فراوانی دفتر و کمبود مداد

زهرا رستگارمقدم

شهریورماه هر سال مهم‌ترین دغدغه خانواده‌ها آمادگی برای سال تحصیلی جدید است. شهریور63 نیز از این قاعده استثنا نبود، با این تفاوت که بازار لوازم‌التحریر در آن سال بسیار نابسامان به نظر می‌رسید؛ قیمت‌های سرسام‌آور، کمبود لوازم‌‌التحریر و سردرگرمی مردم و اعتراض فروشندگان. در آستانه مهرماه 63، باتوجه به آمار آن سال‌ها، 10میلیون دانش‌آموز برای رفتن به مدرسه آماده می‌شدند. تهیه لوازم‌‌التحریر و کتاب درسی از مهم‌ترین مسائل آن دوران بود. فروشگاه‌ها شلوغ می‌شد و خریدی صورت نمی‌گرفت. روزنامه اطلاعات آن سال‌ها در گزارشی میدانی سعی کرده بود این وضعیت را تشریح کند. در این گزارش، به نقل از فروشندگان، بارها قید شده در بازار لوازم‌التحریر کمبودی نیست، این گرانی است که همه را متعجب کرده. این در حالی است که دولت بیش از نیاز دانش‌آموزان، لوازم‌التحریر وارد ایران کرده و برای توزیع، آن را در اختیار واحدهای صنفی قرار‌داده بود. 

خبرنگار در این گزارش ابتدا به خیابان قوامی، جنوب شرقی تهران می‌رود. او در گزارش‌اش می‌نویسد: دانش‌آموزان با پرداخت 100تومان به صورت علی‌الحساب، کارت نوبت دریافت کتاب درسی می‌گیرند؛آن هم برای کتاب‌هایی که هیچ‌گاه کامل توزیع نمی‌شدند و بعضی از آنها بعد از یک یا چند هفته و ماه پس از آغاز سال تحصیلی به دست دانش‌آموزان می‌رسیدند. او به توزیع غلط لوازم‌التحریر اشاره می‌کند و به نقل از صاحبان این کتابفروشی‌ها می‌نویسد: «کمتر از 10درصد لوازم التحریر در واحدهای صنفی توزیع می‌شود و 90درصد به بقالی، خرازی و بوتیک‌ها می‌رود تا با قیمت‌های گزاف فروخته ‌شود.» در این گزارش آمده است که خودکار بیک با قیمت کمتر از 8ریال چند برابر قیمت توزیع می‌شود. مداد 3ریالی 20ریال شده و تراش 4ریالی 30ریال. به نوعی در آن روزها نرخ‌‌گذاری به انصاف فروشنده مربوط بود.

البته خبرنگار روزنامه اطلاعات به همان محل اکتفا نمی‌کند و در گشت‌و‌گذارهای خود به بعضی فروشگاه‌های لوازم‌التحریر در بازار بین‌الحرمین تهران مراجعه می‌کند. بعضی فروشندگان برای رفع این مشکل سر زدن به انبارها را پیشنهاد می‌کنند. آنها از قیمت‌های جدید می‌گویند. اینکه هر فروشنده، مداد پاکن‌‌دار پرستو را 1700ریال و مدل چینی را 1600ریال قیمت‌گذاری کرده‌اند یا نوار چسب 5 دور، دانه‌ای 22ریال و پاکن ‌ایرانی 2ریالی به قیمت 8ریال به فروش می‌رسد. در حالی که پاسخ به اعتراض درباره قیمت‌ها یک واژه است؛ نخر! او همچنین به خیابان خیام می‌رود و متوجه می‌شود که در این بازار فقط دفتر است که بدون محدودیت و افزایش قیمت عرضه می‌شود، خلاف آنچه این روزها مطرح است. قیمت کاغذ حالا دفترها را به قیمت‌های سرسام‌آوری کشانده است. مدیر یک تعاونی درباره عرضه دفتر و خالی بودن تعاونی از دیگر لوازم‌‌التحریر می‌گوید: «تعاونی‌ها فقط دفتر می‌فروشند و دلیل توزیع نشدن لوازم‌التحریر این است که این تعاونی‌ها را قبول ندارند چه برسد به همکاری با آنها. دفتر تنها جنسی است که برای عرضه به تعاونی‌ها سپرده شده است».

حالا پس از گذشت 4دهه از آن روزگار، به این فکر می‌کنیم که لوازم‌التحریر در دوران ما تنوعی نداشت و خیلی محدود و حداقلی بود و هیچ‌کدام خاطرمان نیست حداقل‌ها را نیز با خون جگر می‌خریدیم و اگر گم می‌کردیم وای به حال‌مان می‌شد. شاید آن تصویر پاکن‌های نخ‌کشیده به گردن دانش‌آموزان از همین قیمت‌ها و سختی خانواده‌ها در خرید ناشی شده بود. امروز اما روزهای سخت لوازم‌التحریر هم گذشته است.