هیپوکندریا یا توهم بیماری چیست؟

مبتلایان به این بیماری تصور دارند دچار نوعی بیماری سخت و نگران‌کننده هستند که درمان آن برایشان دشوار است و می‌تواند مشکلاتی را برایشان ایجاد کند اما در واقعیت آنها دچار بیماری جدی‌ای نیستند؛ نام دیگر این بیماری «هیپوکندریا» است که به دلیل استرس و اضطراب در افراد بروز می‌کند. علی‌اصغر اصغرنژاد، روانشناس و عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با ایسنا، درباره بیماری «خودبیمارانگاری» می‌گوید: در ذهن همه انسان‌ها افکار مزاحم‌کننده‌ای وجود دارد اما مشکل زمانی شروع می‌شود که افراد به آن توجه می‌کنند و آن را دغدغه و دلمشغولی زندگی خود می‌دانند؛ مبتلایان به این بیماری هر عملکرد بدنی‌ای را که عموم مردم آن را بدیهی می‌دانند نشانه‌ای از بیماری‌ای سخت تلقی می‌کنند؛ آنها هر فعالیت بدنی مانند تندی ضربان قلب، سردرد، بدن درد، بی‌خوابی، گلودرد و... را از علائم جدی بیماری می‌دانند و برای تشخیص و درمان آن به پزشکان متعددی مراجعه می‌کنند. وی با بیان اینکه «خودبیمارانگاری» یا «هیپوکندریا» نوعی بیماری روانی است، توضیح می‌دهد: مبتلایان به این بیماری احساس می‌کنند دچار بیماری‌‌ای سخت، غیرقابل‌تشخیص و نگران‌کننده‌ای هستند که می‌تواند زندگی و آینده‌شان را تهدید و مختل کند، این در حالی است که در واقعیت آنها دچار مشکل و بیماری جدی‌ای نیستند و تنها به‌دلیل برخی اختلالات روانی به آن دچار می‌شوند.عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران سوء‌تعبیر علائم جسمی، تأکید بر توهم نداشتن، مراجعات مکرر به پزشکان متعدد و صرف هزینه و زمان زیاد برای تشخیص بیماری را از علائم این بیماری می‌داند و می‌گوید: علائم این بیماری زمانی شایع‌تر می‌شود که مشکلی استرس‌زا مانند بیماری یکی از اقوام یا مرگ یکی از عزیزان در زندگی این افراد اتفاق بیفتد. جست‌وجوی مداوم در فضای مجازی یکی دیگر از موارد تشدید‌کننده این بیماری است؛ به‌طوری که افراد با بروز هر مشکلی آن را در فضای مجازی جست‌وجو می‌کنند تا به نشانه‌ای از بیماری جدی دست یابند. این روانشناس با اشاره به دیگر علائم خودبیمارانگاری توضیح می‌دهد: مبتلایان به این بیماری با نگرانی و وسواس‌های خاص خود معاینات و آزمایشات متعددی انجام می‌دهند تا شاید یکی از پزشکان مشکل آنها را متوجه شود اما معمولا پزشک به آنها اطمینان می‌دهد که مشکل نگران‌کننده‌ای وجود ندارد، با این حال به‌دلیل اشتغال ذهنی‌ای که همه حواسشان روی جسم‌شان متمرکز شده احساس می‌کنند بیماری‌ سختی مانند سرطان دارند که پزشک نتوانسته آن را تشخیص دهد، از این‌رو به پزشکان دیگری مراجعه می‌کنند. اصغرنژاد استفاده از برخی داروها را یکی از روش‌های درمانی این بیماری دانست و گفت: شناخت‌درمانی، رفتاردرمانی و کنترل استرس و اضطراب از بهترین روش‌هایی است که روانشناسان می‌توانند از این طریق بیمار را کنترل کنند. این روانشناس با اشاره به اینکه برخی از پزشکان در مواجهه با بیماران مبتلا به هیپوکندریا آنها را به روانشناس ارجاع نمی‌دهند،بیان کرد: پزشکان باید علائم جسمی بیماران خود را جدی بدانند اما جدی دانستن علائم در بیماران به معنی انجام آزمایشات و معاینات غیرضروری نیست. در این حالت پزشکان باید با داشتن برخوردی جدی، بیمار را نسبت به عدم شکایت‌‌ از مشکلاتش، خودداری از انجام آزمایشات افراطی و توصیه نکردن روش‌های درمانی که می‌تواند برای بیمار خطرناک باشد، سوق دهند. همچنین باید سعی کنند با توصیه به انجام ورزش‌های انرژی‌زا و تفریحات سالم، فرد را به زندگی عادی بازگردانند. به گفته اصغرنژاد، خودبیمارانگاری در زنان نسبت به مردان به‌دلیل تغییرات هورمونی شایع‌تر است و معمولا در سنین جوانی و بعد از 30سالگی در افراد بروز پیدا می‌کند.