راست و دروغ انگشت‌ها

عیسی محمدی

انگشتان دست، جزو اندام‌هایی هستند که بیشتر در معرض تماشا و قضاوت دیگران و استفاده خودمان قرار می‌گیرند. انگشتان 2‌دست ما، کارکردی فراتر از کارکرد فیزیکال خود یافته‌اند و گاه نیز تبدیل به نمادها و نشانه‌هایی، برای اشاره به مفاهیم و پیام‌های دیگر شده‌اند. نگاهی به بخشی از کارکرد این انگشت‌ها می‌اندازیم. البته غالب این تفسیرها، نقل قول دیگران هستند و تاریخ قطعی و مشخصی در این زمینه وجود ندارد اما به هر حال دانستن آنها خالی از لطف نیست.

انگشت شست

یکی از انگشت‌های موجود در دستان ما، به انگشت شست معروف است؛ همان انگشتی که چاق‌ترین و کوچک‌ترین انگشت‌ها محسوب می‌شود و تنها انگشتی است که دو‌بند داشته و بند میانی ندارد. چرا این انگشت را به نام انگشت شست می‌نامند؟ یکی از نقل‌های وارد‌شده این است که در روزگاران گذشته، واحد شمارش 12تایی بوده. هنگام شمارش، هر یک انگشت را 12واحد محسوب می‌کردند. ما در مجموع 5 انگشت داریم. پس مجموع انگشتان یک دست، می‌شود 60 واحد؛ یعنی شما از نخستین بند انگشت کوچک خود که شروع کنید، در آخرین انگشت به عدد 60 می‌رسید. و سرانجام همین اسم روی این انگشت ماند و به شست معروف شد.

انگشت تعهد

انگشت حلقه یا انگشت چهارم از دست چپ، جزو دیگر انگشت‌های معروفی است که هر کسی کاربرد آن را به خوبی درک می‌کند. کسانی که متأهل بوده یا پایبند یک رابطه عاطفی هستند، معمولاً انگشتری در این انگشت می‌اندازند تا به دیگران ثابت کنند که نمی‌توانند وارد رابطه‌ای دیگر شوند. در واقع این انگشت، انگشت وفاداری است که میزبان حلقه نامزدی و حلقه ازدواج می‌شود. از روزگار مصر باستان چنین انگشتر‌هایی به‌دست می‌شد تا نشان تعهد باشد. ظاهراً‌ رومی‌ها بودند که نخستین‌بار انگشتر را در همین انگشت چهارم از دست چپ کردند تا کم‌کم این انگشت، به انگشت حلقه شهره شود. آنها معتقد بودند که این انگشت، آغاز رگ عشق بوده که در نهایت به قلب منتهی می‌شود. روایت دیگر این است که چون غالباً جنس این انگشتر طلا بوده و انگشت چهارم از دست چپ و حتی دست راست، کمترین کارکرد را داشته، برای آسیب‌ندیدن این فلز حساس، آن را در همین انگشت قرار می‌دادند. انگشت حلقه به نسبت فرهنگ‌های مختلف، می‌تواند در انگشت چهارم دست چپ و حتی دست راست باشد. از همان روزگاران بوده که این دو انگشت را به نام انگشت حلقه می‌شناختند.

انگشت اشاره و انگشت کوچک

انگشت اشاره از دیر زمان‌ها، به انگشت قدرت و جاه‌طلبی مربوط بوده. همین الان و در ارتباطات انسانی نیز کاربرد این انگشت کماکان به نشانه برتری و قدرت و اعتماد به نفس تلقی می‌شود؛ طوری که وقتی کسی می‌خواهد تأکیدی داشته باشد یا برتری خودش را نشان بدهد، این انگشت را در میان سخنان خود نشان داده یا با آن روی میز می‌کوبد. در گذشته‌ها، اصحاب قدرت و شاهان نیز سعی می‌کردند در این انگشت خود، انگشتری داشته باشند. این انگشت و انگشت کوچک، به‌واسطه اینکه از دیرباز کارکرد خاص خودشان را داشته‌اند، به همین نام ماندگار و شناخته شده‌اند. انگشت کوچک هم که از نامش مشخص است چون کوچک‌ترین و ضعیف‌ترین بوده. انگشت اشاره هم برای اشاره به اشیا و افراد که غالباً از سوی قدرتمندان استفاده می‌شده، به مردم نیز سرایت کرده است.