کولی کنار آتش
میلاد حسینی
کنیزو ... مجموعه داستانی عجیب و خاص از منیرو روانی‌پور...؛ کتابی که نخستین بار سال 67 انتشارات نیلوفر منتشرش کرد و آخرین بار سال80 برای بار چهارم تجدید چاپ شد. 9داستان با نام‌های کنیزو، شب بلند، آبی‌ها، طاووس‌های زرد، دریا در تاکستان‌ها، مانا مانای مهربان، پرشنگ، مشنگ و جمعه خاکستری کتاب 145صفحه‌ای منیرو روانی‌پور را می‌سازد. روانی‌پور این کتاب را در 34سالگی منتشر کرد و نتیجه‌اش شد کتابی ماندگار در خاطره داستان‌نویسی فارسی. باز هم فضای داستان‌ها در جنوب ایران می‌گذشت و خصوصیات انسانی جنوبی‌ها بود که قصه‌های منیرو در کنیزو را می‌ساخت. این نخستین کتاب نویسنده بود و بخت هم با او یار بود و هم بهره مهارتش در داستان‌نویسی را برد که کتاب اولش مقبول نظرها افتاد؛ اویی که 15سال بعد از کنیزو برنده جایزه گلشیری شد، در بیشتر نوشته‌هایش مفاهیمی چون زن و رابطه‌اش با اجتماع و محیط پیرامون را زیر ذره‌بین می‌برد.
کنیزو با تصویری غافلگیرکننده مخاطب را وارد فضای داستانی می‌کند... زنی افتاده در جوی کنار خیابان؛ قصه دختری است به نام مریم که با خانواده‌اش به شهری بندری کوچ کرده‌اند و مریم کنیزوی افتاده در کف خیابان را می‌شناخته. کنیزو، زنی زیبا بود که گذر زمان او را به زنی خیابانی و نگون‌بخت بدل کرده. اگرچه محور روایت مریم است و در ظاهر اوست که افسار قصه را حرکت می‌دهد، اما همه‌‌چیز حول کنیزو می‌چرخد که او شخصیتی قابل احترام و ترحم برانگیز برای مریم بوده و مریم بر مزارش حاضر می‌شود و دعای آمرزیده‌شدن او را می‌کند. کشمکش داستان دست‌وپنچه نرم‌کردن مریم با مفهوم گناه در تن زنی‌است رنج‌کشیده و اویی که مرور می‌کند باید خودش را جدا سازد و مسئله مرگ را هضم کند.
در قصه شب بلند هم دوباره مرگ حضوری بر سر داستان دارد و گلپر که با چشم‌هایی به رنگ زمرد و گیسوانی طلایی وصف می‌شود، به سمت شر جهان داستانی کشیده می‌شود و مادرش او را به فروشنده دوره‌گرد می‌دهد. یکی از تکه‌های ماندنی کنیزو تصویر مرد دوره‌گرد است با خالکوبی اژدها به روی سینه و یقه باز پیراهنش.
به مجموعه داستان کنیزو که فکر می‌کنم چه چیز یادم می‌آید؟ شاید فضا و حالات مردان ماهیگیر در قصه آبی‌ها یکی از آنها باشد که تا حدی تکه‌هایی از «پیرمرد و دریا» را هم به‌خاطر می‌آورد. اما در مجموع فضاها و قصه‌ها و سرنوشت‌هایی که نویسنده ساخته از جنس روایاتی است که میل به خواندنش همیشه هست. می‌شود دوباره کتاب را دست گرفت و جهان داستانی‌اش را تجربه کرد؛ قصه‌هایی که بیش‌از هر چیز درباره وضعیت آدم‌ها در دنیای اطراف است و این امری مهم که ذات داستان را در خود دارد. برای همین نویسنده‌اش با نخستین کتاب توانست نامی بیابد و بگذارد در فضای داستان‌نویسی ایران.
