گفت و گو
دبیر دفاع می‌کند
شاهین فرهت؛ دبیر سیوچهارمین جشنواره موسیقی فجر به انتقادات درباره کیفیت اجراها و نحوه انتخاب‌ها پاسخ می‌دهد
ندا انتظامی/روزنامه‌نگار
سیوچهارمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود. اگر منتقدان از کم‌رونقی جشنواره گلایه دارند، اما دبیر این دوره جشنواره برگزاری این دوره از جشنواره را موفق ارزیابی می‌کند؛ «به‌نظرم برگزاری این دوره از جشنواره در سطح خیلی خوب و هنری بود. از همه ژانرها در جشنواره حضور داشتند و کارها در سطح و شأن موسیقی برگزار شد.»
شاهین فرهت -دبیر هنری جشنواره-می‌گوید: تم و رویکرد این دوره از جشنواره روی موسیقی ایرانی گذاشته شده. فرهت علت این رویکرد را اینطور توضیح می‌دهد: «کارهای آهنگسازان ایرانی کم اجرا می‌شود، زمان جشنواره موسیقی فجر بهترین امکان بود که آثار ایرانی اجرا و در معرض مخاطب گذاشته شود».
گرچه فرهت انتخاب این رویکرد را مزیت این دوره از جشنواره می‌داند اما برخی آن را محدودیت می‌دانند. آهنگساز سمفونی «خیام» این محدویت را رد می‌کند: «چرا باید انتخاب تم ایرانی را محدودیت بدانیم، درحالی‌که در این دوره آثار نسل‌های مختلفی از جوان تا پیشکسوت اجرا شد و این مزیتی برای هنر کشورمان است؟»
با این حال تعدد اجرای آثار شاهین فرهت در این دوره از جشنواره، انتقادی است که خود دبیر جشنواره آن را اینگونه مطرح می‌کند: «15سال پیش مرحوم فریدون ناصری از من خواست که برای ارکستر سمفونیک تهران کار بنویسم. آن زمان 4کار با نام‌های «راپسودی ایرانی»، «سوئیت ایرانی»، «سمفونی ایرانی» و «کنسرتوی ایرانی» را نوشتم و با استقبال مواجه شد و مرحوم ناصری به بهترین شکل آن را اجرا کرد. این بار هم فکر کردم که اجرای کارهای من اتفاق خوبی در جشنواره است. امین غفاری از شاگردان خود من در دانشگاه بود و از من خواست برایش کنسرتوی بسازیم و نصیر حیدریان که یکی از رهبران خوشفکر ایرانی است، خودش کار من را انتخاب کرد. گروه دانمارکی هم از آهنگسازان ایرانی کاری پیدا نکردند درنتیجه کار من را انتخاب کردند. درحقیقت می‌خواهم بگویم که من اصلا نگفتم افراد مجبورند که آثار من را اجرا کنند».
اجرای آثار شاهین فرهت توسط گروه‌هایی همچون ارکستر سمفونیک تهران، آنسامبل آتلاس از دانمارک، تریو امئل از اسلونی، ارکستر رتوریک و نوازنده پیانو اهل ایرلند باعث شد که نوک پیکان انتقاد به سمت او نشانه رود. با این حال او این انتقاد را به‌راحتی می‌پذیرد؛ «من فکر کردم کار خوبی است که بعد از 15سال این امر انجام شود اما این برایم تجربه شد و سال دیگر این‌کار را نمی‌کنم. از تجربه می‌آموزیم.»
آهنگساز «سمفونی خلیج‌فارس» در مورد کیفیت جشنواره، نظری مخالف منتقدان جشنواره دارد. او این دوره از جشنواره را ارزشمند و حرفه‌ای تلقی می‌کند؛ «این دوره از جشنواره ارکستر سمفونیک تهران عالی روی صحنه رفت. زحمات شهداد روحانی نتیجه داده است و صدادهی ارکستر خیلی خوب بوده. در بخش کلاسیک و گروه‌های بین‌المللی هم کیفیت کار، حرفه‌ای و در شأن جشنواره موسیقی فجر بود. بخش پاپ را هنوز سر نزدم اما می‌دانم که مورد استقبال مخاطب قرار گرفته است.»
غیبت بزرگان موسیقی مسئله غیرقابل حل جشنواره موسیقی فجر است. اگر هنرمندان تئاتری و هنرمندان سینمایی از حضور در جشنواره تئاتر فجر و جشنواره سینمایی فجر استقبال می‌کنند اما هنرمندان موسیقی عدم‌شرکت درجشنواره موسیقی فجر و منتقد‌بودن به این جشنواره دولتی را افتخار خود می‌دانند. به گفته فرهت او نخستین بار است که در جشنواره موسیقی فجر به‌عنوان دبیرجشنواره شرکت می‌کند؛ «در دوره‌های قبلی جشنواره نبودم اما معتقدم که در این دوره نام‌های بزرگی حضور دارند؛ سیمون آیوازیان، مجید کیانی و دیگرانی که در جشنواره هستند نشانه این حرف من است. من به بسیاری از هنرمندان پیشکسوت زنگ زدم و دعوتشان کردم اما به هرحال ترجیح دادند که در جشنواره شرکت نکنند. بهتر است دلیل این موضوع را از خودشان بپرسید، حتما دلیلی برای این کار دارند.»
فرهت در دوره‌های پیشین به‌عنوان داور حضور داشته اما در جشنواره موسیقی فجر به‌عنوان یک هنرمند حضور نداشته است. او در پاسخ به این سؤال که چرا خودتان دوره‌های پیش در جشنواره شرکت نداشتید، به دعوت نشدن اشاره دارد؛ «کسی از من دعوت نکرده بود، امسال از من دعوت شد و آمدم.»
آهنگساز سمفونی «پیامبر» در مورد تغییر دبیر و تغییر سیاست‌های جشنواره که مبتنی بر شخص دبیر است، نگاه دیگری دارد؛ «هر دبیری کار خود را به‌خوبی انجام داده است. از دکتر حسین ریاحی گرفته تا حمیدرضا نوربخش همه برای هنر موسیقی حسن نیت داشتند و برای جشنواره موسیقی فجر زحمت کشیدند. به‌نظرم هر دبیری عقاید و ایده‌های متفاوت به جشنواره تزریق می‌کند، چرا که همه برای اعتلای هنر ایران کار می‌کنیم.»
اما مسئله بودجه نکته‌ای است که همواره مورد گلایه دبیران پیشین بوده است؛ خصوصا که امسال گرانی ارز باعث شد که محدودیت‌هایی برای دعوت از گروه خارجی به‌وجود بیاید. با این حال شاهین فرهت اصرار دارد: «من تنها دبیر هنری جشنواره موسیقی فجر هستم و در مورد مسائل مالی اظهارنظر نمی‌کنم».
