ایجاد نخستین تونل ضدتحریم

سال2019 هم رسید و کانال مالی اروپا برای مبادلات مالی با ایران ایجاد نشد؛ اما خبرها حاکی از این است که مکانیسم مالی میان ایران و هند آماده شده و در روزهای آینده عملیاتی خواهد‌شد.
به‌گزارش همشهری، با قطعی شدن اعمال تحریم‌های بانکی آمریکا علیه ایران، کشورهای اروپایی که متعهد به تأمین منافع برجامی ایران شده بودند، ایجاد یک سازوکار ویژه مالی موسوم به SPV را در دستور کار قرار دادند. سازوکاری که قرار بود پیش از آغاز تحریم‌ها در 13آبان ایجاد و اجرایی شود اما به دلایل مختلف این کار به طول انجامید و با مشکلاتی که در تعیین میزبانی این سازوکار به‌وجود آمد، عملا تا امروز خبری از قطعی شدن آن مخابره نشده است. این در حالی است که فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا چندی پیش گفته بود کانال مالی اروپا برای همکاری اقتصادی با ایران تا پیش از اتمام سال2018 میلادی نهایی خواهد شد. حالا اما، در شرایطی که به‌نظر می‌رسد کانال مالی با اروپا قرار نیست به‌زودی ایجاد شود، خبرهایی مبنی بر آغاز به‌کار مکانیسم مبادله بانکی ایران و هند منتشر شده که از ایجاد نخستین تونل ضدتحریمی ایران با این کشور حکایت دارد. دیروز در دیدار سفیر هند در تهران با رئیس‌کل بانک مرکزی، ضمن بررسی آخرین وضعیت روابط بانکی و تجاری 2کشور، سفیر هند اعلام کرد مکانیسم مالی بین 2کشور آماده شده و 2کشور براساس معافیت دریافتی دولت هند، فعالیت تجاری و بانکی خود را طی روزهای آتی انجام خواهند داد. پیش‌ازاین سفیر هند اعلام کرده بود پول نفت ایران که قرار است با روپیه بازپرداخت شود، مشمول مالیات خواهد شد. این موضوع که از اساس می‌توانست اجحاف در حق ایران باشد مورد انتقاد کارشناسان و رسانه‌ها قرار گرفت و حالا گویی رایزنی‌های انجام‌شده به نتیجه رسیده؛ به‌گونه‌ای که رویترز گزارش داده است: دولت هند، پول واردات نفت از ایران را که با روپیه پرداخت می‌شود از پرداخت مالیات سنگین معاف می‌کند. این حکم دولت هند که از 7دی‌ماه به مرحله اجرا رسیده به پالایشگاه‌های هندی این امکان را می‌دهد تا یک‌ونیم‌میلیارد بدهی معوقه خود به شرکت ملی نفت ایران را بدون اینکه مشمول مالیات شود، تسویه کنند. براساس این گزارش، اواسط آبان‌، هند و ایران توافق کردند که پول فروش نفت ایران از طریق بانک هندی «اوکو» و به روپیه پرداخت شود اما در این میان قوانین مالیاتی هند باعث می‌شد رقم قابل‌توجهی از پول نفت ایران به‌عنوان مالیات کسر شود. طبق قوانین هند، درآمد شرکت‌های خارجی که در بانک‌های هندی سپرده‌گذاری شود، مشمول مالیات تکلیفی 40درصدی و همچنین سایر انواع مالیات و هزینه‌ها می‌شود که در مجموع 24.5درصد از آن را شامل خواهد شد. این مسئله باعث شده بود عملا توافق ایران و هند برای تسویه پول نفت به روپیه قابل‌اجرا نباشد. بر همین اساس مقرر شده بود پرداخت پول ایران تا وقتی که دولت هند حکم معافیت مالیاتی را صادر کند متوقف بماند. رویترز مدعی شده است: براساس توافق ایران و هند، ایران می‌تواند بخشی از هزینه‌ها مانند واردات از هند، هزینه دفاتر دیپلماتیک، سرمایه‌گذاری مستقیم در پروژه‌های هندی و تأمین مالی دانشجویان ایرانی در هند را به روپیه تسویه کرده و همچنین درصورت تمایل وجوهش را در اوراق قرضه دولتی هند سرمایه‌گذاری کند.

   حواشی تونل ضد‌تحریم اروپا

همانگونه که از ابتدای مطرح شدن ایجاد سازوکار ویژه مالی اروپا نیز گفته می‌شد، به‌واسطه پیچیدگی روابط اقتصادی قاره سبز و ایالات‌متحده و همچنین هراس کشورهای اروپایی از تحریم و جریمه‌های آمریکا، راه‌اندازی کانال SPV با مشکلاتی مواجه شد که ایجاد آن را به‌صورت متناوب به تأخیر انداخت. از سوی دیگر باوجود ایجاد نشدن این سازوکار، شایعات و حواشی متعددی نیز درباره آن مطرح شد مانند اینکه کانال مالی اروپا همان سازوکار نفت در برابر غذاست یا اینکه اروپا شرایطی را برای این سازوکار پیش پای ایران گذاشته است. مسائلی که سخنگوی وزارت امور خارجه را درصدد پاسخگویی قرار داد. بهرام قاسمی با تکذیب تعیین شرایط اروپا برای راه‌اندازی کانال SPV، دلایل تأخیر ایجاد این سازوکار را فشارهای آمریکا دانست و ابراز امیدواری کرد اروپا بتواند از هویت خود دفاع کند. به‌گفته قاسمی با وجود اینکه ایران امیدوار به ایفای تعهدات اروپا بوده، گزینه‌های دیگری را نیز بدون تبلیغ برای ایجاد کانال مالی با چین، روسیه، هند و ترکیه دنبال کرده که در شرایط مطلوبی به‌سر می‌برد.