال این مطالبه‌گری مصوبه برج باغ‌ها را با همراهی شورای‌عالی شهر‌سازی‌ و با لایحه شهرداری لغو کردیم. امروزه دیگر خبری از ساختمان‌های 13طبقه در باغات نخواهد بود و ساخت‌وساز در عرصه باغات در تراکم محدود و تنها در 3طبقه خواهد بود. امروز باید بپذیریم که دیده‌بان‌های شهری و شبکه‌های اجتماعی بر مدیریت شهری حکم می‌کنند. 


مدیریت شهری جای سیاسی‌کاری نیست
مهدی چمران، رئیس سابق شورای شهر تهران


 مدیریت شهری در کشور جایگاه درستی ندارد و بهتر بگوییم این جایگاه به‌درستی تبیین نشده است. امروز شورای شهر، شورای شهر نیست بلکه شورای شهرداری است و بخش عمده مشکلات از همین‌جا ناشی می‌شود؛ یعنی جایی که ما نمی‌توانیم برای تمامی مسائل شهر تصمیم‌گیری کنیم. اتفاقا از نخستین اقداماتی که در بدو کار شورای دوم در دستور قرار دادیم همین موضوع بود و در این راستا تعاملاتی با وزارت نیرو داشتیم و برای آب و برق تهران و ساماندهی آن برنامه 5 ساله هم نوشتیم که البته الزام قانونی برای آنها نبود. لذا باید گفت اگر مدیریت شهری به همین وضع بخواهد ادامه پیدا کند قطعا به جایی نمی‌رسیم و ناگزیر به ایجاد مدیریت یکپارچه و هماهنگ هستیم. امروز اگر بخواهیم بر چالش‌هایی نظیر حریم تهران فائق آییم باید مدیریت یکپارچه شکل گیرد. هم‌اکنون محدوده داخلی شهر تهران نسبت به‌خودش کوچک‌تر از محدوده خیلی از شهر‌هاست، امروز متوسط رشد جمعیت شهر تهران از متوسط رشد جمعیت کشور کمتر است، امروز مساحت تهران حتی از 700 کیلومترمربعی که در طرح جامع بوده، کمتر شده اما آنچه موجب بروز مشکلات شده، رشد بادکنکی شهر‌های اطراف تهران است که متصل شده‌اند و امروز شاهد چالش‌های فراوان در حوزه حریم هستیم چراکه در این موضوع شاهد تصمیمات جزیره‌ای هستیم. امروز اگر می‌بینیم مشکلات مرتضی‌گرد بر تهران هم سایه می‌افکند در سایه تصمیم‌گیری‌های جزیره‌ای است. مجادله مستمر مدیریت شهری با دولت در راستای تحقق یکپارچگی مدیریت شهری به نتیجه نرسیده ‌است. ما تلاش‌های فراوانی هم در راستای تحقق مدیریت یکپارچه صورت دادیم. در دولت هشتم این مهم تصویب اما در دولت نهم رد شد، دولت نهم آن را به فراموشی سپرد و دولت دهم به مجلس نفرستاد و امروز بعد از سال‌ها سندی در این راستا به مجلس ارسال شده است. موضوع بعدی در مدیریت شهری ایجاد درآمد‌های پایدار است که اگر این درآمد‌ها نباشد بسیاری از طرح‌ها مغفول می‌ماند. در زمانی که ما شورای شهر بودیم بسیار سفت و سخت‌تر و سیستمی‌تر بر صدور پروانه‌ها نظارت داشتیم و لحظه‌ای این روند را چک می‌کردیم، همه شوراهای معماری مناطق را رصد می‌کردیم و حتی تلفنی جلوی تخلفات را می‌گرفتیم اما باز اجرا می‌شد چون شهرداری منطقه باید درآمد داشته باشد. اگر هم درآمد نداشت، نمی‌توانست پروژه‌ها را اجرا کند. لذا درآمد‌های پایدار باید برای شهر ایجاد و در مجلس شورای اسلامی تصویب شود.


