راه جبهه از کدوم طرفه؟

سعید مروتی 

بهمن74، تماشاگرانی که در روزهای برگزاری چهاردهمین جشنواره فیلم فجر انواع و اقسام فیلم‌های اکشن را تماشا کرده و به کمدی‌های ناخواسته ایرانی خندیده بودند، با فیلمی مواجه شدند که واقعا کمدی بود. تماشاگرانش را با شوخی‌های واقعا بامزه می‌خنداند و به شکلی غریب و در یکی از سختگیرانه‌ترین ادوار ممیزی در سال‌های پس از انقلاب، مسیر شوخی و خنده را در بستر فیلمی جنگی پیش می‌برد. سازنده «لیلی با من است» بی‌آنکه به لودگی و تمسخر ارزش‌های دفاع مقدس متهم شود، توانسته بود به شکلی ماهرانه به خطوط قرمز نزدیک شود ولی از آنها عبور نکند. ترکیب فیلمنامه پرنکته رضا مقصودی با کارگردانی ساده و روان کمال تبریزی، با ظهور غافلگیرکننده پرویز پرستویی مقابل دوربین همراه شده بود. توفیق و سربلندی اولین کمدی جنگی سینمای ایران، نتیجه درک دقیق و هوش بالای سازندگان فیلم از ژانر کمدی و مفهوم دفاع مقدس بود، به‌گونه‌ای که هم شوخی‌ها سر بزنگاه از راه می‌رسیدند و هم ارزش‌ها مستحکم در جای خود باقی می‌ماندند. تبریزی نشان داد چطور می‌شود در پشت خاکریزها و در دل جبهه کمدی  ساخت، با مفاهیم و عناصری که به نظر شوخی‌بردار نمی‌رسیدندشوخی کرد و هم تماشاگر عادی را با رضایت‌ از سالن به بیرون فرستاد و هم لبخند به لب منتقدان معمولا عصبانی روزنامه‌های سیاسی نشاند. بخشی از موفقیت لیلی با من است را باید محصول انطباق دقیق زیرگونه کمدی جنگی با آدم‌ها و اتفاقات جنگ تحمیلی دانست. درونی‌شدن مولفه‌های ژانری در دل فیلمی دفاع مقدسی، با وجود استقبال رسمی و تایید عمومی از فیلم که از 24خرداد 75 روی پرده آمد و اکران بسیار موفقی را هم تجربه کرد، به عنوان تجربه‌ای منحصربه‌فرد باقی ماند. نتیجه اینکه برخلاف سنت معمول، توفیق تجاری فیلم تبریزی، به موج کمدی‌های جنگی نینجامید.

انگار همه پذیرفته بودند که در لیلی با من است، یک‌بار برای همیشه شوخی‌هایی با جبهه و جنگ صورت گرفته که معلوم نیست در نمونه‌های مشابه بتوان در همین مسیر و با همین دست‌فرمان پیش رفت و حساسیتی ایجاد نکرد. این احساس عمومی تا 10سال بعد که «اخراجی‌ها»ی ده‌نمکی از راه رسید، همچنان وجود داشت و جز یکی دو فیلم نه‌چندان بامزه چون «پیک‌نیک در میدان جنگ» (رحیم حسینی)، کمدی جنگی‌ای ساخته نشد و مسیری که تبریزی گشوده بود بی‌رهرو ماند. 

سفارش پوستر  به کیارستمی 



علی بختیاری

عباس کیارستمی که تنها در دهه 1340و 1350 تعدادی پوستر شاخص سینمایی مانند «بیگانه بیا»، «قیصر»، «رشید» و «سیاه وسفید» را طراحی کرده بود، در سال 1375 برای فیلم «مسافر جنوب» پرویز شهبازی پوستر طراحی کرد. مسافر جنوب محصول سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، در جشنواره‌های داخلی و خارجی بسیاری شرکت و جوایز متعددی را از آن خود کرد.

تجسمی 75