ارتباط متقابلی که دوسویه نیست

گیتی نوروزیان/ نقاش
هنرمند و مخاطبان هنر از هم تأثیر می‌گیرند. تأثیری که می‌تواند متقابل باشد. اما این اثرپذیری و ارتباط لزوماً دوسویه نیست، گرچه می‌تواند – در موارد متعددی نیز چنین است – متقابل باشد. تأثیر هنرمند برمخاطب مقوله‌ای است که درباره آن صحبت بسیار شده است و حتی در صورت ناگفته ماندن روال طبیعی هنر توجیه‌گر و توضیح‌دهنده آن است. اما تأثیر مخاطب بر هنرمند به جایگاه مخاطب بستگی زیادی دارد. واقعیت این است که در حالت طبیعی منتقدان در صورت منصف بودن و بی‌طرفی، بیشترین سهم را در این اثربخشی دارند. صرفنظر از فضای کلی نقد که متأسفانه رایج هم شده و فرصتی برای ابراز دشمنی و عقده‌گشایی تلقی می‌شود، نقد سالم، محرک و موتور خوبی برای پیشرفت هنرمند است. اگر هنرمند نقاشی را که نمایشگاه برپا می‌کند در نظر بگیریم و در کنار آن منتقد منصفی هم داشته باشیم، تأثیر نقد در ارتقای هنر هنرمند از نمایشگاه اول تا نمایشگاه چندم قطعا قابل رویت خواهد بود.

اما به جز این دسته از مخاطبان، یعنی منتقدان هنری، مخاطبان دیگر نیز می‌توانند – البته با میزان کمتر- برکار و نگاه هنرمند اثر بگذارند.  البته در این زمینه نیز اما و اگرهایی وجود دارد که بیشتر بسته به محیط خلق اثر و میزان سواد بصری و آگاهی‌های هنری مردمان جامعه است.  در جایی که آدم‌ها از بچگی در مدرسه آموزش هنر می‌بینند و جلوه‌های هنر آنها را احاطه کرده است، مخاطبان عام به هیچ وجه مخاطبی عامی نیست.

اما در جامعه‌ای که مردم ناگزیرند هزینه‌های استفاده از امکانات هنری را به تهیه مایحتاج ضروری زندگی اختصاص دهند نمی‌توان انتظار درگیر شدن با مخاطب با زوایای ریز و درشت یک کار هنری را داشت. به هر روی تأثیر مخاطب و هنرمند وجود دارد ولی نمی‌توان آن را همیشه و در هر جا ممکن دانست.
نکته آخر اینکه این ارتباط در صورت ایجاد، مهم‌ترین نقش را در ترویج و ارتقای هنر دارد.