گزارش
چشم‌انداز نمایش ایران در تماشاخانه‌های تهران
هنرمندان تئاتر شهرستان از حضورشان در جشنواره تئاتر فجر می‌گویند
7روز از شروع سیوهفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر گذشت. برخلاف 3روز اول جشنواره، حالا دیگر نشانه‌هایی از برگزاری جشنواره در سالن‌های نمایشی دیده می‌شود. جمعیت مشتاق پشت در سالن‌ها و تکاپو برای تماشای نمایش‌ها. در 37سالی که از جشنواره می‌گذرد همیشه گروه‌های تئاتر شهرستان پای ثابت جشنواره بودند و در برخی از سال‌ها برندگان اصلی، نمایش‌های آمده از شهرستان‌ها بودند. بسیاری معتقدند که جشنواره تئاتر فجر تنها فرصتی است که می‌توان چشم‌انداز تقریبا کاملی از نمایش در ایران را مرور کرد. جشنواره تنها روزنه ممکن برای دیده شدن گروه‌های تئاتر در سراسر ایران است.
بوشهر: مصایب اجرا در شهرستان‌ها
فضل‌الله عمرانی یکی از برگزیدگان جشنواره استانی است که از بندر دیر با نمایش «عروسی خون» در جشنواره امسال حضور دارد. وی معتقد است که در چند سال اخیر تئاتر در شهرستان‌ها به لحاظ کیفیت و کمیت رشد خوبی داشته و برخی شهرها به واسطه داشتن یک یا چند سالن و اجرای عمومی راه خود را ادامه می‌دهند. عمرانی در ادامه با اشاره به وضعیت تئاتر بوشهر به همشهری می‌گوید: «خوشبختانه بوشهر 4سالن تئاتری دارد و شهرستان‌های این استان نیز سالن‌هایی دارند و همین امر باعث شده که گروه‌های نمایشی اجرای خود را داشته باشند. در شهرستان‌ها امید گروه‌ها به اجرای عمومی است اما به لحاظ امکانات خیلی از شهرها در مضیقه هستند».
عمرانی همچنین با بیان این مطلب که تئاتر فجر یک ویترین از تئاتر ایران است، به نگاه ویژه این دوره به تئاتر شهرستان اشاره کرده و عنوان می‌کند: « راه ورود گروه‌های تئاتر شهرستان امسال حرفه‌ای‌تر از سال‌های گذشته بوده و تأکید بر بازبینی زنده کارهای نمایشی شهرستان نشان داد که جشنواره به تئاتر شهرهای دیگر نیز بها داده است و امیدوارم این رویه با تغییر مدیران و دبیران جشنواره تغییر نکرده و ادامه یابد.»
ایلام: تجربه نگاه‌کردن نمایش‌ها
محمد اسماعیل‌بیگی از دیگر کارگردانانی است که از ایلام در جشنواره تئاتر فجر حضور دارد. وی که برگزیده جشنواره استانی است در این جشنواره «رسم عاشقی آب‌ها» را اجرا می‌کند. این هنرمند ایلامی جشنواره تئاتر فجر را گردهمایی‌ای می‌داند که تنها برای 10روز میزبان هنرمندان است و دیگر نقشی در تولیدات و اجراهای عمومی ندارد. وی به همشهری می‌گوید: «جشنواره در این سال‌ها مکانی شده که هنرمندان کارهای یکدیگر را می‌بینند و کارهای شهرستان مورد اقبال قرار نمی‌گیرد».
جشنواره تئاتر فجر با 37سال سنی که دارد هنوز هم آزمون و خطاهایی را تجربه می‌کند. اسماعیل‌بیگی حذف جشنواره‌های مناطق از جشنواره را از تئاتر فجر ناعادلانه می‌خواند و عنوان می‌کند که در گذشته برگزاری جشنواره‌های منطقه‌ای در کیفیت تولیدات نمایشی مؤثر بود اما این جشنواره حذف شده و همه‌‌چیز در تهران متمرکز شده است. عمرانی نیز نقدهایی به ساختار جشنواره دارد و می‌گوید: «امیدوارم روزی برسد که بعد از 37دوره، فراخوان جشنواره ساختار ثابتی داشته باشد و هر سال با تغییر دبیر، تغییر نکند. اگر فراخوان جشنواره ثابت باشد، می‌توان در بخش‌های مختلف رشد کیفی را شاهد بود». با این حال اسماعیل‌بیگی به ورک‌شاپ‌ها و برگزاری کلاس‌های تخصصی در جشنواره نیز اشاره می‌کند: «این کلاس‌ها برای گروه‌های تئاتر شهرستان می‌تواند فرصت خوبی باشد و امیدوارم ورک‌شاپ‌ها در طول سال به هر بهانه‌ای برگزار شوند.»این کارگردان دیری از عدم‌حمایت‌ها نیز می‌گوید و اینکه کمک هزینه‌هایی که از سوی جشنواره پرداخته می‌شود، کفاف هزینه‌ها را نمی‌دهد. وی همچنین پیشنهادی را ارائه می‌دهد: «برای دیده شدن کارگروه‌های شهرستان، ای کاش مدیران یک یا 2سالن تهران را در طول سال به اجراهای عمومی شهرستان اختصاص بدهند. این کار باعث می‌شود گروه‌های شهرستانی نیز دیده شوند». حسین اکبرپور، کارگردان مشهدی نیز مانند عمرانی موافق اجرای عمومی نمایش‌های شهرستان در تهران بوده و می‌گوید:« اگر تدبیری شود و فراخوان میان گروه‌های شهرستان ارائه شود، گروه‌های تئاتری در طول سال می‌توانند در تهران اجرا داشته باشند. اما این اجرا باید در سالن‌های دولتی باشد و تفاوتی میان گروه‌های تهران و شهرستان نباشد.»
