تلاش ایران برای بقا در مدار ژئو

ایران در مدار زمین ثابت موقعیت‌های زیادی را از دست داده است اما وزیر ارتباطات حالا اعلام کرده که تلاش گسترده‌ای برای حفظ نقاط مداری ایران در مدار ژئو در حال انجام است. محمدجواد آذری‌جهرمی، روز گذشته در حاشیه راه‌اندازی آزمایشگاه مرجع سازگاری الکترومغناطیسی پژوهشگاه فضایی ایران گفت: در حال برنامه‌ریزی برای خرید ماهواره ملی مخابراتی با همکاری بین‌المللی هستیم که این ماهواره قرار است در مدار بالای زمین (ژئو) قرار گیرد. به‌گزارش همشهری، وزیر ارتباطات با اشاره به اینکه تا 2 سال آینده این نقاط مداری در فضا متعلق به ایران است، گفت: امیدواریم در مهلت مقرر بتوانیم ماهواره‌ای را در این نقاط قرار دهیم تا مدیریت آن به‌صورت کامل در اختیار ما باشد. درصورتی که ایران نتواند از نقاط مداری خود استفاده کند اتحادیه بین‌المللی مخابرات می‌تواند مثل موارد مشابه این نقاط را از کشور ما گرفته و به کشور دیگری ارائه کند.  مدار زمین‌آهنگ یا مدار ژئوسَنکرون (مدار هم‌گردش زمین یا مدار زمین ‌همزمان) به مدارهایی در دور کره زمین گفته می‌شود که سرعت زاویه‌ای چرخش ماهواره‌ها روی این مدارها با سرعت چرخش زمین برابر است.  به‌دلیل ظرفیت محدود این مدار در پذیرش ماهواره و جلوگیری از مشکلات فنی و همچنین سوءاستفاده برخی از کشورها در اشغال بی‌دلیل نقاط مداری، اتحادیه بین‌المللی مخابرات راه دور وظیفه تخصیص این نقاط و نظارت بر عملکرد دولت‌ها در این زمینه را برعهده دارد.
وقتی کشوری موفق می‌شود یک نقطه مداری را تصاحب کند باید ظرف زمان مشخصی ماهواره مخابراتی خود را در آن نقطه مداری مستقر کند. اگر چنین اتفاقی رخ ندهد اتحادیه بین‌المللی مخابرات راه دور حق دارد مالکیت کشور اول را لغو و نقطه مداری را در اختیار کشور دیگری بگذارد.

تلاش برای بقا
ایران پیش از این در استفاده از نقاط مداری فرصت‌های زیادی را از دست داده است. 3نقطه مداری زهره یک و 2 و 3 که با توجه به موقعیت‌شان استراتژیک محسوب می‌شدند را ایران در سال۱۳۵۶ از آن خود کرده بود و ۹سال فرصت داشت تا ماهواره‌های خود را در این نقاط مستقر کند اما به‌دلیل شرایط پس از انقلاب و جنگ این فرصت از بین رفت. ایران توانست با تمهیداتی ازجمله استقرار چند ماهواره دست دوم در این نقاط زمان حفظ نقاط مداری خود را افزایش دهد، ولی سرانجام در سال‌های ۱۳۸۷ و ۱۳۹۱ درحالی‌که مقام‌های دولت محمود احمدی‌نژاد از موفقیت‌های روزافزون ایران در فضا حرف می‌زدند، 2 نقطه مداری از 3 نقطه از دسترس ایران خارج شد که از دید کارشناسان خسارتی جبران‌ناپذیر و سنگین برای یک کشور بود.

ماهواره‌های در صف
 ایران طی ماه‌های اخیر در تلاش بوده تا با استفاده از ماهواره‌بر داخلی 2ماهواره را به مدار بالای ۵۰۰کیلومتری زمین ارسال کند. وزیر ارتباطات روز گذشته اعلام کرد که این 2 ماهواره نتوانسته‌اند به مدار مدنظر برسند. پیام و دوستی ماهواره‌های خورشید‌آهنگ بودند که نقاط مداری برای آنها مطرح نیست . به گفته وزیر ارتباطات، فرایند تحویل ماهواره مخابراتی «ناهید یک» به وزارت دفاع برای قرار گرفتن در مدار آغاز شده و پیش‌بینی این است که خرداد‌ماه این ماهواره مخابراتی عملیاتی شود. به‌گفته وزیر ارتباطات در شهریور‌ماه سال۹۸ نیز ماهواره سنجشی ظفر که در دولت یازدهم و دوازدهم پیگیری و ساخت آن انجام شده تحویل خواهد شد و فرایند تحویل آن به وزارت دفاع برای قرار گرفتن در مدار زمین صورت می‌گیرد. در بهمن‌ماه سال آینده نیز ساخت ماهواره پارس یک که در دولت یازدهم آغاز شد و در دولت دوازدهم ادامه یافت به‌اتمام می‌رسد.