متهمان اصلی گرانی گوشت

علی ابراهیمی | روزنامه‌نگار

بررسی قیمت خرده‌فروشی گوشت قرمز در سطح شهر تهران از رسیدن نرخ گوشت شقه گوسفندی و ران گوساله به مرز 85هزار تومان حکایت دارد. در عین حال مسئولان دولتی می‌گویند میزان تولید این فرآورده در طول امسال کاهش نیافته و حتی تازه‌ترین آمارها نیز از رشد 21درصدی واردات گوشت قرمز در 8‌ماه امسال نسبت به‌مدت مشابه پارسال حکایت دارد. فعالان صنفی و دولتی به همشهری گفته‌اند جاماندن ستاد تنظیم بازار از تامین،  بازرسانی و توزیع مناسب گوشت قرمز موجب افزایش قیمت گوشت شقه گوسفندی و مغز ران گوساله به 85هزار تومان در بازار شده است.

در این میان مسئولان ستاد تنظیم بازار هنوز هم به گفتاردرمانی ادامه می‌دهند و وعده داده‌اند برنامه‌ریزی برای واردات هفتگی 5هزار تن دام زنده تا چند روز آینده آغاز می‌شود. تازه‌ترین خبرها نیز حاکی است که دیروز هواپیمای بوئینگ 707ارتش حامل گوشت قرمز وارداتی از مبدا قرقیزستان در فرودگاه فتح تهران سقوط کرد؛ سانحه‌ای که بیانگر تکاپوی دست‌اندرکاران تنظیم بازار برای استفاده از همه ظرفیت‌های تامین و عرضه برای جلوگیری از افزایش بیشتر قیمت خرده‌فروشی گوشت قرمز است اما با وجود این نابسامانی‌ها موجب شده حتی گوشت قرمز منجمد و گرم وارداتی نیز بیش از نرخ مصوب به‌دست بخش اندکی از مصرف‌کنندگان برسد. سیر صعودی قیمت گوشت قرمز درحالی ادامه دارد که از چند‌ماه پیش مسئولان ستاد تنظیم بازار عرضه گوشت منجمد و گوشت گرم وارداتی برای مقابله با رشد بی‌رویه قیمت این محصول را در دستور کار قرار داده‌اند اما مشاهدات خبرنگار همشهری از نحوه توزیع گوشت قرمز گرم گوسفندی و گوشت منجمد وارداتی گاو و گوساله حاکی است تفاوت نرخ مصوب و خرده‌فروشی این اقلام موجب طولانی‌‌شدن صف‌های خرید گوشت منجمد،  رشد دلال‌بازی و سرازیر شدن گوشت قرمز تنظیم بازاری به برخی کبابی‌ها و رستوران‌های سطح شهر شده است.

غفلت از تأمین و توزیع گوشت قرمز

رشد تورم،  افزایش هزینه تولید به‌دلیل گرانی نهاده‌های تولید،  قاچاق دام زنده،  مشکلات نقل و انتقال ارز و واردات و نوسان تولید به‌عنوان عوامل اصلی نابسامانی گوشت قرمز و مرغ اعلام می‌شود. با توجه به میزان تولید و نیاز بازار کشور به این فرآورده‌ها،  متولیان تنظیم بازار ابزار کافی برای برنامه‌ریزی رشد تامین و عرضه این اقلام از محل ذخایر یا واردات را داشته‌اند اما تعلل ستاد تنظیم بازار و نابسامانی نظام عرضه، زمینه رشد روزافزون قیمت گوشت قرمز و مرغ آن هم در شرایط کاهش نسبی تقاضا به‌دلیل رشد قیمت‌ها را فراهم کرده است.

با توجه به نیاز یک‌میلیون و 100هزار تنی بازار مصرف و ظرفیت تولید داخل که حداکثر880هزار تن گوشت قرمز را می‌تواند تامین کند،  در 5سال اخیر سالانه 120تا 150هزار تن گوشت قرمز وارد ایران شده است. این میزان امسال به‌دلیل افزایش قیمت‌ها با کاهش نسبی تقاضا کمتر نیز شده است. از سوی دیگر حجم قاچاق دام زنده،  ثبات نسبی تولید داخل و رشد واردات گوشت قرمز بیانگر این واقعیت است که متولیان تنظیم بازار قادر به برنامه‌ریزی برای تامین و بازاررسانی بموقع به‌رغم مشکلات نقل و انتقال ارز بوده‌اند اما غفلت از بازاررسانی بموقع و عرضه مناسب موجب شده تا با فرارسیدن فصل زمستان و کاهش عرضه دام داخلی و کشورهای همسایه،  مشکلات واردات گوشت قرمز از برزیل و برخی کشورهای اروپایی،  صرفه اقتصادی قاچاق دام زنده با افزایش نرخ ارز،  میزان عرضه گوشت قرمز وارداتی کاهش یافته و حتی گوشت قرمز وارداتی نیز به بیراهه برود.

