انتقال تخفیف بیمه شخص ثالث، ممنوع

رضا کربلایی _ روزنامه‌نگار

اعلام خبر تغییر سازوکار محاسبه حق بیمه شخص ثالث در روزهای اخیر با اما و اگرهای زیادی مواجه و شایعاتی در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده مبنی بر اینکه قرار است از مردم پول بیشتری گرفته شود و حتی بیمه مرکزی دنبال خالی کردن جیب مردم است. از سوی دیگر برخی می‌گویند تصمیم بیمه مرکزی برای تعیین حق بیمه براساس ویژگی‌های راننده، شدنی نیست و شرکت‌های بیمه‌ای از آمادگی لازم برای اجرای قانون مصوب مجلس برخوردار نیستند.  

غلامرضا سلیمانی، رئیس‌کل بیمه مرکزی در گفت‌وگوی اختصاصی با همشهری با رد تمامی شایعات درباره دریافت پول اضافه‌تر از مردم در بیمه نامه شخص ثالث به ابهام‌ها پاسخ می‌دهد و می‌گوید: هدف تشویق رانندگان خوب و تنبیه رانندگان پرریسک است. او یک خبر جدید هم داد و اعلام کرد: براساس نظریه جدید مجلس، دیگر تخفیف عدم‌خسارت به هنگام فروش خودرو به خریدار جدید منتقل نمی‌شود و تخفیف یادشده برای راننده یا مالک خودرو خواهد بود که می‌تواند خودش از آن استفاده یا به افراد درجه یک خانواده‌اش منتقل کند. این بخش از گفت‌وگو با رئیس‌کل بیمه مرکزی درباره ماجرای قانون جدید بیمه شخص ثالث است که در ادامه می‌خوانید.

پس از اظهارنظر هفته گذشته شما درباره سازوکار جدید تعیین حق بیمه شخص ثالث براساس ویژگی‌های راننده، این سؤال مطرح شد که آیا قرار است بیمه شخص ثالث از خودرومحور بودن به راننده محور تغییر کند و حق بیمه بیشتری از مردم گرفته شود؟ به‌طور مشخص قرار است چه اتفاقی رخ دهد؟

در تبصره یک ماده 18قانون بیمه اجباری خسارت وارد شده به شخص ثالث، بیمه مرکزی موظف شده با همکاری نیروی انتظامی ترتیبی اتخاذ کند که تا پایان برنامه پنج‌ساله ششم توسعه امکان صدور بیمه‌نامه شخص ثالث براساس «ویژگی‌های راننده» فراهم شود و تا آن زمان «سوابق رانندگی و بیمه‌ای» شخصی که پلاک وسیله نقلیه به نام او باشد و خسارت پرداختی بابت حوادث منتسب به او ملاک عمل خواهد بود. این قانون مصوب مجلس است و تا پایان برنامه ششم توسعه باید اجرایی شود. بنابراین یکی از مبانی تعیین و محاسبه حق بیمه، ویژگی راننده و شاخص‌هایی که برای راننده خوب و کم‌ریسک یا احتمالا راننده پرریسک و پرخطر است خواهد بود.

هدف از این تغییر چیست؟

هدف این است که یک نرخ و حق بیمه منصفانه و عادلانه از بیمه‌گذاران گرفته شود و بین کسانی که خوب و کم‌ریسک رانندگی می‌کنند با کسانی که رانندگی پرریسک و پرخطری دارند، در محاسبه و دریافت حق بیمه شخص ثالث تفاوت قائل شویم. تأکید می‌کنم این به‌معنای آن نیست که ما برای هر فرد بخواهیم یک بیمه‌نامه صادر کنیم. در اصل برای خودرویی که صاحب آن رانندگی می‌کند، حق بیمه دریافت می‌شود و بیمه نامه شخص ثالث همچنان خودرو‌محور، اما با لحاظ ویژگی‌های راننده است.

