جای خالی صنایع دستی در بازارچه‌های مرزی

فرشته بامری|  خبرنگار:


صنایع دستی منطقه سیستان با قدمتی ۵ هزار ساله نشان‌دهنده هنر مردمان این خطه در برآوردن نیازهای روزانه‌شان از طریق ابتدایی‌ترین ابزار است. کمتر پا به سن گذاشته‌ای در سیستان پیدا می‌شود که در طول زندگی‌اش دست به تولید صنایع دستی نزده باشد. اما این روزها با افزایش امکانات و پیشرفت تکنولوژی تولید این صنایع به رکود می‌رود. از طرفی کمبود مواد اولیه برای ساخت نیز به مشکلات صنعتگران این حوزه افزوده است. از سوی دیگر برای رونق بیشتر صنایع دستی در منطقه می‌توان از ظرفیت مرز استفاده کرد؛ زیرا هم‌مرز بودن با کشورهای دیگر می‌تواند سبب رونق اقتصادی و فروش صنایع دستی شود. 

 «زینب سارانی»، ساکن یکی از روستاهای زابل، می‌گوید: در گذشته بسیاری از نیازهای خانه توسط خود‌مان تولید می‌شد. در واقع هر زمان احساس می‌کردیم به وسیله خاصی نیاز داریم با کمترین امکانات و مواد اولیه‌ای که در محل زندگی‌مان یافت می‌شد به رفع آن اقدام می‌کردیم. 

وی می‌افزاید: این تولیدات تمامی احتیاجات یک زندگی روستایی را تأمین می‌کرد. معمولاً هم شامل کیف پارچه‌ای، سرمه‌دان، جاکلیدی، سبد چوبی و پرده خولکی بود. 
وی ادامه می‌دهد: در حقیقت زندگی روستایی شبیه یک کارگاه تولیدی بود که انواع صنایع دستی در آن یافت می‌شد. 

وی می‌افزاید: با فراگیر شدن تکنولوژی و استفاده از امکانات صنعتی، مکانیکی و تکنولوژیکی نقش صنایع دستی در زندگی روستاییان کم شد. در حالی که باید با برنامه‌ریزی، تکنولوژی و فناوری به خدمت صنایع دستی می‌آمد. در حال حاضر نیز در منطقه سیستان معدود افرادی برای کسب درآمد به تولید صنایع دستی می‌پردازند. 


مشکلات تولید صنایع دستی

کمبود مواد اولیه و نبود بازاریابی از مشکلات صنعتگران منطقه سیستان است.  «سیما دشتی»، یکی از تولیدکنندگان صنایع دستی، می‌گوید: به تولید انواع کیف‌های چرمی پول مشغولم. اگر چرم مورد نیاز برای کار در خود شهر زابل تولید شود برای تهیه مواد اولیه مشکلی نخواهیم داشت.  وی می‌افزاید: محصول تولیدشده نیازمند بازار فروش هم است، اگر نتوانیم محصول را به فروش برسانیم ادامه فعالیت غیرممکن خواهد شد.  وی ادامه می‌دهد: باید مسئولان مکان‌هایی را به صورت دائمی برای فروش صنایع دستی اختصاص دهند. 


بازارچه‌های مشترک مرزی 

بازارچه‌های مرزی که برای توسعه اقتصادی روستاهای مرزنشین پا به عرصه وجود نهاده‌اند می‌توانند با ایجاد تحول نسبی در تولید و اشتغال به رفاه روستاییان کمک کنند، اما تاکنون در زمینه فروش صنایع دستی از طریق این بازارچه‌ها اقدامی صورت نگرفته است. در واقع بین میزان شناخت از بازارهای جهانی، برخورداری از سیاست‌های حمایتی و تشویقی دولت و به‌کارگیری ابزارهای آمیخته بازاریابی و میزان صادرات صنایع دستی، رابطه مستقیمی وجود دارد و بی‌توجهی به این رویکردها این حوزه را دچار چالش می‌کند.  

رئیس میراث فرهنگی شهرستان زهک در این خصوص می‌گوید: مرز یک فرصت است و نه یک تهدید. باید از فرصت مرز بیشترین و بهترین استفاده را ببریم، زیرا هم‌مرز بودن با کشورهای دیگر می‌تواند سبب رونق اقتصادی و فروش محصولات تولیدی شود. 

 «عبدالکاظم میرشهرکی» می‌افزاید: صنعتگران سیستان با مشکلاتی از جمله عدم فروش مناسب رو‌به‌رو هستند. راه‌اندازی بازارچه‌های صنایع دستی در بازارچه‌های مرزی می‌تواند به رفع موانع تولید صنایع دستی کمک کند. 
وی ادامه می‌دهد: با پیگیری‌های انجام‌شده در آینده‌ای نزدیک شاهد افتتاح این بازارچه صنایع دستی خواهیم بود. 

میرشهرکی در خصوص تامین مواد اولیه هم می‌گوید: بخشی از مواد اولیه توسط اداره کل میراث فرهنگی استان برای صنعتگران تامین و مقداری نیز در خود منطقه تولید می‌شود، ولی عمدتاً مواد اولیه صنعتگران از شهرهای دیگر وارد می‌شود.  وی می‌افزاید: برای رونق بیشتر صنایع دستی در منطقه ایجاد یک بازارچه دائمی صنایع دستی یا روستای هدف گردشگری پیشنهاد می‌شود که در صورت راه‌اندازی این بازارچه می‌توان تولیدات صنعتگران صنایع دستی را به صورت دائمی فروخت.  میرشهرکی می‌گوید: اگر محصولات صنایع دستی فروش خوبی داشته باشد می‌تواند تحول عظیمی در راستای اقتصاد مقاومتی و زندگی مردم ایجاد کند.


پرده خولکی

پرده خولکی یکی از صنایع دستی منطقه سیستان است که تولیدکنندگان آن با مشکل نبود مواد اولیه روبه‌رو هستند. خولک نوعی نی است که قبل از خشکسالی‌های اخیر از بستر تالاب هامون تأمین می‌شد، اما با خشک شدن این تالاب خولک‌بافی در منطقه نابود شد و اکنون فقط 3 خانواده به این کار می‌پردازند. «علی صیادی‌ارباب»، ساکن شهر علی‌اکبر، می‌گوید: پرده‌بافی نیاز به نی دارد که اکنون به دلیل خشکسالی مجبور هستیم از مازندران و شهرهای شمالی آن را تأمین کنیم. 
وی ادامه می‌دهد: به دلیل خشکسالی، این حرفه در منطقه بسیار کم‌رنگ شده و اکنون تعداد انگشت‌شماری به پرده‌بافی مشغول‌اند. وی می‌گوید: اگر فروش یک محصول خوب باشد تولیدکنندگان تشویق می‌شوند کار را ادامه دهند.