جنگ پنهان آمریکا در شمال سوریه

با گذشت بیش از یک سال از آزادی رقه توسط ائتلاف بین‌المللی مبارزه با تروریسم و سقوط پایگاه داعش در این شهر، باری دیگر زمزمه‌های ناآرامی و شاید حتی وقوع جنگ در این بخش از خاک سوریه به گوش می‌رسد؛ جنگی که می‌توان آن را قسمتی از نبرد قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای برای نفوذ در آینده سوریه به شمار آورد. روزنامه واشنگتن‌پست بر همین اساس گزارش مفصلی از وضعیت میدانی رقه و سناریوهای پیش روی این شهر نوشته است. پیش از این دولت آمریکا به ریاست دونالد ترامپ اعلام کرده بود بعد از بازگشت ثبات به رقه توسط نیروهای دمکراتیک سوریه (کردها)، نیروی زمینی آمریکا این قسمت از خاک سوریه را ترک خواهد کرد اما این تصمیم 2‌ماه گذشته تغییر کرده و وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد که نیروهای محدود این کشور تا اطلاع ثانوی در مناطق آزاد شده از سیطره گروه تروریستی داعش باقی می‌مانند؛ نیروهایی که اگرچه تعدادشان به گفته پنتاگون تنها 500نفر است اما براساس گزارش‌های منتشر‌شده در منابع غیررسمی ازجمله دیده‌بان حقوق بشر سوریه، بیش از 4هزار کماندوی مخصوص عملیات ویژه را شامل می‌شود. به این ترتیب هم‌اکنون نزدیک به یک‌سوم از خاک سوریه (عمدتا مناطق صحرایی در شمال و شمال شرقی) عملا در اختیار آمریکا قرار دارد؛ درحالی‌که مرکز، غرب و جنوب سوریه تحت سیطره روسیه، ایران و دولت سوریه است.

اما چه چالشی پیش روی رقه قرار دارد که نیروهای آمریکا را به‌رغم سیطره کردها، ناچار به ادامه حضور در این شهر کرده است؟ به گفته واشنگتن‌پست نخستین چالش دقیقا نیروهای کرد و عدم‌توانایی آنها برای کنترل رقه است. در این گزارش آمده است: با گذشت بیش از یک سال از تشکیل نظام حکمرانی جدید رقه که توسط نیروهای دمکراتیک خلق اداره می‌شود به‌نظر می‌رسد بدون حضور نیروهای آمریکا هیچ افق مثبتی پیش روی این تجربه قرار ندارد. بافت عربی شهر به‌رغم تلاش‌های تبلیغاتی غرب به هیچ عنوان نیروهای کردی را به‌عنوان حاکمان جدید رقه به رسمیت نمی‌شناسد و در مقابل کردها نیز حاضر به تقسیم مناصب مهم حاکمیتی با عرب‌ها نیستند.

تمام اینها در حالی است که منابع مختلفی از احیای مجموعه‌های زیرزمینی داعش در رقه و مناطق نزدیک به آن خبر داده‌اند؛ گزارش‌هایی که به‌نظر می‌رسد بی‌ارتباط با عملیات تروریستی و بمبگذاری‌های سریالی اخیر در رقه و سایر مناطق شمالی سوریه نیست. واشنگتن‌پست به نقل از یک مقام مسئول در نظام حکمرانی جدید رقه می‌گوید درصورتی که نیروهای آمریکایی از این منطقه خارج شوند، اوضاع حتی برای یک هفته هم قابل کنترل نخواهد بود. تمام اینها در حالی است که ارتش ترکیه هم به‌زودی وارد شرق فرات خواهد شد تا مناطق تازه‌ای را از سیطره نیروهای کردی خارج کند. درحالی‌که کردها انتظار داشتند این پیشروی ترکیه با پاسخ متحدان غربی آنها روبه‌رو شود، به فاصله چند روز بعد از هشدار اردوغان واحدهای نظامی آمریکا و فرانسه برخی پایگاه‌های خود در شرق فرات را تخلیه کرده‌اند.

به گفته واشنگتن‌پست، بخش دیگری از نگرانی آمریکایی‌ها نیز به پیشروی خاموش ایران در بخش‌های غربی و جنوبی سوریه برمی‌گردد؛ پیشروی که ممکن است درصورت خروج آمریکا از رقه در بخش‌های شمالی سوریه نیز تکرار شود. بر این اساس ارتش آمریکا ضمن افزایش حضور خود در مناطق صحرایی و رصد تحرکاتی که از سوی گروه‌های شبه‌نظامی مختلف در این مناطق رخ می‌دهد، مذاکرات فشرده و البته غیررسمی را با رهبران قبایل شمالی و مرکزی سوریه با هدف جذب حمایت آنان برای کردها آغاز کرده است؛ مذاکراتی که به گفته واشنگتن‌پست ممکن است معادلات فعلی در این بخش از خاک سوریه را برای درازمدت تغییر دهد. با این حال در صورت وقوع حوادث پیش‌بینی نشده و یا حتی عدم‌موفقیت در مذاکره با قبایل، پایگاه آمریکا در شمال سوریه با بحران‌های اساسی روبه‌رو خواهد شد.