مشهد: نیازمند حمایت در همه سال
حسین اکبرپور کارگردان مشهدی از دیگر هنرمندانی است که در جشنواره امسال با «ما داریم از این خونه می‌ریم» شرکت کرده است. وی نیز مانند عمرانی، جشنواره تئاتر فجر را برایند یکساله تولیدات تئاتر ایران عنوان می‌کند اما معتقد است که جشنواره جز 10روز برگزاری اتفاق خاصی را برای گروه‌های شهرستان رقم نمی‌زند. وی به کمک‌هزینه‌ها اشاره کرده و به همشهری می‌گوید: «جشنواره اتفاق مادی را برای گروه‌های شهرستان رقم نمی‌زند و یا حضور در جشنواره تأثیری در اجرای عمومی نمایش‌ها ندارد اما به لحاظ معنوی می‌تواند تأثیرگذار باشد». اکبرپور ادامه می‌دهد:«تئاتری می‌تواند موفق باشد که اجرای عمومی نیز داشته باشد و در این بخش جشنواره تئاتر فجر به‌عنوان حامی می‌تواند به گروه‌ها کمک کند. اما این حمایت در 10روز کافی نیست چرا که گروه‌های شهرستان به حمایت‌‌ها در طول سال نیاز دارند».
در این دوره از جشنواره تئاتر فجر گروه‌های تئاتر شهرستان با تمام بضاعت خود و با تمام سختی‌ها و مشکلات شرکت کرده‌اند، برخی از راه دور و برخی از راه نزدیک خود را به بزرگ‌ترین جشنواره تئاتر ایران رساندند. جشنوارهای که به زعم آنها یک گردهمایی شیرین 10روزه است اما مشکل تئاتر شهرستان جشنواره فجر و حضور در آن نیست؛ مشکل تئاتر شهرستان عدم‌توازن عرضه و تقاضا است. گروه‌هایی که در شهر خود سالنی برای اجرای نمایش ندارند و در حسرت اجرا در شهر خود هستند.
آینه‌ای در برابر تئاتر فجر
در سیوهفتمین سال برگزاری جشنواره فجر، 302 اثر در بخش‌های مختلف جشنواره ازجمله تئاترهای صحنه‌ای در 2بخش مسابقه، خیابانی و دیگر گونه‌های نمایشی، عکس و پوستر و نمایشنامه‌نویسی و نمایشنامه‌های رادیویی... پذیرفته شده که سهم هنرمندان شهرستان در جشنواره 131 اثر است و 171 اثر نیز اختصاص به گروه‌های تهرانی دارد. در جشنوارهای که به نیمه رسیده 44درصد حضور شهرهای مختلف را می‌توان دید.
با توجه به بخش‌های مختلف جشنواره و حضور هنرمندان در این دوره، 142نمایش به جشنواره راه پیدا کرده است. گروه‌های تهران با 77نمایش در جشنواره حضور دارند. در جشنواره امسال 21شهر نیز مشارکت داشته و گروه‌های نمایشی آن میهمان جشنواره سی‌وهفتم هستند. از میان این شهرها اصفهان با 8 اثر نمایشی بعد از تهران قرار گرفته و استان کردستان و گیلان نیز با 7 اثر نمایشی به‌طور مشترک در رده سوم شرکت‌کنندگان در این دوره است. بعد از این سه استان، خراسان رضوی با 6 اثر، لرستان با 5 اثر نمایشی و آذربایجان شرقی با 4 اثر نمایشی در جشنواره حضور دارند.
در همینه زمینه :
