زیان تأخیر ساخت زباله‌سوز به محیط‌زیست

محمدحسین ملایی کندلوسی|  ساری -خبرنگار:


با رشد روزافزون جمعیت و افزایش سرانه مصرف، میزان تولید زباله به طور خودکار افزایش یافت که اکنون این موضوع سبب بروز خطرات زیست‌محیطی برای طبیعت و انسان‌ها شده است. این معضل برای استانی مانند مازندران که طبیعت حساس و شکننده‌ای دارد، مشکلات بیشتر و عمیق‌تری ایجاد کرده است. حتی اقداماتی که برای حل معضل زباله و پسماند در استان مدنظر قرار می‌گیرد، به دلیل همین حساسیت بالای محیط‌زیست مازندران مورد انتقاد قرار می‌گیرد.

طراحی و ساخت نیروگاه‌های زباله‌سوز در حال حاضر یکی از شیوه‌‌های کنترل و مدیریت انهدام زباله‌هاست. این تکنولوژی در شهرهای نوشهر و ساری در قالب ساخت نیروگاه زباله‌سوز مورد توجه قرار گرفته، اما برخی دوستداران و فعالان زیست‌محیطی به این تکنولوژی انتقاد دارند و آن را برای محیط‌زیست زیان‌آور می‌دانند.

در چند هفته‌ گذشته گروهی از خبرنگاران مازندرانی و هفته گذشته نیز گروهی از خبرنگاران نوشهری و چالوسی به همراه تنی چند از فعالان زیست‌محیطی برای بازدید از نیروگاه 200 تنی زباله‌سوز تهران که مشابه آن با همین مکانیسم و ظرفیت در نوشهر و یک نمونه 450 تنی در ساری در حال ساخت است، به پایتخت سفر کردند و از نزدیک با روند و چگونگی کار این نیروگاه زباله‌سوز آشنا شدند.

کارشناس عالی پسماند و انرژی‌های نو با اشاره به پایین بودن سرانه تولید زباله در ایران نسبت به کشورهای عربی، اروپایی، آمریکایی و حتی کشور توسعه‌یافته‌ای مانند ژاپن، تنها تفاوت ایران در تولید زباله با بسیاری دیگر از مناطق دنیا را بالا بودن میزان زباله‌ تر نسبت به زباله خشک عنوان کرد.

«جواد نصیری» با بیان این‌که در تهران سالانه حدود 3 میلیون تن زباله و 15 میلیون تن نخاله ساختمانی تولید می‌شود، گفت: یکی از خطرنا‌ک‌ترین دودها در دنیا، دود حاصل از سوختن زباله در فضای باز است که گازهای دی‌اکسین و فُوران تولید می‌کند. بنابراین باید مدیریت پسماند از مبدأ تا مقصد را جدی گرفت و نسبت به تفکیک زباله‌ تر از خشک توجه ویژه داشت. همچنین زباله‌های دفنی را پوشش داد تا از آتش گرفتن آنها جلوگیری شود.وی با بیان این‌که دفن‌گاه زباله در ساری جابه‌جا شده است، بیان کرد: زباله وقتی در جایی دفن شود، بسته به شرایط آب و هوایی تا صد سال گاز و تا 30 سال شیرابه تولید می‌کند. به همین منظور مراقبت‌های پس از دفن هم بسیار حائز اهمیت است.


خطرات کمپوست برای شمال

نصیری با اشاره به وجود روش‌های مختلف برای مدیریت و امحای زباله‌ها اظهار کرد: اگر این روش‌ها به درستی انجام شوند، پاسخگو خواهند بود. 
وی ادامه داد: یکی از دغدغه‌هایی که درباره مدیریت و دفع زباله‌ها وجود دارد این است که برخی افراد بدون این‌که اطلاعات کافی داشته باشند، زباله‌سوزها را برای محیط‌زیست مضر می‌دانند. تا سال گذشته 2450 زباله‌سوز در دنیا وجود داشت که سالانه 300 میلیون تن زباله را می‌سوزاند. قرار است تا 10 سال آینده 850 زباله‌سوز دیگر با ظرفیت 200 میلیون تن در دنیا نصب شود.

