40 روز برای 40 سال

مرتضی کاردر/روزنامه‌نگار

نشست خبری یازدهمین جشنواره تجسمی فجر با حضور هادی مظفری مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی، ابراهیم حقیقی دبیر یازدهمین جشنواره، امیر سقراطی دبیر هنری، محسن سلیمانی دبیر اجرایی، کیانوش غریب‌پور مدیر هنری و طراح پوسترهای جشنواره صبح شنبه، 6بهمن در تالار حوض‌خانه مرکز فرهنگی هنری صبا برگزار شد. شاید اصلی‌ترین مشکل مرکز هنرهای تجسمی بی‌مکانی باشد. در روزهایی که موزه هنرهای معاصر تهران در دست تعمیر و بازسازی است فرهنگستان هنر میزبان جشنواره شده است و یکی از بخش‌های اصلی جشنواره یازدهم به جای موزه در گالری‌های مجموعه صبا برگزار می‌شود. مرکز هنرهای تجسمی به جز موزه هنرهای معاصر تهران جای دیگری برای برگزاری نشست‌ها و نمایش آثار و اتفاق‌های هنری ندارد.

بازگشت بخش‌های حذف شده دوره‌های گذشته 
هادی مظفری، مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ابتدای صحبت‌هایش گفت: بخش‌هایی که در 3 سال گذشته حذف یا کم‌رنگ شده بودند امسال به جشنواره بازگشته‌اند تا جشنواره پرشورتر و متنوع‌تری برگزار کنیم. این جشنواره در رشته‌های نقاشی، تصویرسازی، نگارگری، خوشنویسی، مجسمه‌سازی، هنرهای جدید، سرامیک، عکاسی، کاریکاتور و... برگزار می‌شود. بازار هنرهای تجسمی نیز با حضور 53گالری از تهران و شهرستان‌ها برگزار خواهد شد. به‌دلیل تقارن جشنواره یازدهم با 40 ‌سالگی انقلاب بخشی از برنامه‌های جنبی جشنواره به مرور آثار دوره انقلاب و کارنامه 40 ‌ساله هنرهای تجسمی اختصاص دارد. نمایشگاه پلاک 40، نمایه 40، نمایش آثار موزه هنرهای معاصر در 40 شهر ایران و برگزاری نشست‌های تخصصی، از جمله این بخش‌هاست. جشنواره یازدهم از 6بهمن تا 15اسفند به‌مدت 40 روز برگزار می‌شود. به گفته ابراهیم حقیقی دبیر جشنواره« 5761 هنرمند با 13792اثر در جشنواره یازدهم شرکت کرده‌اند که از میان آثار رسیده 620  اثر از 485هنرمند پذیرفته شده است که شامل 82تصویرسازی، 74خوشنویسی، 70عکس، 74کاریکاتور، 39اثر گرافیکی، 68مجسمه، 105نقاشی، 60نگارگری، 32اثر در هنرهای جدید و 16اثر سرامیکی است.» ابراهیم حقیقی درباره کثرت آثار بخش نقاشی گفت: «کیفیت آثار رسیده در بخش نقاشی بالا بود و با وجود سختگیری در داوری‌ها 105نقاشی در جشنواره پذیرفته شده است.» آثار بخش مسابقه جشنواره در گالری‌های مجموعه صبا به نمایش درمی‌آید.

چارسوی هنر؛ بازار بزرگ فروش آثار تجسمی 
یکی از مشکلات همیشگی هنرهای تجسمی عدم‌ارتباط آثار برگزیده با  بازار هنرهای تجسمی است. این بار دبیرخانه جشنواره از گالری‌ها خواسته تا آثار برگزیده خود را در بازار بزرگ آثار هنری که در جشنواره برگزیده می‌شود، ارائه کنند. چارسوی هنر، بازار بزرگ هنر است که با مشارکت 53گالری از تهران و شهرستان‌ها در باغ‌موزه قصر برپا می‌شود. گالری‌های سیحون، گلستان، ویستا، شیرین، فرمانفرما، آرت‌سنتر، هور، ثالث، دستان از تهران و گالری‌های آذرنور و فرزاد و فرشته از مشهد، خانه هنر آمل، گالری جم شیراز و الهی رشت، ازجمله گالری‌هایی هستند که در چارسوی هنر حضور دارند. به گفته ابراهیم حقیقی گالری‌ها آثار خود را برای فروش عرضه می‌کنند و درصورت به فروش رسیدن آثار می‌توانند آثار دیگری از این هنرمندان را جایگزین کنند.
 
بخش‌های جنبی
همزمان با 40 سالگی انقلاب اسلامی بخش‌های جنبی گوناگونی در جشنواره امسال برگزار می‌شود که بسیاری از آنها مرتبط با هنرهای تجسمی انقلاب است.

