سیطره 4 ساعته بوی بد بر پایتخت

محمود مولایی/خبرنگار

هوای تهران سنگین شد؛ هنگامی که بویی مرموز مانند هشدار به شهروندان تهرانی منتقل شد. بویی ناشناخته از مکانی نامشخص که مشام تک‌تک رهگذران را پُر کرد. بویی که از غرب پایتخت شروع شد و کم‌کم آسمان تهران را فراگرفت. بوی بد، بوی ناخوشایند، بوی مشمئزکننده، بوی مرموز و... صفت‌هایی بود که مسئولان و شهروندان به این «بو» نسبت دادند، اما هیچ کس از آلودگی هوا نگفت تا نگرانی‌ها بیشتر شود. 
گزارش‌های مردمی از ساعت 16 روز گذشته شروع شد و به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران این گزارش‌ها در مناطق مختلف تهران از جمله مناطق ۲، ۶، ۱۱، ۱۲، ۱۹ و ۷ به دست ما رسید. کیومرث کلانتری در این رابطه گفت: «به دنبال آن کارگروه ویژه‌ای در محیط زیست شهر تهران با حضور شهرداری، آتش نشانی و مدیریت بحران تشکیل شد تا منشأ آن را پیدا کنیم. اطلاعات غیرمستندی در رابطه با این بو به دست ما رسیده‌ است که هیچ‌کدام از آنها هنوز تایید نشده است. شرکت آب و فاضلاب نیز شکستگی شبکه فاضلاب را رد کرده است. پسماندهای محیطی اطراف شهر تهران را بررسی کرده‌ایم و سازمان هواشناسی نیز هرگونه تغییرات جوی مرتبط با این بو را رد کرده است.» 
صدرالدین علیپور، رئیس محیط زیست شهرداری تهران در ساعت 17:33 به همشهری گفت: «ما هم مانند شهروندان این بو را احساس کردیم، اما همین الان یک تیم مشترک از محیط زیست، اداره کل و آتش‌نشانی فعالیت خود را برای یک کار میدانی شروع کردند. قرار است ببینیم که کانون این بوی بد تهران کجاست. برای همین نمی‌توانیم اظهارنظر لحظه‌ای کنیم و بگوییم که دقیقا چه اتفاقی دارد می‌افتد. ما هم مثل شما بویی شبیه به فرایند زباله و فاضلاب که گفتند غباری هم در منطقه 2 مشاهده شده، را متوجه شدیم. تیم مشترک کار خود را شروع کردند و به محض اینکه دلیل آن مشخص شد، اطلاع‌رسانی می‌کنیم.» او تاکید کرد: «از آنجایی که بیشترین گزارش از غرب تهران آمده، ابتدا جستجوی میدانی از مناطق غربی صورت گرفت.» 
پس از آن تماس تلفنی با رئیس اداره محیط زیست شهر تهران برقرار شد، محمدحسین بازگیر اما به دلیل ناشناخته بودن بو حاضر نشد پاسخگوی همشهری باشد. اما 5 دقیقه بعد جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی به همشهری گفت: «ما نمی‌دانیم که چیست. فقط مدام شهروندان تماس تلفنی می‌گیرند و می‌گویند که از این خیابان یا در آن محله بویی به مشام می‌رسد. یکدفعه نصف تهران می‌گویند که بو را احساس می‌کنند. ما هم 2، 3 نیرو به سطح شهر فرستادیم، اما بدون هدف کجا بروند و بگردند، به خصوص که آدرسی هم نمی‌دهند. فعلا گزارش دقیقی به آتش‌نشانی نرسیده است.»

احتمالات و تکذیب‌ها
نبودِ منشأ مشخص برای بوی نامطبوع و نوع آن با گذشت زمان گمانه‌زنی‌هایی را به همراه داشت. مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران در این رابطه به شبکه خبر گفت: «این بو تقریبا شبیه  یک ماده شیمیایی به نام «مرکاپتان» است که معمولا به لوله‌های گاز تزریق می‌شود؛ ولی مدیرعامل شرکت گاز تهران نیز این موضوع را تایید نکرده است.» همچنین عنوان شد که منشأ آن پالایشگاه تهران است. جعفری، مدیر روابط عمومی پالایشگاه تهران در کانال پالایش نفت با تکذیب این خبر گفت: «دودکش‌ها به صورت آنلاین از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست پایش می‌شوند و به شکل عادی مشغول به کار هستند. منشأ بوی نامطبوع تهران از سوی پالایشگاه تهران نیست. تا ساعتی پیش که در محل پالایشگاه بودم، اثری از بوی نامطبوع وجود نداشت.» در عین حال، محبوب مختاری متخصص سم شناسی به همشهری اعلام کرد که این بو نمی‌تواند ناشی از سموم باشد. او گفت: «این بو،‌ مربوط به سموم چهارده‌گانه‌ای که عناصر شناخته‌ای شده‌ای دارند، نیست.»  پیش از این اخبار اما همه گمانه‌زنی‌ها به سازمان فاضلاب تهران برمی‌گشت، در حالی که علی صاحبی، مدیر روابط عمومی فاضلاب تهران تاکید کرد که تاکنون هیچ گزارشی از ترکیدگی شبکه فاضلاب اعلام نشده است.
یک محقق حوزه زلزله و آتشفشان نیز عنوان کرد که انتشار این بو که بوی نا مطبوعی است بیشتر به نظر می‌رسد که ناشی از زباله باشد. مهدی زارع، عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی مهندسی زلزله و زلزله‌شناسی بدر پاسخ به این سوال که آیا بوی منتشر شده بوی گوگرد است یا خیر، به ایسنا گفت: «این بو گوگرد نیست. من نیز این بو را استشمام کردم و هرگز بوی گوگرد حس نکرده‌ام.» زارع همچنین در خصوص برخی ادعاها که بوی منتشر شده ناشی از فعال‌شدن آتشفشان دماوند است، تاکید کرد: «من با بوی گوگرد آشنا هستم و بویی که هم اکنون در هوای تهران منتشر شده است، ربطی به فعال‌شدن آتشفشان ندارد.»  معاون سیاسی و اجتماعی استاندار تهران نیز به ایرنا گفت: «این بو ناشی از مشکل آلودگی هوایی نیست بلکه منشأ زمینی دارد و خطرناک نیز نیست.» 

ناگهان شاخص به 144 رسید
سیستم‌های سنجش آلودگی هوا بعد از انتشار بوی نامطبوع تهران با افزایش 40 واحدی آلودگی مواجه شد و به شاخص 144 رسید. پیمان صابریان، رئیس اورژانس تهران در این رابطه به همشهری گفت: «ما آماده‌باش هستیم ولی اطلاعی بیشتر از شهروندان از وضعیت بو نداریم. تاکنون هم هیچ فرد یا افرادی بابت این بو به دلیل مشکلات تنفسی یا مسمومیت به مراکز اورژانس مراجعه نکرده است. ما که به طور کلی آماده‌باش هستیم، اما در مناطقی که بوی بیشتری احساس می‌شود، نیروهای ما حضور دارند. بنابراین، شهروندان نگران نباشند.» 
ساعت 18:51 اما رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران اعلام کرد که جای نگرانی نیست. احمد صادقی گفت: «خوشبختانه بو کمتر شده و از مردم می‌خواهیم به اخبار غیر رسمی در این زمینه توجهی نکنند.» 
سازمان مدیریت بحران، محیط زیست، قرارگاه ثارالله، آتش نشانی، شرکت فاضلاب، شهرداران مناطق و سازمان پدافند غیرعامل در کارگروه ویژه‌ای به بررسی این موضوع پرداختند.