زباله‌سوزها به دلیل مناسب‌تر بودن در زمینه مدیریت زباله در دنیا در حال افزایش هستند و این تولید کمپوست به شیوه سنتی و رایج است که به طبیعت شمال آسیب جدی وارد می‌کند، اما هیچ‌کس از خطرناک بودن آن صحبتی به میان نمی‌آورد.
این کارشناس عالی پسماند و انرژی‌های نو اظهار کرد: آب و هوای شمال کشور به گونه‌ای است که اصلا کمپوست در آنجا به عمل نمی‌آید. چون کمپوست باید در یکی از 4 مرحله عمل‌آوری خشک شود، ولی در شمال، کمپوست هرگز خشک نمی‌شود، به همین دلیل فاسد شده و دارای افلوتوکسین می‌شود که بسیار خطرناک‌ است.


آسیب‌هایی که دیده نمی‌شوند

نصیری تصریح کرد: در برنامه چهارم، محاسبه‌‌ای از سوی وزارت کشور و نیرو انجام شد و در آن پیش‌بینی شده بود که اگر 3 میلیارد دلار به مدیریت زباله اختصاص داده شود، یک‌‌بار برای همیشه این موضوع حل می‌شود، اما می‌بینیم که به دلیل اختصاص ندادن این بودجه میلیاردها دلار آسیب به دلیل مدیریت نادرست پسماند به محیط‌زیست وارد شده است. 

کارشناس عالی پسماند و انرژی‌های نو با بیان این‌که روند ساخت نیروگاه‌زباله‌سوز نوشهر بیش از 5 سال است که به درازا کشیده و هنوز معلوم نیست که تا پایان امسال به بهر‌ه‌برداری می‌رسد یا خیر، گفت: این نوع زباله‌سوزها اگر مشکل مالی و پیمانکاری نداشته باشند، طی 3 سال ساخته می‌شوند. با توجه به این‌که روند ساخت نیروگاه زباله‌سوز نوشهر هم 2 سال بیشتر طول کشید، صدمات مالی و زیست‌محیطی به همراه داشت.

نصیری افزود: در این مدت می‌شد سالی 7300 تن زباله را بازیافت و 6/15 میلیون کیلووات ساعت برق تولید کرد. طی این 2 سال، 146 هزار تن زباله به جای آن‌که بسوزد در طبیعت مازندران دفن شد. با فرض این‌که در استان‌های شمالی روزانه بین 200 تا 600 لیتر شیرابه زباله تولید می‌شود، بنابراین 29هزار و 200 مترمکعب شیرابه تولید شده است و حدود 5/2هکتار از زمین‌های اطراف مناطق دپو دچار آلودگی شدید شده‌اند. همچنین 69/4 میلیون مترمکعب گاز دی‌اکسید‌کربن نیز طی این 2 سال از دفن و دپوی زباله‌ها تولید شده است.


کمبود اعتبار

نماینده شرکت سرمایه‌گذار در نیروگاه‌های نوشهر، ساری، رشت و تهران با بیان این‌که با مشکل نقدینگی و اعتبار در روند ساخت نیروگاه‌های زباله‌سوز نوشهر و ساری روبه‌رو هستیم، اظهار کرد: پروژه نیروگاه زباله‌سوز نوشهر در سال 1390 آغاز و در سال 1395 ارزیابی زیست‌محیطی آن در فرآیندی دشوار دریافت شد.
«بهروز امامی» با اشاره به این‌که همه تلاش ما در نوشهر این است تا با ساخت نیروگاه زباله‌سوز، معضل زباله‌های این شهرستان را حل کنیم، افزود: سعی داشتیم تا نیروگاه زباله‌سوز را در دهه فجر به بهره‌برداری برسانیم، ولی هنگامی که پول نیست تا بعد از فونداسیون قسمتی از ابنیه اجرا شود، چه باید کرد؟ 

وی گفت: ساخت نیروگاه زباله‌سوز تهران بعد از نیروگاه زباله‌سوز ساری و نوشهر آغاز شد. این نیروگاه طی حدود 27 ماه به بهره‌برداری رسید و نزدیک به 4 سال است که فعالیت دارد. ولی در نوشهر حدود 5 سال فقط دنبال مجوز زیست‌محیطی بودیم. در زمینه اجرا خوشبختانه تجارب نیروگاه زباله‌سوز تهران را به کار گرفتیم، اما معضل این پروژه مسائل مالی است.

نماینده شرکت سرمایه‌گذار در نیروگاه‌های نوشهر، ساری، رشت و تهران تصریح کرد: نیروگاه زباله‌سوز نوشهر به مراتب پیشرفته‌تر، قوی‌تر، کامل‌تر و مدرن‌تر از نیروگاه‌ زباله‌سوز تهران است. قطعا نیروگاه زباله‌سوز ساری هم نسبت به نوشهر و رشت همینطور خواهد بود، چون تجربه‌ها در پروژه‌های جدیدتر به کار گرفته می‌شوند.