لزوم توجه به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در پایداری شهرها

صدرالدین علیپور | رئیس مرکز محیط‌زیست شهر تهران

بیش از 50درصد جمعیت جهان در شهرها سکونت داشته و شهرها نیز با مصرف بیش از 70درصد انرژی مصرفی، بیش از 75درصد آلودگی جهان را ایجاد می‌کنند. محیط‌زیست شهری و کیفیت زندگی انسان از مهم‌ترین موضوعاتی هستند که در هزاره جدید مطرح شده‌است. در سطح جهانی، موضوع افزایش اثرات گلخانه‌ای، ترافیک شهری، تراکم زمین، آلودگی هوای شهری و افزایش جمعیت، اثرات ناخوشایندی بر کیفیت زندگی انسان در شهرها ایجاد کرده‌اند. این مسائل موجب می‌شود تا توجه به موضوع پایداری شهرها در رأس امور قرار گیرد. یکی از این عوامل که در جهت بهبود فضای شهری و توسعه پایدار می‌تواند نقش بسزایی داشته باشد، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است. انرژی خورشیدی، بادی، آبی و زمین‌گرمایی از عمده‌ترین منابع انرژی های تجدیدپذیر هستند.

حرکت به سوی پایداری به معنی توجه بیشتر به جریان انرژی از طریق جامعه انسانی و برنامه‌ریزی جهت استفاده معقول‌تر از منابع است. در واقع توسعه پایدار، با هدف به حداقل رساندن مصرف منابع انرژی تجدیدناپذیر، استفاده پایدار از منابع تجدید‌شونده را در کنار جذب ظرفیت‌های محلی و پاسخگویی به نیازهای بشر و اشتغال‌زایی مورد تأکید قرار می‌دهد.

براساس تحلیل مؤسسه غیرانتفاعی CDP هم‌اکنون ۴۳ شهر در حال راهبری جنبش «۱۰۰ درصد تجدیدپذیر» هستند. در حال حاضر بیش از 8 میلیون نفر در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر مشغول به‌کار هستند که نشان‌دهنده رشد پایدار مشاغل تجدیدپذیر در تقابل کامل با بازار کار نه‌چندان مطلوب دیگر بخش‌های انرژی است.

طبق گزارش GSR افزایش ظرفیت خورشیدی فتوولتائیک در 2017 به 29درصد رشد نسبت به 2016 برابر با 98گیگا وات بوده است‌ و براساس گزارش REN21 تجدید‌پذیرها 70درصد از ظرفیت خالص افزوده‌شده به برق جهان در سال2017 را به‌خود اختصاص داده‌اند.

کشور ایران به گفته متخصصان این فن، با وجود 300روز آفتابی در بیش از دو‌سوم آن و متوسط تابش5.5-4.5کیلووات ساعت بر مترمربع در روز یکی از کشورهای با پتانسیل بالا در زمینه انرژی خورشیدی معرفی شده است و به‌طور متوسط با جایگزینی هر کیلووات ساعت انرژی تجدیدپذیر در تولید برق به جای سوخت فسیلی در کشور منجر به کاهش 767گرم CO2 می‌شود. آمار‌ها نشان می‌دهد ایران در سال2015، به میزان 630میلیون تن انتشار دی اکسیدکربن داشته و در سال 2016، حدود 13میلیون تن افزایش نسبت به سال 2015 داشته است (643میلیون تن). همچنین ایران در سال‌2016 رتبه هشتم را در زمینه انتشار گازهای گلخانه‌ای به‌خود اختصاص داده است. با توجه به اینکه کلانشهرها سهم قابل توجهی در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارند، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند به‌عنوان یکی از راهکارهای اساسی در کاهش انتشار آلاینده‌ها باشد.  بالغ بر 98درصد جمعیت ایران در حال استفاده از شبکه برق سراسری‌اند.

به‌طور مثال، در کلانشهر تهران، سرانه مصرف برق حدودا 2900کیلووات است، حال آنکه سرانه استاندارد مصرف برق جهانی 900کیلووات است. تبعات زیست‌محیطی و سلامتی ناشی از استفاده از سوخت‌های فسیلی نیز مشکل دیگری است که عدم‌استفاده از منابع تجدیدپذیر برای کشور فراهم می‌آورد.
پس در شرایطی که کلانشهر تهران با انواع آلودگی‌های محیط‌زیستی دست به گریبان است، لزوم اداره شهر در جهت پایداری آن باید به‌گونه‌ای باشد که انرژی مورد نیاز خود را از منابع تجدیدپذیر تامین کند. در نتیجه محیط‌زیست قادر خواهد بود تأثیرات مربوطه را مجددا به‌طور طبیعی در مدت زمان کوتاه احیا کند.

افزایش سطح دانش و آگاهی شهروندان نسبت به انرژی‌های تجدیدپذیر، تشویق شهروندان به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش مصرف منابع در جهت کاهش آلودگی محیط‌زیست، فراهم‌کردن زیر‌ساخت‌های لازم، بومی‌سازی‌ تکنولوژی‌های استفاده از انرژی‌های نو و تجدیدپذیر و برطرف‌کردن موانع مالی، قانونی ازجمله عواملی هستند که می‌توان با کمک آن پایداری را در تمام سطوح و لایه‌های اجتماع جاری کرد.