سرمایه‌گذاری در اقتصاد مبتنی بر فرهنگ شهری تهران

سیدعطاءالله سینائی | مشاور معاون مالی شهرداری تهران

در آستانه چهلمین سالگشت پیروزی خجسته انقلاب اسلامی، براساس مدل انتخاباتی مورد توافق شورای شهر تهران، دکتر پیروز حناچی، استاد دانشگاه تهران در رشته شهرسازی با اکثریت به‌عنوان چهاردهمین شهردار تهران برگزیده شد. این انتخابی شفاف و انعکاس مناسبی از مطالبه افکار عمومی بوده و بر این اساس، تا این زمان، دکتر پیروز حناچی، تنها متخصص شهرسازی، دانش‌آموخته دانشگاه تهران، استاد دانشگاه تهران، متولد تهران و شهردار تهران بوده است.

انتخاب یک شخصیت علمی، اجرایی و حرفه‌ای در شهرسازی و مدیریت شهری، پاکدست و خوشنام به‌عنوان شهردار، که در همین شهر ‌زاده شده و مراتب شایستگی را پلکانی در 40 سال گذشته طی کرده است، پیام تعامل سازنده شورا، افکار عمومی و حاکمیت بود. قطعا برجسته‌سازی‌ سیاستی اقتصاد فرهنگ، با دقت نظر در سنگینی بار کالبدی و سخت‌افزاری شهر و ضرورت اهتمام در بارورسازی منابع فرهنگی، اجتماعی، هنری، دانشی، فناوری و خلاق شهری تهران رخ داده است. اقتصاد فرهنگ، به‌عنوان اقتصاد مبتنی بر سرمایه‌های انسانی و اجتماعی، منبعی بی‌پایان است. خلاقیت شهری یکی از ظرفیت‌های نرم شهر و سرچشمه‌ای برای تعریفِ تغییرات نوآورانه و حرکت در جهت ارتقای شاخص‌های توسعه پایدار شهری در تهران است.

پر واضح است که مدیریت شهری علمی و حرفه‌ای، با مطالعه روش‌مند تجارب موفق داخلی و بین‌المللی و قرار دادن اهداف توسعه اقتصاد شهری در یک نظام سیاستگذاری منسجم و کارآمد؛ قادر خواهد بود چهره شهر را در این خصوص متحول کند.

شهر تهران از بار مالیه و اقتصاد شهر مبتنی بر تراکم‌فروشی و افزایش فضاهای فشرده مسکونی و تجاری و بلندمرتبه‌ها، دچار سنگینی و تنگی مجاری تنفسی است. در دوربرگردان سیاستی اقتصاد فرهنگ، شهر بستری برای بازآفرینی هویت تاریخی، ملی و محلی؛ توسعه جاذبه‌های گردشگری؛ فضاهای سبز؛ تأسیسات، سازمان‌ها و نهادهای مدنی، علم و فناوری؛ نمایشگاه‌های علمی و فرهنگی؛ سالن‌های نمایش؛ اقامتگاه‌ها و هتل‌ها و صنایع فرهنگی و هنری و اقتصاد دیجیتال خواهد بود. در این صورت شهرداری به مثابه یک نهاد اجتماعی، در برابر شئون عمرانی و فنی شهر به‌عنوان یک کارگاه، از سطح بالاتری از سرمایه اجتماعی و نهادی برخوردار خواهد بود و حیات شهری تهران جذاب‌تر، رضایتمندانه و کارآمدتر می‌شود؛ البته تحقق چنین آرزویی با ابزار مشارکت اجتماعی ممکن است. مدیریت شهری تهران ظرفیت‌ها و ابزار تقویت مشارکت اجتماعی برای نجات شهر از تله آسیب‌های توسعه نامتوازن را در اختیار دارد. ده‌ها فرهنگسرا، مراکز فرهنگی و 375 سرای محله و ابزارهای مناسبی برای ارتقای سطح مشارکت شهروندان و توسعه کارکردهای مدنی شهری در این خصوص به‌شمار می‌آیند.

در اقتصاد فرهنگ شهری، شهرداری تهران در کوتاه‌مدت، باید درپی متعادل‌سازی‌ منابع و مصارف در ردیف‌هایی نظیر توسعه فضاهای فرهنگی و هنری جشنواره‌ها، ایجاد و توسعه زیرساخت فضاهای تفریحی، توسعه و تجهیز فضاهای ورزشی، ساماندهی فضاهای با هویت فرهنگی و تاریخی، توسعه و تجهیز کتابخانه‌ها، غنی‌سازی‌ اوقات فراغت شهروندان، راهبری و بهره‌برداری مراکز فرهنگی و نگهداری مراکز فرهنگی باشد و در میان‌مدت می‌بایست برنامه‌های وسیع و منسجمی را برای کشف زمینه‌ها و سرمایه‌گذاری بر ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی، که محورهای آن مورد اشاره قرار گرفت، در دستور کار قرار دهد.

امید می‌رود تهران ما بتواند بر بستر ظرفیت‌های طبیعی و جغرافیایی و هویت تاریخی و اجتماعی خود، به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر غرب آسیا و پایتخت ایران اسلامی، برند برتر شهری خود را بنا کند و دوره کنونی مدیریت شهری، در فرصت باقیمانده یادگارهای خود را برای نسل‌های آینده این ابرشهر برجای گذارد.