ویژگی‌های شهر مطلوب​​​​​​​
گیتی اعتماد، کارشناس معماری 


شهر تهران در قیاس با یک شهر مطلوب شهر مناسبی نیست. شهرهای مطلوب در دنیا دارای ویژگی‌هایی همچون هوای سالم به دور از آلودگی هوا و آلودگی صوتی و بدون ترافیک و دارای خدمات مناسب هستند و این در حالی است که ما شاهد مشکلات تهران همچون آلودگی صوت و هوا، ترافیک وحشتناک که ساعت‌ها وقت و انرژی را از بین می‌برد و عدم‌توزیع مناسب خدمات شهری و عدم‌دسترسی به فضای باز و سبز هستیم.مردم در شهر دارای حقوقی هستند به‌نحوی که باید فضای مطلوب برای زندگی داشته باشند و از خدمات در دسترس و امنیت برخوردار باشند. همانگونه که مردم حق بر شهر دارند شهر نیز حقی بر مردم دارد و باید این حقوق حتما برآورده شود. آلودگی هوا عامل مهمش خود مردم هستند که با خودروهای تک سرنشین و دودزا به سفرهای تفننی می‌روند و با این استدلال می‌توان گفت که هوای پاک را خودمان از بین می‌بریم. آلودگی بصری را نیز خودمان با ساختن این ساختمان‌های بی‌قواره به‌وجود می‌آوریم و سوداگری و سودجویی را خود مردم شهر انجام می‌دهند. با وجود این هنوز امیدی برای حل این مشکلات وجود دارد و مهم‌ترین راه‌حل آن ایجاد شفافیت برای ممانعت از وقوع تخلفات است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان مغایرت‌ها در ساخت و سازها با طرح‌های جامع و تفصیلی هزاران مورد بوده است که عمده آنها در منطقه یک رخ داده است. مهم‌ترین راه‌حل فرهنگسازی‌ است که باید از مهدکودک‌ها آغاز شود تا با کمک تک تک ما و مسئولان بتوانیم تهران را به یک فضای مناسب برای زندگی برگردانیم.


معماری در 4 دهه گذشته
حسین ایمانی‌جاجرمی، فعال حوزه علوم اجتماعی


بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که در بحث اعتماد ما تا حد زیادی افت کرده‌ایم و باور به راستگویی خیلی کم شده است.بنابراین باید بررسی کنیم که معماری و شهرسازی چقدر در این وضعیت نقش داشته و قبل از انقلاب چه بوده و بعد از انقلاب چه کرده‌ایم.در شهر تهران در دوره قاجار وقتی ایرانی‌ها از غربی‌ها شکست خوردند به‌دنبال پیدا کردن خود رفتند و راه‌حل را در غربی شدن دیدند.به لحاظ شهری هم آرمان ما شهری اروپایی بود که پاریسی را طراحی و شانزه‌لیزه‌ای داشته باشد. اما این آرمان در دوره پهلوی دوم تغییر کرد و به سمت شهر آمریکایی شدن گام برداشتیم.آن آرمان‌ها خیلی جاه‌طلبانه بود. در همین زمان انقلاب اسلامی رخ داد و این در حالی است که در 40سال گذشته مقامات شهری و رسمی برای آینده تهران تصمیم نگرفته‌اند.در این مدت عده‌ای منفعت‌طلب بوده‌اند که برای شهر تصمیم گرفته‌اند که آثار منفی آن را ما داریم احساس می‌کنیم و از مشکلات تهران گله مندیم.تکلیف قاجار و پهلوی اول مشخص بوده و برای همین هم بناها و فضاهایی را ساختند که هنوز دلنشین است.در پهلوی دوم نوعی از هم‌گسیختگی در معماری احساس می‌شود چراکه سنت اروپایی در حال تبدیل به سنت آمریکایی بود که در آن عنصر قدرت در مقابل عنصر تاریخی اروپایی قرار داشت.ما امروز تهران را زخم زدیم ولی برایش کاری نکردیم و فرصت برای تهران تاکنون از دست رفته است. یکی از مشکلات اساسی معماری و شهرسازی در این است که هیچ آرمانی را نداریم. موضوع دیگری که در ایجاد یک شهر اهمیت دارد، ایجاد فضاهایی است که مردم بتوانند با هم ارتباط برقرار کنند. بررسی‌های علمی از مناطق بحران‌زده نشان می‌دهد که مناطقی از شهر که مردم آن با هم ارتباط دارند از تاب‌آوری بالاتری برخوردارند و این در حالی است که ما 19هکتار فضای سبزی که قرار بود عمومی و رایگان باشد تبدیل به مگامال‌هایی کرده‌ایم که اگر پول نداشته باشید، جرأت ورود به آنها را ندارید.به هر حال ما باید از خودمان شروع کنیم. شهرداری یک ساختمان ضد‌مردمی دارد این در حالی است که شهرداری نزدیک‌ترین جا به مردم است.


معماری وارد بخش‌های اجتماعی جامعه شده است 
حامد مظاهریان، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و معاون سابق مسکن و ساختمان وزارت راه و شهر‌سازی



