کمبود ‌پرستار

فرحناز چراغی- روح‌الله زرین|  خبرنگار:


همواره از پرستاری به عنوان شغلی سخت و طاقت‌فرسا یاد شده است. شاید تصور بسیاری از ما از جامعه پرستاری چهره کمی تند و عصبانی است، اما هیچ‌کدام سختی کار پرستاران را از نزدیک لمس نکرده‌ایم، مگر خانواده‌های این افراد. در استان کرمانشاه حدود 4هزار و 500 پرستار و در استان کردستان هزار و 920پرستار و 2 هزار و 739 کادر پرستاری در حال خدمت به بیماران در بیمارستان‌ها هستند. حقوق کم و نداشتن مزایا و استخدام، بخشی از مطالبات جامعه پرستاری و دانشجویان این رشته است.


سختی‌های خاص ‌ پرستاری 

یکی از پرستاران کرمانشاهی که نخواست نامش را بگوید و در بیمارستان امام علی(ع) فعالیت می‌کند، با بیان این‌که کار پرستاری سختی‌های خاص خود را دارد، می‌گوید: پرستاری شب‌بیداری، خستگی و رنج بسیاری دارد و تنها با عشق و علاقه به کار است که می‌توان راه را ادامه داد.  وی که حدود 40 سال دارد، می‌افزاید: سال‌هاست برای خدمت به بیماران در حال تلاشم و هیچ‌گاه خستگی باعث نشده با بیماران بدرفتاری کنم. هرچند گاهی خستگی و فشار کار باعث بی‌قراری‌ام شده است. 

یکی دیگر از پرستاران که به‌تازگی وارد کار شده نیز می‌گوید: حقوق پرستارانی که طرح تحصیلی خود را می‌گذرانند نسبت به میزان کاری که در طول روز و ماه انجام می‌دهند بسیار کم است. 
مریم که حدود 3 ماه است مشغول خدمت در بیمارستان امام خمینی (ره) است، می‌افزاید: اضافه‌کاری نیز به پرستارانی که در طرح هستند هر 6 ماه یک‌بار پرداخت می‌شود. حقوق کم، سختی کار و شب‌بیداری‌های مکرر بخشی از مشکلات پرستاران است. این پرستار اضافه می‌کند: با وجود نیاز به نیروی کار، دستورالعمل استخدامی‌ها بسیار دیر به دیر می‌آید. در واقع استخدامی انجام نمی‌شود و پرستاران مجبورند بعد از پایان طرح در بیمارستان‌های خصوصی با حقوق بسیار کم به کارشان ادامه دهند. 

وی ادامه می‌دهد: به عنوان یک دانشجو که در حال گذراندن طرح هستم از مسئولان کشوری درخواست می‌کنم برای استخدام پرستاران به طور‌ جدی قدمی بردارند. در حال حاضر من به این فکر می‌کنم که پس از اتمام طرح چه خواهد شد. آیا ممکن است در جایی مشغول به کار شوم و هزاران دغدغه دیگر. 


کمبود نیروی کار 

«امین محمدی» که در یکی از بیمارستان‌های خصوصی مشغول کار است نیز می‌گوید: با وجود کمبود نیروی کار در بیمارستان‌های استان هنوز بعد از گذشت یک سال از پایان طرح دانشجویی‌ام بیکار هستم.
این پرستار به نداشتن بیمه اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: بیمارستان‌های خصوصی پرستاران قراردادی را بیمه نمی‌کنند. از طرفی با حقوق کم بیشترین کار را از پرستاران می‌کشند. 
وی اضافه می‌کند: استخدام پرستاران بسیار محدود است. به پرستار زیادی در بیمارستان‌های استان نیاز است اما استخدامی وجود ندارد.
 
محمدی که پرستار بیمارستان طالقانی است، می‌گوید: حجم کار پرستاران بالاست و کمبود نیرو هم هست. پرستاران در شرایط سخت کار می‌کنند. وی می‌افزاید: دولت باید به فکر استخدام پرستار برای کاهش حجم کار در این بخش باشد تا پرستاران با فراغ بال بیشتری کار کنند و کمتر رنج بکشند. مدیر پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه نیز از کمبود نیروی پرستار در استان می‌گوید و می‌افزاید: برای رسیدن به حد استاندارد به جذب هزار پرستار در استان نیاز است. 

