زنبورداران در جست وجوی بازار فروش

محمد توفیق مشیرپناهی|‌  سنندج- خبرنگار:


عسل بعد از گندم و توت‎فرنگی، سومین محصول کردستان است که با تولید سالانه بیش از 150 تن در 185 هزار کندو و کلنی به اقتصاد استان کمک می‎کند. 

همچنین 4هزار و 700 نفر در استان به زنبورداری مشغولند. این محصول علاوه بر داشتن تنوع، به علت وجود مراتع و گونه‎های گیاهان کمیاب از منطقه قروه در شرق استان تا مریوان و دیواندره در غرب، باکیفیت و مرغوب است. شهرستان مریوان به دلیل داشتن آب‌وهوای مناسب و مراتع و تنوع‌ گیاهی یکی از مناطق مساعد برای تولید عسل و فراورده‌های این محصول است. 


زنبورداران حمایت نمی‌شوند

یک زنبوردار با بیش از 25 سال سابقه در زنبورداری اظهار می‌کند: زنبور در گرده‎افشانی تأثیر زیاد و نقش ارزنده‌ای دارد، اما زنبورداران در مقایسه با باغداران و دامداران مورد حمایت اداره جهاد کشاورزی استان قرار نمی‌گیرند.

«سامان سعیدی» ادامه می‌دهد: از دولت انتظار داریم برای حمایت از بخش کشاورزی استان به‎عنوان یکی از قطب‎های کشاورزی کشور، تسهیلات کارآفرینی کم‌بهره به کشاورزان اختصاص دهد، اما متأسفانه نه‌تنها این کار انجام نمی‌شود بلکه با نظرات غیر فنی کارشناسان، سقف پرداخت تسهیلات سرمایه‌گذاری در توسعه مزارع زنبور و افزایش تولیدات به حداقل می‌رسد و این مساله با توجه به ویژگی‌های فراوان و منحصر به فرد زنبور در گرده‌افشانی، خاصیت دارویی، بهداشتی و صنعتی محصولات و فراورده‎های آن، آزاردهنده و دردناک است. 


معضل کوچاندن کندوها 

این زنبوردار که 400 کندو دارد، می‌گوید: معضل دیگر زنبورداران، کوچاندن کندوها و همه تجهیزات زنبورداری در فصول و مناطق مختلف (سردسیر-گرمسیر) است. برای حل این مشکل لازم است با برنامه‌ریزی و هماهنگی اداره جهاد کشاورزی استان با باغداران خصوصی و دولتی و اطلاع‌رسانی درباره فواید اسکان زنبور در باغ‌ها، اراضی و مراتع، زنبورداران را یاری دهد تا برای تهیه مکان اسکان کندوها دغدغه‌ای نداشته باشند. 

 سعیدی در مورد توان و ظرفیت زنبورداران استان برای حضور در سطح بین‌المللی و بازارهای جهانی یادآور می‌شود: صنعت زنبورداری استان توانایی‌های بالقوه و نهفته‌ای دارد، اما با توجه به مشکلات و تنگناهای موجود، تحقق چنین امری فعلاً مقدور نیست. 


راهکارهایی برای افزایش تولید عسل 

یک کارشناس زنبورداری می‌گوید: برخی زنبورداران مطالعه ندارند و با مسائل تخصصی و پرورش زنبور و تعویض بموقع ملکه آشنا نیستند که همین مساله یکی از گرفتاری‎های این بخش است.  «بهروز فوادی» می‎افزاید: برای افزایش سطح کیفی و کمی محصولات طبیعی زنبور عسل باید اقدامات گسترده و جامعی مانند اطلاع‎رسانی در مورد خواص غذایی و دارویی محصولات زنبور عسل انجام شود. برای چنین اقداماتی لازم است جراید و رسانه‎های گروهی به صورت مستمر وارد عمل شوند. همچنین فرهنگ‌سازی مصرف عسل و سایر محصولات مرتبط با آن که با توزیع مستقیم عسل طبیعی در بازار امکان‎پذیر است و مبارزه با عرضه عسل تقلبی و برخورد قانونی با عوامل تهیه، بسته‎بندی و توزیع آن به همراه ارائه راه‎های شناخت عسل تقلبی از دیگر اقدامات لازم در صنعت زنبورداری است.

وی تصریح می‌کند: برقراری ارتباط بین زنبورداران و باغداران و متوجه ساختن آنان در خصوص تأثیرگذاری زنبور در افزایش محصولات باغی و زراعی، مکانیزه کردن صنعت زنبورداری و وارد کردن تجهیزات پیشرفته استحصال محصولات زنبور عسل، تبادل تجربیات و تحقیقات بین زنبورداران و پژوهشگران از جمله نیازهای این حوزه است.  