ما در مسیر درستی قرار گرفته‌ایم و امروز به این دیدگاه که معماری به مثابه یک راه‌حل در جامعه باشد نزدیک شده‌ایم.ما نمی‌توانیم از 4 دهه معماری صحبت کنیم اما به نقطه‌ای که سرآغاز تحولات بوده، اشاره‌ای نکنیم. انقلاب اسلامی ما سرآغازی بود برای تحولات گسترده‌ای که در همه حوزه‌ها رخ داد. یکی از این حوزه‌ها معماری است؛ مقوله‌ای که متأثر از فرهنگ و تبلور اندیشه‌ها و سبک زندگی و مجموعه باورهای ساکنین بوده و خانه و فضاهای شهری نیز متاثر از این عوامل است‫. آنچه انقلاب را در بعد ایدئولوژیک متمایز می‌کند، بازگشت به خویشتن و در منش، مقابله با غرب بود که البته از یک دهه قبل از انقلاب زمینه‌های آن در کشور فراهم بود. در همه ابعاد نیز اینچنین بود؛ اقتصاد و سیاست و آموزش و معماری همه بر پایه بازگشت به خویشتن بود. در مورد معماری بد نیست به این نکته توجه کنیم که ما در شرایطی قرار داشتیم و قرار گرفتیم که به نوعی به دنیاهای زیستی غرب که آن را تجربه کرده بودند پرتاب شدیم؛ یعنی سبک پست‌مدرنیسم را اجرا می‌کردیم اما مفهوم آن را درک نمی‌کردیم، ساختمان‌هایی با کلاه فرنگی می‌ساختیم اما بعد درمی‌یافتیم کار عبثی است. در این میان 4 گروه معماران وجود داشتند؛ تاریخ نگاران، اصولگرایان، فقه‌گرایان و سنت‌گرایان که شاید در ظاهر همه بر یک اصل استوار بودند اما با هم توافقی نداشتند. با وجود این و به‌رغم چنین شرایطی من فکر می‌کنم امروز در مسیر درستی حرکت می‌کنیم چراکه امروز فهم معماری در خانواده ایرانی گسترش پیدا کرده و اتفاق دیگری که ناشی از پدیده انقلاب بود این است که معماران وارد بخش‌های اجتماعی شدند؛ درحالی‌که تا قبل از انقلاب معماری یک مقوله تیپیکال روشنفکرانه بود ولی امروز همه دغدغه‌های روز داریم و به‌دنبال راه‌حلی از طریق معماری هستیم. اینها تجارب زیستی ما در 4 دهه گذشته است. امروز به معماری به مثابه مقوله‌ای نگریسته می‌شود که از طریق آن راه‌حل‌های جامعه را می‌توان یافت و از همین نقطه است که می‌توان همچنان امیدوار باقی ماند. امروزه اگر می‌خواهیم حال شهرمان خوب باشد باید به خانه‌های مردم و فضایی که در آن هستیم توجه کنیم.



موزه معماری شهر تهران​​​​​​​

در این همایش علی اعطا عضو هیأت رئیسه شورای اسلامی شهر تهران، محسن هاشمی رئیس شورای شهر، محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری، علی مطهری نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی، سیدمحمد بهشتی، رئیس سابق پ‍‍ژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و رئیس شورای سیاستگذاری همایش، فرزانه صادق مالواجرد معاون وزیر راه و شهرسازی و دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، مهدی جمالی نژاد معاون عمران و توسعه شهری و روستایی وزارت کشور و رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، مروارید قاسمی عضو کمیته فنی شماره سه شورای‌عالی شهرسازی و معماری، گیتی اعتماد معمار و شهرساز و مدیرعامل مؤسسه تهران مطالعات کلانشهر، حسین ایمانی جاجرمی جامعه شناس، سعید سادات نیا معمار و شهرساز، فرهاد احمدی، معمار، حمیده امکچی شهرساز، مسعود تارانتاش معمار، امیر حسین پورجوهری عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد و مدیر گروه دیده بان شهری، مهدی چمران رئیس سابق شورای اسلامی شهر، امیر فرجامی معاون اسبق وزات مسکن و شهرسازی و دبیر اسبق شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، سهراب مشهودی معمار و شهرساز و عضو شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران، آزاده شاهچراغی معمار و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، شادی عزیزی معمار و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، جواد میر حسینی معمار و عضو هیأت مدیره شرکت نوسازی عباس آباد، حامد مظاهریان معاون سابق مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، بابک شکوفی دبیر گروه معماری جامعه مهندسان مشاور ایران، محمدرضا حائری مازندرانی معمار و شهرساز، رضا دانشمیر معمار و مدیرعامل دفتر معماری حرکت سیال، حسین شیخ زین الدین معمار و عضو هیأت مدیره شرکت مهندسی مشاور باوند، علی خدادادی مسئول دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی وزارت راه، محمد مهدی محمودی معمار و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، بهروز مرباغی معمار و عضو انجمن مفاخر معماری ایران، حمیدرضا ناصر نصیر معمار و عضو کانون مهندسان معمار دانشگاه تهران، پرشیا قره گوزلو عضو کمیته معماری و طرح‌های شهری شورای اسلامی شهر، پرویز پیران جامعه شناس، عبدالرضا گلپایگانی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران، اسکندر مختاری طالقانی معمار و مدیر اسبق پایگاه تاریخی تهران و مرتضی الویری رئیس شورای‌عالی استان‌ها نیز سخنرانی داشتند. این همایش در چهار پنل با عنوان‌های تهران ومردم، تهران و مدیریت شهری، تهران و معماری، تهران و آینده برگزار شد و در پایان به 9 نفر از پیشکسوتان و پژوهشگران حوزه معماری و شهرسازی لوح تقدیر اهدا شد. قرار است که این همایش مقدمه‌ای برای موزه معماری تهران باشد.