ثبات تولید و رشد واردات

مدیرکل دفتر اصلاح نژاد دام وزارت جهادکشاورزی در گفت‌وگو با همشهری تأثیر کاهش تولید بر افزایش قیمت گوشت قرمز را رد کرد و گفت: روند تولید گوشت قرمز در کشور نشان می‌دهد میزان تولید امسال این محصول نسبت به سال‌های 94تا 96کاهش نداشته است؛ زیرا شاهد کاهش جمعیت دامی نبوده‌ایم. مختار عباسی  در مورد تأثیر افزایش قیمت نهاده‌های دامی و قاچاق دام بر افزایش قیمت گوشت قرمز،  افزود: گرچه این عوامل بر افزایش قیمت گوشت قرمز مؤثر بوده اما میزان تأثیر آن در حد افزایش قیمت‌های کنونی نبوده و تأثیر جو روانی،  قاچاق دام و گرانی نهاده‌های تولید بر افزایش قیمت گوشت قرمز حداکثر به میزان 10درصد بیش از قیمت تمام‌شده واقعی است. او با اشاره به واردات هفتگی 5هزار تن گوشت قرمز،  افزود: به‌رغم مشکلات ثبت سفارش و نقل و انتقال پول،  آمارها نشان می‌دهد میزان واردات گوشت قرمز در 8‌ماه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 21درصد افزایش داشته است. اما مشکلات شبکه تامین،  توزیع و بازاررسانی موجب افزایش بی‌رویه قیمت گوشت قرمز در سطح خرده‌فروشی شده است. به گفته او، از سوی دیگر با افزایش قیمت گوشت قرمز تقاضای اقشار کم‌درآمد کاهش داشته و دامداران نیز انگیزه بیشتری برای تولید و عرضه دام دارند.

مشکلات بازاررسانی و توزیع گوشت

مدیرکل دفتر اصلاح نژاد دام وزارت جهادکشاورزی با اشاره به اینکه نباید تأثیر قاچاق دام‌زنده به‌خصوص دام‌های مولد بر تولید و بازار گوشت قرمز را نادیده گرفت،  گفت: با وجود این مشکلات تامین،  بازاررسانی و توزیع گوشت قرمز و فرصت‌طلبی برخی افراد به‌دلیل اختلاف قیمت‌ بازار به انگیزه مناسبی برای رشد فعالیت دلالان در بازار گوشت قرمز تبدیل شده است. عباسی با تأکید بر اینکه افزایش قیمت گوشت قرمز مربوط به کاهش تولید به‌رغم افزایش هزینه تمام‌شده نهاده‌های دامی نیست،  گفت: میزان افزایش کنونی قیمت گوشت قرمز منطقی نیست؛ زیرا در مقابل قاچاق دام زنده واردات گوشت قرمز افزایش داشته و اگر واردات بموقع انجام می‌شد و توزیع مطلوب بود،  شرایط کنونی بازار را شاهد نبودیم. نمی‌توان برخی بی‌برنامگی‌ها را کتمان کرد و برای قیمت‌های کنونی باید کاهش 20تا‌30درصدی را شاهد باشیم که چنین نبوده است. او مشکل اصلی را ناشی از نظام تامین،  بازاررسانی و عرضه گوشت قرمز دانست و افزود: وقتی گوشت قرمز از محل تولید تا عرضه 5دست می‌چرخد،  انگیزه مناسبی برای گرانی است و با قیمت‌های کنونی باید نرخ خرید هر کیلوگرم گوسفند زنده به 50هزار تومان افزایش یابد اما اینگونه نیست.

ورود هفته‌ای ۵هزارتن دام زنده از ۲۹ دی

دبیر ستاد تنظیم بازار با اعلام اینکه قرار است از 29دی‌ماه هفته‌ای ۵ هزار تن دام زنده کوچک از طریق فرودگاه پیام وارد و ۲۴ ساعت بعد کشتار و توزیع شود،  گفت: این ستاد برای واگذاری توزیع گوشت وارداتی توسط اتاق تعاون آمادگی دارد و با این کار دست واسطه‌ها از بازار کوتاه خواهد شد. عباس قبادی با بیان اینکه قاچاق دام زنده توازن بازار گوشت را برهم زده است به ایلنا،  گفت: وزارت جهادکشاورزی اعلام کرده که گوشت مرغ به اندازه نیاز کشور دارد و به اندازه سنوات گذشته مرغ را توزیع کرده اما به‌خاطر افزایش قیمت گوشت قرمز عطش بازار به سمت مرغ رفته و موجب کاهش میزان عرضه آن شده است. به گفته او، طبق قول و قرارهایی که وزارت جهادکشاورزی داده، شرایط بازار تا آخر این‌ماه عادی خواهد شد و اکنون تنظیم بازار 2 قلم کالا یعنی گوشت قرمز و مرغ ما را گرفتار کرده و نتوانستیم به اهدافمان برسیم.

   دلالی؛ عامل گرانی گوشت قرمز

معاون توسعه بازرگانی و صنایع وزیر جهادکشاورزی یکی از دلایل گرانی گوشت قرمز را نابسامانی نظام توزیع دانست و گفت: گوشت وارداتی دست به‌دست می‌شود و با دلالی گران‌تر از آن چیزی که باید به‌دست مردم می‌رسد. ‌اکنون مشکل خاصی در تامین گوشت قرمز وجود ندارد و واردات آن نسبت به گذشته بیشتر شده و تولید آن هم تغییری نسبت به گذشته نداشته است اما مسئله دلالی یکی از عوامل گرانی گوشت قرمز در بازار است. علی‌اکبر مهرفرد با بیان اینکه اکنون واردات گوشت برزیلی و گوشت گوسفندی بیشتر از گذشته شده است به ایسنا گفت: اما مشکلاتی در توزیع آن وجود دارد و آنقدر دست به‌دست می‌شود که با نرخی که باید به‌دست مصرف‌کنندگان نمی‌رسد. همین دست به‌دست شدن‌ها و دلالی‌ها عامل گرانی گوشت قرمز شده و دست‌هایی وجود دارد که در این میان در حال سودجویی به نفع خودشان و به زیان مردم هستند.