حیات وحش
پرنده‌نگری، سرمایه بزرگ گردشگری گیلان
یک فعال محیط‌زیست: می‌توانیم اولین طرح پایلوت آموزش پرنده‌نگری کشور را در تالاب سلکه اجرا کنیم
مهسا طالبی| رشت- خبرنگار:
گیلان، استان تالاب‌ها و آبگیرهاست. دست‌کم ۵ تالاب حفاظت شده و ثبت شده در کشور دارد که از جمله آنها تالاب انزلی، امیرکلایه، بوجاق، سلکه و استیل را می‌توان نام برد.به دلیل خشکسالی در چند سال اخیر و البته مساعدتر بودن وضعیت تالاب‌های گیلان از نظر آبی اغلب پرندگان مهاجر در نیمه‌دوم سال مهمان تالاب‌های گیلان می‌شوند. از دید صاحب‌نظران حوزه محیط‌زیست ایجاد ایستگاه‌های پرنده‌نگری در تالاب‌ها علاوه بر این‌که نفع اقتصادی دارد، از شکار غیرمجاز این پرندگان هم جلوگیری می‌کند.
گیلان با وجود این تالاب‌ها فقط دو جایگاه پرنده‌نگری دارد؛ یکی در تالاب سلکه و دیگری در تالاب امیرکلایه. در هفته اخیر با حضور معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور فاز اول طرح گردشگری و پرنده‌نگری تالاب بین‌المللی امیرکلایه افتتاح شد.
این دو جایگاه برای استانی همچون گیلان مناسب نیستند و نیاز است تا تعداد این جایگاه‌ها افزایش یابد. هرچند کارشناسان این حوزه می‌گویند می‌توان با استفاده از توان مردم محلی هم به ایجاد ایستگاه‌های پرنده‌نگری در جنگل‌های گیلان اقدام کرد. با این کار فضا برای جولان شکارچیان غیرمجاز ناامین خواهد شد.
استفاده از ظرفیت مردم بومی برای رونق پرنده‌نگری
دبیر شبکه تشکل‌های محیط‌زیستی و منابع طبیعی گیلان در گفت‌وگو با همشهری بیان کرد: پرنده‌نگری یکی از ظرفیت‌هایی است که در گیلان به آن توجه نشده ولی جای زیادی برای فعالیت دارد.
«رامین شیرعلی‌پور» ادامه داد: علاوه بر ظرفیت پرنده‌نگری در تالاب‌ها می‌توان به ظرفیت بی‌نظیر پرنده‌نگری در جنگل‌های هیرکانی هم اشاره کرد. در اجرای طرح‌های پرنده‌نگری ضرورت دارد از ظرفیت مردم بومی هم استفاده کنیم. طبیعتا اگر مردم بومی به واسطه پرنده‌نگری ذی‌نفع باشند، مقابل شکارچیان غیرمجاز ایستادگی می‌کنند.
این فعال محیط‌زیست گفت: این روش که دولت فقط طراح، مجری و بهره‌بردار ایستگاه‌های پرنده‌نگری باشد هیچ کمکی به حفاظت از پرندگان نمی‌کند، چون مردم بومی را از آن منتفع نکرده‌ایم.
شیرعلی‌پور در پاسخ به این‌که آیا در جوامع محلی افرادی در این زمینه فعال هستند یا خیر، گفت: در جوامع محلی فعالان بسیار زیادی داریم که آموزش‌دیده هستند. از بسیاری از شکارچیان که کاملا با محیط آشنا هستند هم می‌توان به عنوان مربی پرنده‌نگری استفاده کرد.
وی ادامه داد: در حال حاضر دولت برای ساخت این جایگاه‌ها ورود کرده است، اما برخی جانمایی‌ها در زون قرمز است. زون قرمز یعنی نباید فعالیت‌هایی گردشگری در آنجا اتفاق بیفتد و فقط فعالیت‌های حفاظتی باید انجام شود. البته استاندار گیلان به دنبال این است که این موارد را به بخش خصوصی واگذار کند. امیدوارم به روش مناسبی این کار انجام شود، چون قرار است در منطقه بوجاق هم این ایستگاه‌ها جانمایی شوند.
استقبال مردم از برنامه‌های پرنده‌نگری
یک فعال محیط‌زیست هم با بیان این‌که ضرورت دارد از ظرفیت پرنده‌نگری بیشتر استفاده کنیم، گفت: ما در نیمه دوم سال اغلب در پناهگاه حیات‌وحش سلکه برنامه پرنده‌نگری داریم.
«پیمان بازدیدی» با اشاره به این‌که می‌توانیم اولین طرح پایلوت آموزش پرنده‌نگری کشور را در تالاب سلکه اجرا کنیم، بیان کرد: این برنامه با همکاری موسسه محیط‌زیستی سرزمین ایده‌آل ما، اداره کل حفاظت محیط‌زیست گیلان و تیم کارشناسی «جایکا» برای گردشگران، بازدیدکنندگان و جوامع محلی اجرا می‌شود. در این برنامه بازدیدکنندگان با کلیات تالاب و اکوسیستم تالابی، مشکلات و راه‌های حفاظت از تالاب انزلی، گونه‌های مختلف پرندگان، پستانداران، ماهیان و گیاهان آشنا می‌شوند.
وی گفت: بازدیدکنندگان با استفاده از برج و مخفیگاه پرنده‌نگری می‌توانند پرندگان زمستان‌گذران را مشاهده کنند. آنان با استفاده از میکروسکوپ‌ها به بررسی گیاهان می‌پردازند و فیلم «زندگی در تالاب انزلی» هم برای آنها نمایش داده می‌شود.بازدیدی با بیان این‌که اکنون تعداد استقبال از این برنامه‌ها از گروه‌های ۲۰ نفره به ۱۵۰ نفره رسیده است، ادامه داد: با رشد آگاهی‌های اجتماعی، پرنده‌نگری رونق خواهد گرفت. در همین دوره ۴۰ نفر در زمینه پرنده‌نگری تربیت شدند. پیشنهاد می‌کنم در روستاهای نزدیک تالاب‌ها این دکل‌های پرنده‌نگری تاسیس شوند و مردم بومی هم مشارکت کنند. قطعا فرمانداری‌ها و بخشداری‌ها می‌توانند در این زمینه موثر باشند و از شکار پرندگان کم کنند.
این فعال محیط‌زیست گفت: جوامع محلی می‌توانند در کنار این ایستگاه‌ها حتی بازارچه‌های فروش صنایع‌دستی و محصولات سالم ایجاد کنند و نفع ببرند. متاسفانه پرنده‌نگری در کشور ما به درستی تعریف نشده است. در هر روستا تعدادی افراد تحصیلکرده هم وجود دارند که می‌توانند ما را در زمینه پرنده‌نگری یاری کنند. همکاری‌ها و فعالیت‌های ما فعلا با اداره حفاظت محیط‌زیست و تیم جایکا است.