گزارش
قانونی برای زیبایی‌ها
شهردار تهران: تاکنون به‌دنبال تخریب و بازسازی بودیم نه بهسازی و نوسازی
محمد سرابی/ خبر‌نگار
چندین دهه ساخت‌وساز به روش نوین، نمای سنتی معماری ایرانی را از میان برده است و شهرها با انبوهی از ساختمان‌های بلند‌مرتبه و نما‌های نامتناسب با یکدیگر پوشیده شده‌اند. اشکال و مصالحی که نه‌تنها با معماری گذشته شهر بلکه با یکدیگر نیز هماهنگی ندارند، چهره نامناسبی به شهرهای کشور به‌ویژه تهران داده است. اکنون نخستین همایش «نما با محوریت مصالح و جزئیات اجرایی» در بوستان گفتگو آغاز به‌کار کرد. این نمایشگاه محل عرضه محصولات و طراحی نقشه‌هایی است که صرفا برای ساخت نمای ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصالحی چون سنگ‌ها و آجر‌های مصنوعی رنگارنگ که می‌توانند جلوه جدیدی به بنا‌های شهری ببخشند.
شهردار تهران در مراسم افتتاح این همایش با تسلیت درگذشت محمد‌نبی حبیبی، شهردار سابق پایتخت، اظهار کرد: در دوره‌های معاصر در شهرها به‌دنبال تخریب و بازسازی بودیم، نه بهسازی و نوسازی اما این یکی از دلایل مشکلات امروز است و نه،تنها دلیل آن. پیروز حناچی تأکید کرد: شهر زیبا حق مردم است و باید از خود بپرسیم چرا این هدف آنطور که شایسته و بایسته است، محقق نمی‌شود. باید بپرسیم که برتری کیفیت به کمیت چطور اتفاق افتاده است زیرا باعث شده که تمام ساختمان‌ها در چهارگوشه کشور شبیه به هم بشود و مزیت‌های بومی را از دست بدهیم. معماری ما در میان کشور‌های منطقه تنوع بسیار زیادی داشت اما به‌دلیل اینکه نتوانستیم در حفظ آن بکوشیم، ساختمان‌های جدیدی که می‌سازیم، دیگر مانند معماری‌های قدیمی تحسین‌برانگیز نیست. شهردار در بخش دیگری از صحبت‌های خود به این موضوع پرداخت که در ابتدا باید زیبایی را بشناسیم و ذوق و قریحه شهروندان را تهییج کنیم تا جایی که برای زیبا‌کردن شهر تقاضا وجود داشته باشد، آنقدر که این تقاضا از میان نخبگان به مردم عادی منتقل شود.
حناچی افزود: برای پالایش بصری شهر نیازمند قانون خاصی هستیم که زیبایی را به رسمیت بشناسد و چارچوب‌های آن را تقویت کند و پشتوانه حقوقی فراهم کند. اگر کسی هم این حق مردمی نسبت به نمای شهر را رعایت نکرد، باید با اجبار قانونی روبه‌رو شود؛ حتی اگر صاحب ثروت زیادی باشد.
شهردار با شرح اینکه در دوره سلجوقی نما و کاربرد ساختمان در هم تنیده بود و در دوره ایلخانی نما از پیکره اصلی شهر جدا شد، افزود: ویژگی امروزی این است که ساختمان را می‌سازیم و بعد از پایان کار اصلی به فکر نما می‌افتیم؛ درحالی‌که این دو با هم ارتباط دارند.
نسبت 60 به 40
سهم زیربنا به فضای سبز که به نسبت 60درصد به 40درصد تعیین شده است و در بیشتر اوقات رعایت نمی‌شود، در بیشتر سخنرانی‌‌های این مراسم مطرح شد. شهردار در این‌باره گفت: در هیچ جایی ثبت نشده است که این نسبت چطور تعیین شده است. در طرح جامع سال47 این نسبت نوشته شده اما باز هم مشخص نیست و ممکن است یک دستورالعمل و تشخیص غیرعلمی و فردی مبنای اولیه آن باشد. اکنون این نسبت در برخی نقاط به 90-10 هم رسیده و این‌همه بارگذاری در شهر و پوشاندن سطح آن خطرناک است. متأسفانه تا‌به‌حال تنها انگیزه، کسب حداکثر تراکم و سود‌جویی بوده است.