اما مردم می‌گویند ممکن است یک خودرو به نام یکی از اعضای خانواده باشد اما دیگر اعضای خانواده هم از آن استفاده کنند، آنگاه تکلیف چیست؟ آیا قرار است حق بیمه بیشتر یا جداگانه گرفته شود؟

هیچ مشکلی از این بابت وجود ندارد. در چنین شرایطی وقتی مالک خودرو هنگام اقدام برای خرید بیمه‌نامه می‌تواند اعلام کند که افراد یا اعضای دیگر خانواده هم امکان رانندگی با همان خودرو را دارند در نتیجه افراد قید شده با خودروی بیمه شده و با همان بیمه نامه، امکان استفاده را خواهند داشت. پس این فرضیه که ممکن است 3نفر از یک خودرو استفاده کنند و باید 3بیمه‌نامه مجزا خریداری شود، مطلقا درست نیست و این فرضیه اشتباه است.

پرسش اصلی اینجاست که ممکن است از یک خودرو به‌طور مثال 2نفر استفاده کنند که یکی پرریسک باشد و دیگری کم‌ریسک. در این صورت آیا قرار است حق بیمه دومی گرفته شود یا نرخ آن فرق می‌کند؟

در نهایت هر خودرو باید یک حق بیمه پرداخت کند. اما اگر یکی از استفاده‌کنندگان خودروی بیمه شده رانندگی پرریسک داشته باشد، برای او حق بیمه بالاتری محاسبه می‌شود و برای فرد دیگر که رانندگی ایمن داشته، حق بیمه کمتری محاسبه می‌شود ولی در نهایت یک حق بیمه در مجموع محاسبه و در شرکت‌های بیمه از بیمه‌گذار دریافت خواهد شد. بنابراین درصورت استفاده افراد مختلف یک خانواده از یک خودرو، بسته به ویژگی‌های رانندگی آنها یک حق بیمه در مجموع محاسبه و دریافت می‌شود و صدور 2یا چند بیمه‌نامه موضوعیت ندارد. در این صورت مالک خودرو به هنگام درخواست پیشنهاد بیمه‌نامه اعلام می‌کند چه افرادی قرار است با خودروی بیمه شده رانندگی کنند و مشکلی به‌وجود نخواهد آمد.

پس به صراحت اعلام می‌کنید که بیمه شخص ثالث همچنان خودرو محور خواهد بود ولی با درنظر گرفتن ویژگی راننده یا رانندگان استفاده‌کننده از خودروی بیمه شده این قوانین اعمال خواهد شد؟

دقیقا همینطور است. مبنای صدور بیمه‌نامه این است که خودرویی وجود داشته باشد که بتوان بیمه‌نامه برای آن صادر کرد. البته در سازوکار جدید ویژگی راننده هم در بیمه‌نامه لحاظ خواهد شد.

آیا بانک اطلاعات جامعی درباره ویژگی راننده‌ها تهیه شده که شرکت‌های بیمه براساس آن با یک وحدت رویه عمل و نرخ بیمه را محاسبه کنند و آن را از مشتریان بگیرند؟

ما در این مسیر حرکت کرده‌ایم و اقداماتی برای شناسایی ویژگی‌های راننده‌ها انجام داده‌ایم و با همکاری نیروی انتظامی کارها بهتر پیش می‌رود. جلساتی با هم داشته‌ایم و نامه‌نگاری هم کرده‌ایم و قرار شده تا اطلاعات لازم را نیروی انتظامی در اختیار بیمه مرکزی و شرکت‌های بیمه‌گر قراردهد.

این کار چه زمانی انجام می‌شود؟

 پیش‌بینی ما این است که با دریافت اطلاعات از نیروی انتظامی و پایش آن، از اواخر سال آینده اطلاعات تمام رانندگان در اختیار بیمه مرکزی قرار خواهد گرفت. البته همزمان نرم‌افزار لازم هم در حال آماده شدن است و تا پایان سال آینده یک دوره آزمایشی هم برگزار خواهیم کرد تا حکم قانون مصوب مجلس برای تغییر سازوکار صدور حق بیمه، براساس ویژگی‌های راننده را تا پایان برنامه ششم اجرایی کنیم.