پلاک 40؛ مرور نقاشی انقلاب 
پلاک40 یکی از بخش‌هایی است که در جشنواره تجسمی فجر برگزار می‌شود؛ نمایش آثاری از هنرمندان انقلاب که از 8بهمن در فرهنگسرای نیاوران آغاز می‌شود. در این بخش آثاری از هانیبال الخاص، محمدعلی بنی‌اسدی، عبدالمجید حسینی‌راد، ایرج اسکندری، زنده‌یاد ابوالفضل عالی، عبدالحمید قدیریان، مصطفی گودرزی، مجید مهرگان، کاظم چلیپا، ناصر پلنگی و حبیب صادقی به نمایش درمی‌آید. هرچند جای آثار حسین خسروجردی، واحد خاکدان، بهزاد شیشه‌گران و... خالی است.

سفر آثار موزه به شهرهای ایران
منتخبی از آثار موزه هنرهای معاصر تهران نیز در 40شهر ایران به نمایش درمی‌آید. به گفته مظفری کپی خوبی از آثار موزه هنرهای معاصر تهران تهیه شده که این آثار تهیه و چاپ شده‌اند و به شهرهای مختلف ایران می‌روند تا علاقه‌مندانی که به تهران دسترسی ندارند بتوانند این آثار را در شهرهای خودشان تماشا کنند..


کجا ایستاده‌ایم؟

نمایه40 یکی دیگر از بخش‌های جنبی جشنواره یازدهم است که به دستاوردهای نشر ایران در حوزه هنرهای تجسمی می‌پردازد. در سال‌های گذشته کتاب‌های بسیاری درباره هنرهای تجسمی در ایران منتشر شده است؛ از کتاب‌های ترجمه تا تألیف و گزیده نقاشی‌ها و آثار تجسمی هنرمندان. نمایه40 کارنامه چهل‌ساله نشر ایران در حوزه هنرهای تجسمی را مرور می‌کند. البته جا دارد نشریات و مجله‌های حوزه هنرهای تجسمی نیز در این بخش بررسی شوند. 
بخش جالب توجه دیگری که در جشنواره امسال برگزار می‌شود سینمای تجسمی است که به مرور آثار سینمایی و مستندی می‌پردازد که درباره هنرمندان هنرهای تجسمی ساخته شده است. نمایش آثار سینمای تجسمی در خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شود. برگزاری نشست‌های تخصصی دیگر با عنوان «کجا ایستاده‌ایم؟»، تجلیل از 10شخصیت برجسته هنرهای تجسمی در 40سال گذشته و برگزاری نمایشگاه عکس‌های انقلاب ازجمله برنامه‌های یازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر است.


بازسازی موزه تا خرداد آینده طول می‌کشد



بازسازی و مرمت موزه هنرهای معاصر از خرداد‌ماه سال‌جاری آغاز شده و با وجود وعده‌های اولیه مبنی بر بازگشایی موزه همزمان با دهه فجر هنوز کار مرمت موزه به پایان نرسیده است. هادی مظفری در پاسخ به پرسش همشهری درباره فرایند بازسازی موزه می‌گوید: «برآوردهای اولیه درباره اینکه پروژه بازسازی موزه سه، چهار ماهه به پایان می‌رسد چندان دقیق نبود. من در نخستین نشست خبری به‌عنوان مدیر جدید مرکز هنرهای تجسمی گفتم که امیدواریم که بازسازی موزه تا پایان سال به پایان برسد اما با توجه به  شرایط فعلی پیش‌بینی ما این است که تا خرداد‌ماه آینده به پایان برسد. الان بیش از 65درصد از بازسازی انجام شده است و فقط بخش مکانیکال و الکتریکال و جابه‌جایی گنجینه موزه هنرهای معاصر مانده است.» پیش از این قرار بود که همزمان با چهل‌سالگی انقلاب، گنجینه آثار موزه هنرهای معاصر تهران با گالری‌گردانی یکی از کیوریتورهای برجسته دنیا انجام شود. هادی مظفری درباره نمایش دوباره آثار گنجینه می‌گوید: «هر زمان که بازسازی موزه به پایان برسد بازگشایی مناسب و درخوری انجام خواهد شد و آثار گنجینه نیز به نمایش درمی‌آید.» 

   پلاک پوستر


در پایان نشست، پوسترهای بخش‌های یازده‌گانه جشنواره هنرهای تجسمی فجر رونمایی شد.  9 پوستر را کیانوش غریب‌پور، مدیر هنری جشنواره یازدهم طراحی کرده است وپوستر نمایشگاه عکس انقلاب را علی خورشیدپور با استفاده از یکی از عکس‌های مریم زندی و پوستر پلاک40 را کورش پارسانژاد با استفاده از یکی از نقاشی‌های معروف کاظم چلیپا طراحی کرده است.