به گفته «رضا پور میرزا» در حال حاضر تعداد تخت‌های مصوب استان 3هزار و 500 تخت است. از این تعداد 2هزار و 700 تخت فعال است و بر اساس استانداردها باید به ازای هر تخت بیمارستانی به‌طور میانگین 5/1پرستار داشته باشیم، درحالی‌که ‌اکنون این شاخص در استان 9/0 است و برای رسیدن به حد استاندارد حداقل به هزار پرستار دیگر نیاز داریم. 

وی با بیان این‌که فارغ‌التحصیلان بیکار در این رشته زیادند، اما برای جذب این نیروها طرح استخدامی نداریم، بیان می‌کند: فارغ‌التحصیل بیکار پرستاری زیاد داریم و از طرفی نیاز شدیدی هم به جذب نیرو داریم، اما استخدامی انجام نمی‌شود. این مساله شرایط هر دو طرف را دچار مشکل کرده و هم پرستاران بیکارند و هم سیستم درمانی در رنج است. 

مدیر پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با بیان این‌که برای این پرستاران بیکار در بخش خصوصی هم کار نیست، می‌گوید: در حال حاضر 500 تخت بیمارستانی استان متعلق به بخش خصوصی است و این ظرفیت برای جذب تعداد بالای پرستارانبیکار استان جوابگو نیست.
 

جایگاه برتر کردستان در تربیت پرستار 

پرستاری یکی از مشاغل سخت در حوزه درمان محسوب می‌شود، چراکه بیشتر کادر درمان بیمارستانی مانند پزشکان با وجود پرستاران توان اجرای پروسه درمان را دارند. این شرایط موجب افزایش توقع از پرستاران در بیشتر مراکز درمانی کردستان را فراهم ساخته است. با وجود این، عشق به این شغل و داشتن روحیه بالا توانسته موفقیت چشمگیر پرستاران را در استان فراهم کند و کردستان جزو استان‌های برتر کشور در حوزه پرستاری باشد.


فعالیت دانشکده پرستاری 

رئیس دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی کردستان می‌گوید: ۶۵۰ دانشجو در این دانشکده در حال فراگیری دانش پرستاری و مامایی هستند. همچنین ۴۰۰ دانشجوی آن در زمینه پرستاری فعالیت دارند.  «محمد فتحی» ادامه می‌دهد: نسبت به سال گذشته تعداد دانشجوی پرستاری در دانشکده علوم پزشکی کردستان افزایش110 نفر‌ داشته است. بیشتر آنان بومی مناطق مختلف استان هستند.  وی می‌افزاید: دانشجویان رشته پرستاری در ۴ مرکز بهداشتی، درمانی و آموزشی کوثر، بعثت، توحید و قدس سنندج دوره آموزش بالینی را فرامی‌گیرند‌. دوره نظری را نیز در دانشکده پرستاری سپری می‌کنند. 

دکتر فتحی تصریح می‌کند: در زمینه آموزش دانشجویان پرستاری هیچ‌گونه کمبود امکانات در استان وجود ندارد. وی ادامه می‌دهد: ۱۵درصد دانشجویان پرستاری استان در مقطع کارشناسی ارشد فعالیت دارند‌. این رقم ۵درصد از میانگین کشوری بیشتر است. 

رئیس دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی کردستان می‌گوید: طبق مصوبه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور از سال آینده شاهد پذیرش دانشجو در حوزه پرستاری اورژانس برای اولین بار کردستان خواهیم بود. 
فتحی در ادامه این مطلب تصریح می‌کند: دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کردستان از میان ۶۰ دانشگاه کشور جزو ۱۵ دانشگاه برتر حوزه پرستاری محسوب می‌شود، چراکه ظرفیت رشته‌های پرستاری اتاق عمل، مراقبت‌های ویژه، مامایی و... برخوردار است.


کمبود پرستار

مدیر خدمات پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کردستان می‌گوید:۲ هزار و 739 کادر پرستاری در مراکز درمانی استان فعالیت دارند. از این میزان هزار و 920 پرستار در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی استان  خدمت‌رسانی می‌کنند. 