برخی کارشناسان می‌گویند بسیاری از تخلفات رانندگی را دوربین‌ها ثبت می‌کنند و لزوما ممکن است تخلف را مالک خودرو مرتکب نشده باشد زیرا مالک خودرو در آن موقع رانندگی نکرده و فرد دیگری راننده بوده و به این دلیل لحاظ کردن تخلفات یادشده به نام مالک خودرو و مبنا قرار دادن آن در محاسبه حق بیمه عادلانه نیست؟

هم‌اکنون هم وقتی خودرویی مثلا از چراغ قرمز رد می‌شود، تخلف را دوربین ثبت می‌کند و این تخلف به نام پلاک خودرو ثبت و لحاظ می‌شود و مالک خودرو متعهد به پرداخت جریمه خواهد بود.

ولی ممکن است مالک خودرو لزوما راننده خودرو نبوده باشد. تکلیف چیست؟

بله ممکن است کما اینکه ممکن است خودرو سرقت شده باشد و تخلفی به نام پلاک خودرو ثبت شود. به هر حال ملاک عمل، جریمه صادرشده است و مالکان خودرو در برابر آن متعهد خواهند بود.

دقیقا چه ویژگی‌هایی در سازوکار جدید ملاک عمل خواهد بود. برخی ویژگی‌ها عمومی است نظیر سن، جنسیت و نظایر آن اما آیا این شاخص‌های عمومی مبنای محاسبه حق بیمه است؟

اصلی‌ترین ملاک ما درنظر گرفتن تخلفات به ثبت رسیده رانندگان در 10سال گذشته است. در عین حال کسانی که به نوعی از تخفیف‌های عدم‌خسارت به سبب رانندگی ایمن استفاده کرده‌اند نیز مدنظر قرار خواهند گرفت. به این ترتیب کسانی که تخلفات بیشتری داشته‌اند یا خسارت‌های زیادی در نتیجه تصادفات دریافت کرده باشند، این موضوع در محاسبه حق بیمه قابل پرداختشان لحاظ خواهد شد. در نهایت با لحاظ ویژگی‌های عمومی راننده و میزان تخلفات و خسارت‌های وارد شده، معدلی از ویژگی راننده احراز خواهد شد که نشان خواهد داد راننده پرخطر بوده یا کم خطر.

آیا اجرای این قانون می‌تواند تعداد تصادفات رانندگی یا رانندگی پرریسک را کاهش دهد به‌نحوی که در آینده حق بیمه شخص ثالث به ابزار بازدارنده برای رانندگان پرریسک و تشویق رانندگان کم‌ریسک تبدیل شود؟

براساس تحقیقی که پژوهشکده بیمه مرکزی انجام داده و همچنین تجربه کشورهای پیشرفته اروپایی نشان می‌دهد؛ اجرایی شدن سازوکار قانونی جدید، هم به کاهش خسارت‌ها به اشخاص ثالث منجر و هم باعث عادلانه‌تر شدن حق بیمه رانندگان وسایل نقلیه خواهد شد. این کار هم به نفع بیمه‌گذار و بیمه‌گر و هم به نفع کل کشور است. به این معنا که کسانی که خوب رانندگی کنند، حق بیمه کمتری پرداخت می‌کنند، پس به سود خودشان و شرکت‌های بیمه‌ای خواهد بود؛ زیرا خسارت کمتری به‌دلیل کاهش تصادفات پرداخت می‌کنند و در نهایت به‌دلیل کاهش خسارت‌های سنگین مادی و معنوی ناشی از تصادفات و معلولیت‌ها و مرگ‌ومیرها به نفع منافع ملی و عمومی جامعه هم خواهد بود.