حناچی افزود: ساخت بنا‌ها در سطح وسیع هم مانع جذب آب در زمین می‌شود و فرونشست خاک هم برای آنها خطر ایجاد می‌کند. اصلاح نسبت فعلی زیربنا به فضای باز بسیار سخت است ولی در بخش‌های جدید حداقل می‌توانیم به استاندارد‌ها توجه کنیم. اکنون ساخت نمای رومی شدت گرفته زیرا بازار، آن را می‌پسندد درحالی‌که ما هم در مقابل این معماری باید الگو‌های خودمان را داشته باشیم و از آنها استفاده کنیم زیرا در تاریخ و همزمان با روم، ما نیز صاحب معماری و عقبه درخشانی بودیم. شهردار تأکید کرد: نما بخشی از معماری است و معماری خوب می‌تواند گردشگر جلب کند. در عین حال مسابقات معماری، معمار بنام تولید می‌کند. از سوی دیگر، نباید کاری کنیم که «کمیته‌های نما» به مسیری تبدیل شود که امکان دورزدن یا اقدام موازی داشته باشد.
تقدیر از نمای برتر
رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران دیگر سخنران این مراسم بود. محمد سالاری با اشاره به اینکه شورای چهارم قصد داشت موضوع نما را در فرایند صدور پروانه مورد توجه قرار دهد، اظهار کرد: هرچقدر که به درآمد‌زایی توجه شده است، به نما که نه حق مالک ساختمان بلکه حق جامعه شهری است، توجه نشده است. تا سال93 در فرایند صدور پروانه ساختمان‌های پایتخت اصلا موضوعی به‌نام نقشه نما وجود نداشت.
این عضو شورا بیان کرد: مدیریت ارشد شهرداری تهران این را نمی‌پذیرفت اما بالاخره کمیته‌های نما ایجاد شدند. البته اکنون هم تلاش‌هایی در جریان است که می‌گوید کمیته نما روند صدور پروانه را طولانی می‌کند و می‌خواهند آن را حذف کنند. رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران هشدار داد: باید نظارت بر اجرای نمای مصوب ادامه داشته باشد تا از محل تخلفات آن یک منبع درآمد برای شهرداری ایجاد نشود. همانطور که تبدیل پارکینگ به ساختمان تجاری و نورگیر به ساختمان مسکونی جرم است، تخلف در اجرای نما نیز جرم محسوب می‌شود. به‌گفته این عضو شورای شهر، اگر بتوانیم یک موضوع را تبدیل به دغدغه عمومی کنیم، دیگر آن روند قابل بازگشت نیست. باید برنامه ثابت معرفی نما‌های برتر را داشته باشیم و از آنها با تعیین پلاک‌های طلایی، نقره‌ای و برنزی تقدیر کنیم. اگر زمانی فرهنگسازی عمومی انجام شده و به ضوابط عمل شده و الگو‌های مورد نیاز هم وجود داشته باشد، می‌توانیم کمیته‌های نما را کنار بگذاریم.
فرزانه صادق‌مال واجرد، معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و شهرسازی که اخیرا به این سمت منصوب شده است نیز در این همایش اظهار کرد: اگر در ضوابط و مقررات ساخت‌وساز به نسبت 60درصد بنا و 40درصد فضای باز توجه داشته باشیم، اثر خود را در نمای ساختمان نشان خواهد داد اما این نسبت در بیشتر شهرها رعایت نمی‌شود.