«سهیلا استیفایی» ادامه می‌دهد:در مجموع در بیمارستان‌های استان(دانشگاهی و غیر دانشگاهی) 2‌هزار و 100پرستار  و 3 هزار و 112 کادر پرستاری مشغول به فعالیت هستند.‌ در مجموع مراکز درمانی استان نیازمند  هزا و 100 نیروی پرستار دیگر هستند.  این مسئول می گوید:  بر اساس ماده ۱۶ قانون نظام پرستاری خدمات پرستاران شامل ‌تکنسین و کارشناسان اتاق عمل، تکنسین و کارشناسان بیهوشی، بهیاران، کارشناسان پرستاری و فوریت‌های پزشکی است.  وی می‌افزاید: میانگین کشوری به ازای هر تخت ۳‌پرستار فعالیت دارد، یعنی حدود 8/1 است‌. در حالی که در کردستان به دلیل کمبود نیروی پرستار این رقم 2/1 است. 

استیفایی تصریح می‌کند: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در برنامه سال آینده خود قرار است 18‌هزار پرستار جذب کند که سهمی نیز از این تعداد برای استان کردستان در نظر گرفته شده است. 
مدیر خدمات پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کردستان می‌گوید: به دلیل کمبود نیروی پرستار در مراکز درمانی بیشتر فعالان پرستاری استان در چندین شیفت کاری فعالیت دارند. این شرایط موجب خستگی بیش از حد و مشکلات جسمی و روحی را برای آنان فراهم ساخته است‌.  وی ادامه می‌دهد: پرستاری جزو مشاغل سخت و زیان‌آور است. طبق قانون نظام پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فعالان این حوزه پس از ۲۰ سال فعالیت بازنشسته می‌شوند. با وجود این، بیشتر پرستاران کردستان ۲۵ سال خدمت‌رسانی می‌کنند.  استیفایی بیان می‌کند: به منظور کنترل و کاهش فشارهای روحی و روانی خدمات روان‌پزشکی به پرستاران استان ارائه می‌شود. همه این خدمات بنا به نیاز و به صورت نامنظم است.


مشکلات پرستاران 

یکی از پرستاران خوش سابقه مرکز درمانی کامیاران می‌گوید: حدود ۷ سال است به‌عنوان پرستار بیمارستانی در این شهرستان فعالیت دارم. «دلبر قادرپناه» ادامه می‌دهد: متأسفانه بیشتر بیماران تصادفات که دچار ترومای شدید می‌شوند چندین روز بیهوش هستند. همراهان آنها انتظار معجزه از کادر درمانی و پرستاران دارند. در این مدت شاهد بدرفتاری زیادی با پرستاران هستیم‌. 

وی می‌افزاید: تنها چند پرستار در این شهرستان فعالیت دارد. چنین شرایطی موجب افزایش ساعات کار در چند شیفت می‌شود‌. نتیجه آن خستگی طولانی‌مدت و دوری از خانواده را به همراه دارد. 
قادرپناه تصریح می‌کند: با وجود چنین شرایط سخت کاری همچنان با بیمار و همراهان آنان با خوش‌رفتاری و توان بالا برخورد می‌کنم. این شرایط موجب شده در این منطقه شناخته شده باشم.


گذشتن از خویشتن 

یکی از پرستاران بیمارستان توحید سنندج می‌گوید: روزانه ده‌ها مراجعه‌کننده و بیمار در این مرکز درمانی تردد دارند. این شرایط شلوغی فراوانی به همراه دارد.  «محمد ویسی» ادامه می‌دهد: ضرورت دارد همراهان بیمار در کار پرستاران دخالت نداشته باشند و با متانت مراحل درمان آنها را دنبال کنند.  وی می‌افزاید: پرستاری در بخش مراقبت‌های ویژه(lCU) جزو سخت‌ترین بخش‌های پرستاری است، چراکه در این بخش با بیماران نیمه‌جان مواجهیم و مراقبت از آنها کار حیاتی است. 

