بهشت خوردر کویر

 ‌صبا صالحی|  خراسان رضوی - خبرنگار:

 در دل کویر هرچند آفتاب داغ مغز سرت را می‌سوزاند، اما نسیم خنکش نجات‌بخش کویرنوردان بسیاری است. نیزار خور در 100 کیلومتری غرب بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی واقع است و تا روستای زیبای خور 35 کیلومتر فاصله دارد. موقعیت خاص جغرافیایی این منطقه باعث شده است آب در آن ذخیره شود و فضایی تالاب‌ مانند ایجاد کند. 

این نیزار زیبا زیستگاه پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی بسیاری در فصل کوچ است. براساس آخرین سرشماری انجام‌شده، 4800 قطعه انواع پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی در خراسان جنوبی دیده شده است که بوتیمار، کشیم، اگرت، باکلان، لک‌لک، اکراس، حواصیل، کفچه، آبچلیک نوک، فیلوش، یلوه، فلامینگو، غاز، خوتکا، آنقوت، اردک، سلیم، پاشلک،، چنگر، فالاروپ، دم‌جنبانک و ماهی خورک مهم‌ترین این پرندگان هستند. 


نیزار کویری، محلی برای تامین آب و علوفه 

رئیس اداره محیط‌زیست طبیعی حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی به همشهری می‌گوید: نیزار زیبای خور را می‌توان یکی از زیبا‌ترین نیزار‌های کویری کشور دانست که با پوشش گیاهی گز و آب شور، زیستگاه کم‌نظیری را برای برخی گونه‌ها ایجاد کرده است. این نیزار منبع تامین آب و علوفه مورد نیاز عشایر و زیستگاه امن پرندگان مهاجر در فصل زمستان است. 

«رویا هدایتی‌زاده» ادامه می‌دهد: زمستان و در فصول آبی سال تالاب نیزار پس از بارش باران و نزولات آسمانی جلوه خاصی پیدا می‌کند و در همین فصول سال است که پرندگان مهاجر زیبایی چشمگیری به این منطقه می‌دهند. گونه‌های متنوعی از گیاهان از علفی و درختچه‌ای گرفته تا بوته‌ای در این نیزار رشد می‌کند که از جمله آنها می‌توان به مریم‌گلی، پیچک، کنگر، آفتاب‌پرست، ریواس، باریجه، خارشتر، اسپند، کاروانکش، شکرتیغال، بومادران، آتریپلکس، لاله، پیچک، دم گربه‌ای، قاصد، علف شور، آویشن، بادبر و زیره اشاره کرد. وی دلیل تفاوت پوشش گیاهی و جانوری این منطقه را با دیگر نقاط کویر مقدار بارندگی، ارتفاع پست، تفاوت دما و موقعیت خاص جغرافیایی‌اش می‌داند و می‌افزاید: این عوامل سبب ایجاد مجموعه‌هایی متفاوت از گیاهان و جانوران در این نیزار شده است. 


نیزاری نجات‌بخش حیوانات 

به گفته هدایتی‌زاده در اطراف نیزار خور ارتفاعاتی چون کوه انجیر، کوه آبگرم و گرمو واقع است و انواع حیوانات از قبیل کل و بز و قوچ و میش در این ارتفاعات دیده می‌شوند. همچنین در دشت‌های اطراف نیزار پرندگانی چون زاغ بور و حیواناتی نظیر آهو و جبیر زندگی می‌کنند. 

وی تصریح می‌کند: این نیزار آبشخور اصلی حیات وحش کویر لوت ایران است چون وسعت زیادی دارد. افزون بر این در تمام فصول سال زیبایی‌های خاصی را می‌توان در آن مشاهده کرد البته آنچه طبیعت در بهار این نیزار خلق می‌کند دیدنی است و به عنوان جاذبه‌ای متفاوت مورد استقبال گردشگران است. 

این مسئول یادآور می‌شود: کاهش نزولات آسمانی بر تالاب‌های استان تاثیر جدی گذاشته است و بسیاری از این مناطق در معرض خشکی قرار گرفته‌اند. هرچند موقعیت جغرافیایی نیزار خور متفاوت است اما می‌توان رد پای خشکسالی را در این نیزار مشاهده کرد. اولین نشانه این آسیب را می‌توان در کاهش مهاجرت پرندگان به تالاب‌های استان دید. 

هدایتی‌زاده تالاب کجی نمکزار نهبندان را مثال می‌زند که به دلیل کاهش باران در این سال‌ها در معرض خطر جدی خشک شدن قرار گرفته بود و خبری از سیل مهاجرت پرندگان آبزی در فصل کوچ به این تالاب آن‌طور که در سال‌های قبل دیده می‌شد نبود. هرچند بارندگی‌های امسال زندگی را به تالاب کجی بازگردانده، اما خطر خشکسالی برای گونه‌های مختلف گیاهی، جانوری و زیستگاه‌های استان جدی است.