این کارشناس یادآور می‌شود: تشویق جوانان به پرورش زنبور عسل و تولید محصولات مربوطه با توجه به وابستگی تولیدکنندگان کشاورزی به زنبور و درآمد روزافزون این صنعت، به‌کارگیری مسائل علمی مندرج در کتاب‌های تخصصی به صورت عملی جهت ارتقای سطح دانش و آشنایی با روش‌های زنبورداری روز جهان، صدور انحصاری مجوز بسته‌بندی محصولات زنبور عسل فقط به زنبورداران و یا شرکت‌های تعاونی زنبورداری به صورت کارگاهی و صنفی و رفع مشکلات زنبورداران به‌ویژه در زمینه بازاریابی و انجام اقدامات لازم برای برندسازی عسل کردستان، از دیگر نیازهای این صنعت به شمار می‌رود. 


لزوم تولید عسل متناسب با نیاز بازار
 
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی کردستان در مورد توان استان برای میزبانی جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های ویژه عسل در سطح ملی و بین‎المللی می‌گوید: حقیقت این است که عسل تولیدی ما در حال حاضر جذابیت لازم را برای نیل به این مقصود ندارد و به عنوان نمونه یکی از مهم‌ترین جذابیت‎ها برای این هدف تنوع بسته‎بندی است که در حال حاضر این مساله در استان چندان مصداق ندارد.

«فرزاد معاونی» می‎افزاید: البته برنامه‎ریزی‎های لازم انجام شده تا در آینده نزدیک جشنواره عسل به صورت منطقه‎ای و با حضور استان‎های واقع در منطقه غرب کشور به میزبانی شهر مریوان برگزار شود.  معاون سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان در خصوص امکان صادرات عسل در سطح جهانی از سوی زنبورداران کردستانی عنوان می‎کند: فعلاً محصول ما به کردستان عراق صادر می‌شود، اما طبیعتاً صادرات به سایر نقاط باید دارای استانداردهایی خاص باشد، اما من هم معتقدم به لحاظ قابلیت و ظرفیت درونی، این امکان برای زنبورداران و عسل تولیدی استان وجود دارد که راه بازارهای دیگر نقاط دنیا را در پیش بگیرند. 

معاونی یکی از اهداف سازمان را برندسازی برای عسل تولیدی استان عنوان می‌کند و از وجود برنامه‌ای سه‌ساله برای تحقق این هدف خبر می‌دهد که در صورت موفقیت‌آمیز بودن آن جاده ورود عسل کردستان به بازارهای جهانی هموار می‌شود. 

وی درباره راهکار و برنامه‌ها برای افزایش کیفیت عسل می‌گوید: در طرح توسعه زنبورداری چند هدف دنبال می‌شود که یکی از آنها تولید عسل مطابق با نیاز جامعه و برحسب تقاضاست. در این ارتباط شناخت نیاز بازار مساله مهمی است که یکی از راه‎های دستیابی به این موضوع، تشکیل نمایشگاه‎های فصلی در داخل استان یا حضور کردستان در نمایشگاه‎های خارج از استان است. 

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی کردستان افزایش مصرف سرانه عسل میان مردم استان را دیگر برنامه مهم این مجموعه عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: این مساله با افزایش اعتماد و باور مردم به وجود عسل طبیعی در بازارهای استان محقق خواهد شد. 


تفاوت انواع عسل  

معاون جهاد کشاورزی کردستان با بیان این‌که باید میان 3 نوع عسل طبیعی، عسل شکری و عسل تقلبی تفاوت قائل شد، تصریح می‎کند: عسل تقلبی تنها شربت است که با تغییر شکل به عنوان عسل فروخته می‌شود و طبیعتاً در این زمینه دستگاه‌های متولی باید برخورد کنند.  
«فرزاد معاونی» اظهار می‌کند: عسل شکری دارای استاندارد و نیز مشتریان خاص خود است و فقط 2تفاوت با عسل طبیعی دارد؛ در تولید این نوع عسل از تغذیه دستی زنبور استفاده می‌شود و میزان قند موجود در آن بیشتر از عسل طبیعی است. بنابراین لازم است ضمن بازاریابی برای عسل مرغوب و باکیفیت، عسل نامرغوب و شکری را هم به عنوان محصول تقلبی به مردم معرفی کرد.