ویسی در ادامه این مطلب تصریح می‌کند: اعلام مرگ بیمار توسط پرستاران در این بخش همراه با شوک روحی همراه است و تا مدت‌ها دچار افسردگی خواهیم بود.  وی می‌افزاید: ساعات طولانی کار، استراحت نداشتن در روزهای مختلف مانند اعیاد و جشن‌ها از دیگر سختی‌های کار پرستاران کردستان است. هیچ امتیازی در این زمینه برای پرستاران در نظر گرفته نشده است.  ویسی ادامه می‌دهد: پرستاری یعنی گذشتن از خویشتن برای ارائه خدمات مطلوب به بیماران و همراهان آنها.


 
  نظرمسئول:   

خبرهای خوش 

رئیس دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه خبرهای خوشی برای دانش‌آموختگان و فارغ‌التحصیلان رشته پرستاری دارد و می‌گوید: وزارتخانه برای سال‌های 98و 99 مجوز استخدام 18 هزار نیروی پرستار را صادر کرده است که نویدبخش است. با این روند احتمال می‌دهیم و امیدواریم کمترین بیکار را در این رشته تا چند سال آینده داشته باشیم.  «علی‌اکبر ویسی» اضافه می‌کند: 4 هزار و 320 پرستار در استان کرمانشاه داریم و حدود 500دانشجو در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در 5 گرایش در دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در حال تحصیلند.  

ویسی ادامه می‌دهد: این دانشکده در گرایش‌های آموزش داخلی جراحی، آموزش مراقبت‌های ویژه، روان‌پرستاری، سالمندی و اورژانس در مقطع کارشناسی ارشد، دانشجو پذیرش کرده است. در تلاشیم از سال آینده در رشته دکترای پرستاری دانشجو پذیرش کنیم. با این کار دانشکده ما می‌تواند جزو 4 دانشکده برتر کشور شناخته شود.  وی به قدمت دانشکده پرستاری در استان اشاره می‌کند و می‌افزاید: بنیان این دانشکده از سال 44 به عنوان آموزشکده گذاشته شده و بعد از انقلاب به دانشکده تبدیل شده است. ‌

رئیس دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه بازار کار پرستاری در استان را به‌واسطه محیط‌های درمانی مختلف مناسب و مطلوب ارزیابی می‌کند و می‌گوید: پرستاری جزو رشته‌هایی است که بیکاری محدودی دارد و کمتر از یک درصد فارغ‌التحصیلان این رشته بیکارند.  وی استاندارد کشوری را 8/1 پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی می‌داند و می‌افزاید: متوسط کشوری این عدد در ایران 7/0 پرستار است. نسبت پرستار به تخت در استان کرمانشاه  9/0 است. این رقم بیانگر آن است که ما از متوسط کشوری پیشی گرفته‌ایم.

از این لحاظ پرستاری ما در کشور پیشرو است. در حال حاضر تعداد تخت‌های فعال 2هزار و 474 عدد است و 3هزار و 420 نفر درگروه پرستار مشغول ارائه خدمت هستند. برای رسیدن به حد استاندارد حداقل به هزار پرستار دیگر نیاز داریم.  ویسی خبر خوش دیگری نیز به جامعه پرستاری می‌دهد و می‌گوید: دانشکده پرستاری استان موفق شده یک سامانه گزارش الکترونیکی مدیریتی پرستاری را طراحی کند که در 4 استان همدان، ایلام، کردستان و کرمانشاه به عنوان پایلوت اجرا شد و موفقیت‌آمیز بود. در حال حاضر در وزارتخانه مشغول انجام کارهای نهایی کردن آن به عنوان یک سامانه کشوری هستیم.  وی این موضوع را یک موفقیت ملی برای جامعه پرستاری کرمانشاه اعلام کرد.


  گپ   

شغلی مقابل چشم مردم 

گفت‌وگوی همشهری را با یک پرستار نمونه استان بخوانید

مجید رحمتی|  کرمانشاه- خبرنگار:

پرستاری شغل دشواری است. شغلی که به مسئولیت‌پذیری، صبوری، ازخودگذشتگی و مدارای بسیاری نیاز دارد. گفت‌وگوی همشهری را با «عابد شهسواری» پرستار نمونه و مسئول اورژانس بیمارستان شهید چمران کنگاور در ادامه می‌خوانید. 
 

لطفاً خودتان را معرفی کنید. 