اما برخی در شبکه‌های اجتماعی می‌گویند این سیاست بیمه مرکزی راهی است برای خالی کردن جیب مردم. ادعا می‌شود بیمه‌ها با دریافت حق بیمه بیشتر دنبال این هستند که پول بیشتری از مردم بگیرند یا به کسری بودجه دولت کمک کنند. پاسخ شفاف شما چیست؟

خیلی صریح و روشن می‌گویم این ادعا به هیچ وجه صحیح نیست. اصلا قرار نیست مبلغ بیشتری به‌عنوان حق بیمه از مردم گرفته شود و قرار هم نیست که بیمه‌نامه‌های متعدد به نام یک خودرو صادر شود. هدف ما تشویق رانندگان خوب و تنبیه رانندگان پرریسک است و رانندگان پرخطر باید حق بیمه بیشتری بدهند.

برخی می‌گویند آنچه شما اعلام کرده‌اید مصداق سنگ بزرگ و علامت نزدن است و در نهایت مجبور به عقب‌نشینی خواهید شد. آیا امکان دارد که به‌دلیل پیچیدگی موضوع و پیامدهای احتمالی آن عقب‌نشینی کنید؟

اجرایی شدن مصوبه تغییر محاسبه حق بیمه شخص ثالث را براساس ویژگی‌های راننده‌ها شروع کرده‌ایم. براساس قانون قرار شده تخفیف بیمه شخص ثالث به راننده یا مالک خودرو تعلق گیرد. براساس تصمیم مجلس از این پس تخفیفات ناشی از عدم‌خسارت تنها به راننده یا صاحب ماشین و افراد دارای نسبت درجه یک با او تعلق می‌گیرد و دیگر نمی‌توان تخفیف عدم‌خسارت را به‌خودروی فروخته شده یا به فرد خریدار خودرو منتقل کرد. پس ما کار را شروع کرده‌ایم و بخشی از این سنگ بزرگ را هم برداشته‌ایم و در نتیجه عقب‌نشینی در کار نخواهد بود.

اما ماجرای انتقال تخفیف عدم‌خسارت بیمه شخص ثالث به مالک یا منسوبان درجه یک او هنگام فروش خودرو با ابهام مواجه شده بود. آیا این ابهام رفع شد و مشکل کجا بود که بخشنامه مصوب هیأت وزیران اجرایی نشد؟

این ابهام با تصویب یک اصلاحیه در مجلس برطرف شد. قانون جدید پس از ابلاغ دولت، به‌زودی، یعنی به‌احتمال زیاد تا پایان امسال، از قابلیت اجرا برخوردار می‌شود و بیمه مرکزی به‌عنوان نهاد ناظر بازار بیمه، آن را به شرکت‌های بیمه‌گر ابلاغ می‌کند.

ابهام اصلی چه بود؟

ابهام این بود که آیا تخفیف عدم‌خسارت هنگام فروش و انتقال خودرو می‌تواند به شخص خریدار منتقل شود یا نه؟ نظر قانونگذار بر این مبنا قرار گرفت که مالک خودرو می‌تواند از تخفیف عدم‌خسارت خود یا افراد درجه یک خانواده استفاده کند.

یعنی دیگر نمی‌شود هنگام فروش خودرو تخفیف را به خریدار جدید منتقل کرد؟

بیمه نامه منتقل می‌شود اما تخفیف عدم‌خسارت قابل انتقال نخواهد بود. به واقع این تخفیف برای مالک یا راننده خودرو محفوظ خواهد بود و تنها می‌تواند به‌خودروی دیگر متعلق به‌خود یا افراد درجه یک او منتقل شود و نمی‌تواند آن را به خریدار یا افراد دیگری منتقل کند. اگر هم کسی خودرو‌اش را فروخته و خودروی جدیدی نخرید، تخفیف عدم‌خسارت در سوابق او ثبت شده و محفوظ باقی خواهد‌ماند.

به‌عنوان آخرین سوال اگر مالک ماشین هنگام بیمه‌کردن نام فرد دیگری را اعلام نکرد و ماشین با رانندگی فرد دیگر تصادف کرد خسارت وارده را بیمه می‌پردازد؟

بیمه همچنان خودرو محور است و در این‌صورت خسارت را شرکت بیمه بر اساس قوانین می‌پردازد.