ترجمه، شرط جهانی‌شدن اثر برگزیده

مرتضی کاردر/روزنامه نگار

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از فردا برنامه‌ای را با عنوان «مهرآیین» برای معرفی آثار نامزدهای ایرانی آسترید لیندگرن برگزار می‌کند. مهرآیین در روزهای یکشنبه تا چهارشنبه به‌ترتیب به معرفی علی‌اصغر سیدآبادی، فرهاد حسن‌زاده، جمشید خانیان و هوشنگ مرادی کرمانی می‌پردازد. جایزه آسترید لیندگرن هر سال به یکی از نویسندگان یا ایده‌پردازان در حوزه ادبیات کودکان و نوجوانان اهدا می‌شود و پس از جایزه هانس کریستین اندرسن معتبرترین جایزه در این حوزه است. به سراغ جمشید خانیان یکی از نامزدهای ایران در جایزه آسترید لیندگرن رفته‌ایم. جمشید خانیان از نویسندگانی است که همزمان هم برای نوجوانان و هم برای بزرگسالان نوشته است. «کودکی‌های زمین»، «عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی»، «طبقه هفتم غربی» و «یک پیتزا برای ذوزنقه کباب‌شده» ازجمله رمان‌های او برای نوجوانان است.

قرار است از فردا برنامه‌هایی برای معرفی نامزدهای آسترید لیندگرن برگزار ‌شود. در این برنامه‌ها قرار است چه اتفاقی بیفتد و کدام آثار شما تحلیل شود؟
نمی‌دانم. هیچ‌کدام اینها ربطی به من ندارد. من هم شنیده‌ام که چنین برنامه‌ای قرار است برگزار شود. نمی‌دانم اصلا قرار است چه اتفاقی در این برنامه بیفتد. به‌نظرم کار نویسنده نوشتن است و خیلی نباید وارد چنین ماجراهایی شود.

یعنی در برنامه شرکت می‌کنید؟
نمی‌دانم، ممکن است شرکت کنم.

شما پیش‌تر نیز در جایزه‌های بین‌المللی برگزیده شدید. مثلا کتاب «عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی» به‌عنوان اثر برگزیده (ibby)‌ دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان انگلستان و طبقه هفتم غربی به‌عنوان اثر برگزیده (ibby) مکزیک برگزیده شد. ترجمه این آثار در چه فرایندی انجام شده بود؟ 
فکر نمی‌کنم اتفاقات گذشته براساس ترجمه افتاده باشد. احتمالا براساس معرفی نمایندگان (ibby) ایران، یعنی شورای کتاب کودک ایران در فهرست کشورهای دیگر قرار گرفته بود.

یعنی بدون ترجمه شدن در فهرست آثار برگزیده قرار گرفته بود؟ 
بله، شورای کتاب کودک کشورهای دیگر براساس معرفی شورای کتاب کودک ایران آن کتاب‌ها را در فهرست خود قرار داده بود.

فکر می‌کنید نویسندگان ایرانی چقدر برای بردن جایزه اقبال دارند؟ 
مسئله مهم جایزه گرفتن نیست. پیش از هر چیز باید به ترجمه کردن فکر کنیم. تا زمانی که آثار ترجمه نشود چیزی برای ارائه نداریم که بخواهیم درباره‌اش بحث کنیم. نهادهایی که متولی معرفی نماینده ایران هستند معمولا کاری به ترجمه آثار ندارند و صرفا نماینده‌ای معرفی می‌کنند که وظیفه سالانه‌شان را انجام داده باشند. اما تا زمانی که آثار نویسندگان ایرانی به زبان‌های دیگر ترجمه نشود بحث درباره جایزه‌ها و حتی برنده شدن در این جایزه‌ها بیهوده است.