عابد شهسواری متولد شهرستان اسلام‌آباد غرب هستم که در زمان جنگ تحمیلی از قصر شیرین به کرمانشاه نقل مکان کردیم. دوران تحصیلی دبیرستان و دانشگاه را در کرمانشاه و کردستان گذراندم و کار درمان را از دبیرستان بهیاری شروع کردم و چند سالی است در بیمارستان شهید چمران کنگاور مشغول کار هستم. همچنین مدت 3 سال است که مسئولیت اورژانس بیمارستان شهید چمران کنگاور را بر عهده دارم. 

 چرا پرستاری را انتخاب کردید؟ 

عشق و علاقه به کار درمان و کمک کردن به همنوع که از کودکی در من وجود داشت. با پرستاری، احساس مؤثر و مفید بودن می‌کنم. همچنین همیشه آثار دعای خیر مردم را در زندگی‌ام می‌بینم. 

 مهم‌ترین مشکلات پرستاران از نگاه شما چیست؟ 

حجم بالای کار پرستاری به علت کمبود نیرو، پرداخت نشدن به‌موقع معوقات پرستاران، فشارهای روانی زیادی که روی پرستاران هست از مهم‌ترین مشکلات پرستاران به شمار می‌رود. با توجه به شرایط سخت کاری می‌طلبد که حمایت‌های قانونی و برخورداری از امکانات رفاهی پرستاران نسبت به سایر مشاغل بیشتر شود. 

 بدترین و بهترین خاطره در کار شما چه بوده است؟ 

بدترین خاطره مربوط به فوت پدرم بود. خودم جزو نیروهای درمانی او و بر بالینش بودم، ولی کاری از دستم برنیامد. خاطره دیگر مربوط به یک خانواده 4 نفره تهرانی است که نرسیده به شهر کنگاور تصادف کرده بودند و 3 نفر از اعضای خانواده فوت شده و تنها کودک 3 ساله آنها زنده مانده بود که بی‌قرار مادرش بود. ما مجبور شدیم برای آرام شدن کودک، او را در کنار مادرش در حالی که کودک فکر می‌کرد مادرش خواب است، بگذاریم و او نیز با آرامش در کنار مادر به خواب رفت. بهترین خاطره هم احیا و برگشت به زندگی بیماران است. 

 چرا بیشتر مردم از پرستاران ناراضی‌اند؟ 

به نظر من پرستاران نسبت به دیگر کارکنان بیمارستان بیشتر جلوی چشم مردم و بیماران هستند و اگر احیاناً در جاهای دیگر کم‌کاری شود، مردم آن را از چشم پرستار می‌بینند. وقتی بیمار و همراه بیمار وارد بیمارستان می‌شوند به دلیل ترس و درد ناشی از بیماری توقع بهترین خدمات را از کادر درمان دارند، چه‌بسا کادر درمان با حجم بالای کار و کمبود نیرو و خستگی مواجهند، ولی واضح است که پرستاران هم باید وجدان کاری خود را در نظر بگیرند و مشکلات خارج از محیط کار را وارد حرفه خود نکنند. 

 ارائه خدمات پرستاری در حال حاضر در کشور مطلوب است؟ 

خدمات پرستاری نسبت به گذشته به سطح مطلوبی رسیده و خدمات ارزنده و در خور مردم ارائه می‌شود، ولی با تقلیل ساعات کار پرستاران و افزایش تعداد پرستاران در مراکز درمانی قطعاً شاهد خدمات‌رسانی مطلوب‌تری به بیماران خواهیم بود. 

 به افرادی که علاقه‌مندند پرستار شوند چه توصیه‌ای دارید؟ 

کسانی که وارد این حرفه می‌شوند باید علاقه و انگیزه داشته باشند. پرستاری جزو مشاغل سخت محسوب می‌شود و باید با دید مثبت به این شغل نگاه کنند و در این راه انعطاف‌پذیر باشند. اگر کسی به این کار علاقه ندارد بهتر است از همان ابتدا پرستاری را رها کند. 

از درآمدتان راضی هستید؟ 

با توجه به حجم بالای کار آنچه حق یک پرستار است نادیده گرفته می‌شود و برخی تکالیف جاری نیز در پرداخت‌ها دیده نمی‌شود.