هنری که مورد تاخت و تاز است

فهیمه پناه‌آذر/روزنامه‌نگار

این روزها باز هم تئاتر دچار حاشیه‌هایی شده است؛ حاشیه‌هایی که برای فعالان این حوزه رنگ تکرار به‌خود گرفته و باعث آزار و اذیت گروه‌های تئاتری ‌شده که در این سال‌ها سعی کرده‌اند بدون هیاهو و به دور از جنجال‌ها تنها به اجراهایشان فکر کنند و صرفا نمایشی روی صحنه ببرند.
توقیف اجرای یک نمایش، بسته شدن تماشاخانه و ایراد به داشتن کلاه‌گیس توسط بازیگران زن نمونه‌هایی از حاشیه‌هایی است که سال‌ها قبل‌ تجربه آن را از سر گذرانده‌ایم. حالا این سؤال پیش می‌آید چرا با وجود بودن نظارت‌ها و قوانین وضع‌شده، طی این سال‌ها، باز هم به تئاتر می‌تازند و به‌خاطر مواردی که تکلیفش مشخص است حاشیه‌هایی را درست می‌کنند.
این مسائل طی چند سال گذشته کمتر در تئاتر به‌وجود آمد و می‌توان گفت در چند سال گذشته کمتر تئاتری توقیف می‌شد و یا نمایشی حاشیه‌هایش خبرساز می‌شد. اما این مشکلات امسال به اوج خود رسیده است. حوزه نمایشی‌ که همیشه به‌خاطر عدم‌شناخت مسئولان و گاهی نبودن قوانین صنفی و دفاع از صنف‌های نمایشی، گوشه رینگ قرار می‌گیرد. همه می‌دانیم توقیف یک نمایش امر تازه و تعجب‌برانگیزی نیست اما نکته جالب این است که این مشکلات بعد از یک دوره مشکلات که در سال‌های 88 و 89 رخ داد، بیشتر شده است.
با افزایش فعالیت‌های فضای مجازی و گستردگی کانال‌های خبررسان، به‌نظر می‌رسد جدیدترین نمونه‌های توقیف اجراهای اخیر به‌دلیل پخش تیزرهای غیرمجاز است! تاکنون اجرای چند نمایش به‌خاطر انتشار همین تیزرها متوقف شده که یکی از آنها «مثل آب برای شکلات» ابراهیم پشت‌کوهی بوده. این نمایش در یازدهمین شب اجرایش به‌خاطر پخش یک تیزر متوقف شده و کارگردان اثر نمایشی عنوان کرده: «این نمایش به لحاظ محتوا و مجوز هیچ اشکالی نداشته و تنها ایراد آن به تیزری مربوط بوده که برای 2سال قبل است و کمتر از یک دقیقه هم‌زمان دارد. البته وقتی این تیزر در فضای مجازی پخش شد، آن را از تمام صفحه‌های رسمی نمایش حذف کردیم.» حال مشکل این نمایش قضایی شده و کارگردانش در راهروهای دادگاه منتظر است! تیزری که کمتر از یک‌دقیقه است و یک گروه بازیگری و عوامل که برخی از آنها از شهر دیگر به تهران آمد‌ه‌اند، ‌درگیرش هستند.
هرچند وضعیت ابراهیم پشت‌کوهی، کارگردان بندرعباسی و گروهش بهتر از رئیس تئاترشهر و کارگردان «رویای شب تابستان» است! شهریور‌ماه بود که سعید اسدی، مدیر تئاترشهر و مریم کاظمی، کارگردان تئاتر به‌خاطر تیزری که تدوین خوبی نداشته و گویا رقص بازیگران در آن دیده می‌شده، بازداشت شدند و نمایش که 10روز از اجرایش باقی مانده بود، توقیف شد.
دومین معضل این روزهای تئاتری، استفاده از کلاه‌گیس است. کلاه‌گیسی که دهه60 وقتی افسانه بایگان در سریال «سربداران» بر سرش بود توانست دستور پخش بگیرد، حالا در دهه90 معضلی در تئاتر و سینما شده است. حالا کلاه‌گیس یک موضوع لاینحل در تئاتر شده؛ هرچند در سینما هم گاهی این مشکل دامن یک فیلم را می‌گیرد.
آبان‌ماه نمایش «فاندو و لیز» به کارگردانی هوشمند هنرکار هم به‌خاطر استفاده از کلاه‌گیس در خانه مهرگان توقیف شد. نمایش‌هایی چون «محبوبه‌ها»، «شیروانی داغ»، «آمادئوس» و «بینوایان» تذکر گرفتند و مشکل تا اندازه‌ای حاد شد که دادستانی نیز به این موضوع پرداخت و حتی عنوان کرد که اگر مشکل را حل نکند، در این حوزه ورود پیدا می‌کند!
البته علاوه بر 2مشکل اساسی یعنی تیزر و کلاه‌گیس، گاهی هم نمایش‌ها به‌خاطر دیالوگ‌ها به‌صورت غیرمستقیم متنبه شده‌اند؛ نمایش‌هایی که با وجود پرفروش بودن مجوز تمدید اجرا به آنها داده نشد که نمونه‌های اخیر آن «گزارش یک مهمانی» و «مزامزا» بودند. شاید مدیران تئاتری نسخه تغییر مدیریت شورای نظارت و ارزشیابی مرکز را برای بهبود شرایط پیچیده‌اند و سیدوحید فخرموسوی به‌جای محسن امیری سکان شورا را در دست گرفت. هرچند در این میان شهرام کرمی به‌عنوان مدیر مرکز هنرهای نمایشی و سیدمجتبی حسینی، معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به برخی از این اتفاقات واکنش نشان دادند؛ اما به‌نظر مشکل در این تغییر خلاصه نمی‌شود، مشکل زمانی حل می‌شود که سیاستگذاران ما هم گاهی به داخل سالن‌های نمایشی بیایند، ‌نمایشی ببینند و این هنر را به‌عنوان یکی از هنرهای هفتگانه بپذیرند. تا زمانی که این اتفاق نیفتد حال گروه‌های تئاتری خوب نمی‌شود و هر بهانه‌ای باعث رنجاندن هنرمندان خواهد شد.