جایی برای خلاقیت طراحان
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران هم در این همایش گفت: درحالی‌که الگوی 60درصد بنا و 40درصد فضای باز معمولا محقق نمی‌شود، متأسفانه روستا‌ها هم به‌دلیل الگویی که برای طرح‌های «هادی» از سوی بنیاد مسکن ارائه شده است، با همین الگو ساخته می‌شوند.
عبدالرضا گلپایگانی تأکید کرد: در ساخت‌و‌سازهای جدید باید به چند نکته توجه کنیم که مهم‌ترین آنها تأمین ایمنی با اجرای «قاب‌بندی» است. با این کار که خرج چندانی ندارد، مانع ریزش بنا در سال‌های بعد می‌شویم. دوام مصالح به‌کار رفته در مقابل فرسودگی، آلودگی و اثرات جوی نیز بخش‌های دیگری است که باید به آن توجه کنیم.
او افزود: می‌گویند کمیته نما دست معماران خلاق را می‌بندد، اما اکنون که شهر تبدیل به جنگلی از نما‌های ناهمگون در کنار هم شده است، باید کاری کرد تا هم تناسبی میان نما وجود داشته باشد و هم بتوانیم از خلاقیت طراحان استفاده کنیم.
مکث
برگزاری باشکوه جشن چهل سالگی انقلاب
شهردار تهران در جلسه شورای معاونان،مشاوران و شهرداران بر لزوم همکاری تمام بخش‌ها برای برگزاری باشکوه جشن چهل سالگی انقلاب تأکید کرد.
پیروز حناچی،شهردار تهران در این جلسه که در باغ نگارستان تهران برگزار شد به موقعیت باغ نگارستان اشاره کرد و گفت: با وجود اینکه این مکان متعلق به شهرداری نیست، جلسه را در این باغ برگزار کردیم که یکی از معدود باغات به جامانده از دوران قاجار و از قدیمی‌ترین ابنیه دانشگاه تهران است.
او ادامه داد: یک ارگان دولتی در دهه ۷۰ تصمیم گرفت این مکان را تخریب و در زمین آن ۳ برج بسازد، اما یک عقل سلیم نه‌تنها جلوی این کار را گرفت، بلکه توانست برای بازسازی و مرمت این مجموعه اعتبارات لازم را تأمین کند؛ او کسی نبود جز مرحوم «حسن حبیبی» که بدون چشمداشت، این مجموعه را به وضعیت مطلوب رساند.
وی همچنین به وضعیت «مؤسسه همشهری» پرداخت و تصریح کرد: ما در شهرداری تهران سازمان‌هایی داریم که نیاز به کمک دارند؛ یکی از این سازمان‌ها مؤسسه همشهری است. همه وظیفه داریم از همشهری حمایت کنیم تا به وضعیت مطلوب بازگردد، مؤسسه همشهری از ارزشمندترین دارایی‌های شهرداری است.
حناچی همچنین به اهم برنامه‌های چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی اشاره و تأکید کرد که همه مدیران شهری باید تلاش کنند که ویژه برنامه‌های جشن چهل سالگی انقلاب شکوهمند اسلامی به بهترین وجه و با شکوه خاصی برگزار شود.
گودهای پرخطر، موضوع دیگری بود که شهردار تهران در نشست شورای معاونان، مشاوران و شهرداران به آن اشاره و بیان کرد: گودهای پرخطر پدیده‌ای است که باید نسبت به آن حساسیت نشان دهیم،گودهای عمیق پرخطر را باید تنها با ساخت سازه یا فشرده کردن سطوح خاک، به لایه‌ای ایمن تبدیل کرد و به‌هیچ‌وجه نباید صرفاً به ریختن خاک در آنها اکتفا کرد.
وی در پایان تصریح کرد: مدیریت شهر، کاری سخت و طاقت‌فرسا و در عین حال شیرین و لذتبخش است. چراکه پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: «بهترین مردم کسی است که بیشترین خیر را به مردم برساند.» ما نیز در مدیریت شهری همین نگاه را تعقیب می‌کنیم.
