بی‌خانمانی مسکن در وزارت راه

تحرک در تولید مسکن، اتفاقی است که وزارت راه و شهرسازی در دوره جدید به‌دنبال آن است اما بررسی برنامه‌های قدیم و جدید حوزه مسکن نشان می‌دهد همچنان حوزه مسکن با تحولات جدید و انبساطی مواجه نخواهد شد و حرف‌هایی که زده می‌شود چیزی جز تغییر چهره و عنوان برنامه‌های جاری و گذشته نیست. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که وزارت راه و شهرسازی 2‌ماه پس از تغییر سکاندار همچنان در حوزه مسکن سردرگم به‌نظر می‌رسد.
به گزارش همشهری، وزارت راه و شهرسازی همواره متهم بوده است که مسائل حوزه راه و حمل‌ونقل را به مسائل حوزه مسکن ترجیح می‌دهد و توجهی به وضعیت نابسامان مسکن کشور ندارد. سخنان حسن روحانی، رئیس‌جمهور در آخرین جلسه استیضاح عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی مبنی بر اینکه در حوزه مسکن با او اختلاف‌نظر دارد و باید به مسکن بیشتر توجه شود، شاهدی بر این مدعاست که اتهام بی‌توجهی به مسکن، اساسی‌ترین عاملی بوده که به اختلاف رئیس دولت با وزیر سابق راه و شهرسازی و درنهایت به استعفای آخوندی منجر شد؛ مسئله‌ای که عباس آخوندی نیز در متن استعفانامه‌اش به آن اشاره کرده و از روحانی خواسته بود تعیین جانشین همراه‌تر برای او را تسریع کند. این اتفاقات درنهایت به وزارت محمد اسلامی در وزارتخانه راه و شهرسازی انجامید و او از همان ابتدا تأکید کرد انقباض موجود در سیاست‌های مسکنی وزارت راه و شهرسازی را با سیاست‌های انبساطی برطرف خواهد کرد. سیاست‌های انبساطی وزارت راه و شهرسازی بر محور 3 اتفاق شامل تکمیل 500 هزار واحد مسکن مهر، ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی تا سال۱۴۰۰ و همچنین ساخت سالانه 100هزار واحد مسکونی توسط بنیاد مسکن استوار شده و قرار است تحرک در تولید مسکن با اجرای آنها محقق شود.

تغییر ظاهر برنامه‌های قدیمی
ماجرای 500 هزار واحد مسکونی مهر که گاهی از آن با عنوان تولید 500 هزار واحد مسکونی در شهرهای جدید یاد می‌شود، به تکمیل و واگذاری 483هزار واحد باقیمانده از مسکن مهر مربوط می‌شود که 266هزار واحد آن احداث شده و در انتظار امکانات زیرساختی است و 217هزار واحد آن به‌صورت نیمه‌تمام در صف تکمیل قرار دارد. بر این اساس از محل تکمیل این واحدها، هرچند دولت با انجام تعهدات خود مشکل متقاضیان مسکن مهر را پس از چند سال انتظار رفع می‌کند اما عملا تحرکی در حوزه بازار مسکن یا اشتغال و گردش مالی این حوزه ایجاد نخواهد کرد. همچنین ساخت ۴۰۰هزار واحد مسکونی تا سال۱۴۰۰ حاصل همان هدفگذاری انجام شده در سند ملی بازآفرینی شهری است که باید با مشارکت بخش خصوصی، دولت و شهرداری محقق شود و هدف اصلی آن احیای بافت‌های فرسوده و حاشیه‌ای و ارتقای معیشت در بافت‌های هدف است. این مهم نیز با وجود دستاوردهای مساعدی که می‌تواند برای ارتقای سطح زندگی داشته باشد و ساخت‌وساز در بافت‌های هدف را به سمت نیاز بازار هدایت کند اما در مقایسه با نیاز بازار رقم چشمگیری نیست که قادر باشد در حل معضل مسکن معجزه کند. سومین محور نیز ساخت 100هزار واحد مسکونی توسط بنیاد مسکن، نیز اجرای همان برنامه مسکن اجتماعی است که از ابتدای دولت یازدهم در دستور کار قرار گرفته بود و عاقبت در بهمن‌ماه 1395 با دستور کار ساخت ۵۷۰‌هزار مسکن اجتماعی در طول برنامه ششم برای کمک به اقشار کم‌درآمد وارد فاز اجرایی شد. این برنامه نیز که در 2‌قالب مسکن اجتماعی و مسکن حمایتی در دستور کار قرار گرفته، نیازمند مشارکت متقاضیان و بانک‌هاست و بیشتر به ایفای تعهد دولت برای تأمین مسکن برای متقاضیان ناتوان این بازار اختصاص دارد.
به گزارش همشهری، همه این برنامه‌ها از قبل وجود داشته و اثرگذاری آنها بر حوزه مسکن کشور به‌قدری نیست که بتواند منادی حل مشکل این بازار باشد چراکه براساس اسناد بالادستی کشور و همچنین طرح جامع مسکن، ایران سالانه نیازمند تولید و نوسازی 900 تا یک‌میلیون واحد مسکونی جدید است و تولید فعلی این حوزه به‌زحمت یک‌سوم این نیاز را پوشش می‌دهد. با توجه به اینکه به‌واسطه جهش نرخ، عملا قدرت خرید سرمایه سازندگان مسکن به یک‌سوم کاهش یافته و از سوی دیگر با جهش قیمت مسکن، قدرت خرید متقاضیان مسکن نیز نصف شده است، حل مشکل مسکن راهکاری جز تقویت طرف تولید و باثبات‌سازی‌ بازار با افزایش عرضه ندارد. افزایش تسهیلات ساخت مسکن تا سقف 110میلیون تومان برای سازندگان در برنامه بازآفرینی شهری تنها اتفاق مثبتی است که می‌تواند به‌عنوان یک الگوی مناسب با وضعیت فعلی بازار مسکن مورد توجه قرار گیرد؛ هرچند هنوز بازپرداخت 2ساله این تسهیلات و سود بالای آن مانع استقبال سازندگان خواهد بود.


احتمال انتقال تسهیلات حوزه مسکن به سمت تولید

محمد اسلامی، درآستانه 2ماهه شدن تصدی مسئولیت در وزارت راه و شهرسازی می‌گوید: نکته مهم برای وزارت راه و شهرسازی فعال‌سازی جریان تولید مسکن است که تکمیل 500 هزار واحد مسکونی مهر و 400هزار واحد جدید که با حضور رئیس‌جمهور رونمایی شد، نقطه آغازی بوده که تحرک در تولید مسکن را پایه‌گذاری کرده است. وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه زمین و تسهیلات مناسب مسکن در اختیار مسکن‌سازها قرار می‌گیرد تا جریان تولید مسکن شکل بگیرد، تأکید می‌کند: وام مسکن ضرورتا افزایش نمی‌یابد، اما باید برای پروژه‌های نیمه‌تمام متناسب‌سازی وام صورت گیرد.