قم، ارزان‌ترین استان کشور

روح‌الله کریمی|   قم- خبرنگار:

«هر که بامش بیش، برفش بیشتر» حکایت سرانه درآمد خانوارهای شهری و تورم در قم مانند این ضرب‌المثل است. سرانه درآمد خانوارهای شهری در قم از متوسط کشوری پایین‌تر است. نرخ تورم در این استان نیز پایین‌تر از متوسط کشوری است. این‌که محاسبه شاخص‌های اقتصادی نشان می‌دهد قم شهر ارزان است، زیاد هم قابل افتخار نیست، چون سبد کالای خانوارهای شهری در قم لاغر است.  روند تغییرات شاخص کل کالا و خدمات مصرفی بعد از تغییرات در وضع اقتصادی رشد سریع پیدا کرد. به گفته معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌‌ریزی استان قم، شاخص تورم برای خانوارهای شهری در آبان امسال در کشور 147 و در قم 139 است. یعنی سطح عمومی قیمت‌ها در قم نسبت به میانگین مناطق شهری کل کشور پایین‌تر است و قم در رتبه 28 کشور از نظر پایین بودن نرخ تورم قرار دارد.  

 «محمدجواد شاکرآرانی» در مورد تغییرات نرخ تورم ماهانه می‌گوید: اگر تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها کمتر از یک درصد نسبت به ماه مشابه آن در سال قبل باشد انتظار تورم سالانه 8 تا 10 درصد وجود دارد. اما از پایان سال 96 که زمزمه‌های تغییرات نرخ ارز در کشور بود ارقام نرخ ماهانه در کشور و قم عجیب و غریب بود. در مهرماه که اوج تورم ماهانه تجربه شد سطح عمومی قیمت‌ها 7 درصد افزایش یافته بود. اگر این روند در 12 ماه ادامه می‌یافت در سال نزدیک به 90 درصد می‌شد.  وی می‌افزاید: از 4 تیر تا پایان مهر امسال تورم ماهانه بالا را تجربه کردیم اما در آبان نرخ رشد تورم نسبت به مهر در کانال 2 تا 3 درصد بود. 

به گفته شاکرآرانی نرخ تورم 12 ماهه منتهی به آبان در کشور 6/15 و در قم 2/13 درصد را نشان می‌دهد. 
معاون سازمان مدیریت و برنامه‌‌ریزی استان با بیان این‌که قم از نظر میزان نرخ تورم ماهانه در رده‌های میانی جدول قرار دارد می‌گوید: استان آذربایجان شرقی در صدر جدول و استان‌های همدان و مازندران در رده پایانی جدول قرار دارند. 


رشد تورم نقطه‌ای

این که مردم احساس می‌کنند سال گذشته در همین ماه مقدار کمتری برای کالاها هزینه می‌کردند، نشان می‌دهد تورم نقطه‌ای رشد محسوسی داشته است. این شاخص بر اساس مقایسه نرخ تورم امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل به دست می‌آید. 

معاون سازمان مدیریت و برنامه‌‌ریزی استان می‌گوید: شاخص تورم نقطه‌ای اسفند 96 در قم 7/6درصد بود اما آبان امسال به 8/28درصد رسیده است. شاخص تورم نقطه‌ای آبان امسال در کشور 5/34 است. 


افزایش قیمت خوراکی‌ها

مرکز آمار هر ماه تغییرات قیمت 24 محصول خوراکی پرمصرف را منتشر می‌کند. بررسی قیمت این محصولات در قم نشان می‌دهد که برخی بسته‌ها از سال گذشته تاکنون نوسان شدیدی دارد. 
شاکرآرانی معتقد است که بیشترین تغییرات قیمتی در گوشت گوسفندی دیده می‌شود. 
وی می‌گوید: هیچ کالایی مثل گوشت گوسفندی افزایش قیمت نداشته است. سال گذشته میانگین قیمت گوشت در پایین‌ترین مقدار 37700 تومان و بیشترین آن 41600 تومان بود اما امسال از ابتدای فروردین تا آبان از 42هزار تومان تا 57هزار تومان را تجربه کرده است. 


قم دوباره ارزان شد

قم تا قبل از سال 93 به عنوان شهر ارزان معروف بود. از سال 93 تا 96 سطح عمومی قیمت‌ها در قم بالاتر از میانگین کشوری بود.  شاکرآرانی می‌افزاید: میزان تغییرات قیمت مواد خوراکی و آشامیدنی در فروردین 96 در کشور 8/6 درصد و در قم 2/7 درصد بود. این تغییرات در اسفند 96 در کشور 1/8درصد و در قم 8/7 درصد بود. در فروردین 97 نیز این تغییرات در کشور 2/13درصد و در قم 6/15درصد بود. 
این آمار نشان می‌دهد که قم تا ماه‌های ابتدایی امسال شهر ارزان نبوده است. اما معاون سازمان مدیریت و برنامه‌‌ریزی استان می‌گوید که سطح عمومی قیمت‌ها در قم در خرداد 97 کمتر از میانگین کشوری را نشان می‌دهد و هر چه به آبان ماه نزدیک‌تر می‌شویم این شکاف بیشتر می‌شود. 

شاکرآرانی پایین بودن سرانه درآمد خانوار شهری در قم نسبت به میانگین کشوری را یکی از دلایل ارزان بودن قیمت کالاها در قم می‌داند و می‌گوید: وقتی سطح عمومی درآمد کمتر است، خانوارها در هزینه‌ها هم کمتر مصرف می‌کنند؛ بنابراین سبد مصرفی آن‌ها کوچک‌تر می‌شود. نتیجه این می‌شود که تعداد بیشتری در دهک‌های پایین قرار می‌گیرند و شکاف طبقاتی بیشتر می‌شود. 


2 راهکار برای بهبود وضع معیشتی

تورم، بیکاری و انواع شاخص‌های اقتصادی، جزیره‌ای نیست و نمی‌شود در قم جدای از کشور برای آن چاره‌اندیشی قطعی کرد. تورم با عرضه و تقاضا کنترل می‌شود. به گفته مدیر کل امور اقتصادی استانداری قم، بخشی از گرانی‌ها ممکن است از گران‌شدن نهاده‌ها باشد اما بخشی دیگر مربوط به عرضه و تقاضا می‌شود. 
 «مجید آوری‌فرد» می‌افزاید: برای مثال قیمت مرغ با بررسی قیمت نهاده‌ها به ازای هر کیلو 8 هزار تومان منطقی به نظر می‌رسد اما این‌که اکنون حدود 10 هزار تومان عرضه می‌شود به دلیل تقاضای بالاست. 
وی برای بهبود وضع معیشتی مردم 2 راهبرد  افزایش سطح متوسط درآمد خانوارها و عرضه سبد کالا را به عنوان راهکار بیان می‌کند و می‌گوید: وقتی درآمد خانوارها افزایش یابد توان خرید شهروندان بالاتر می‌رود و می‌توان امیدوار بود وضع معیشتی آن‌ها بهتر شود. 

آوری‌فرد معتقد است پایین نگه داشتن قیمت‌ها با توجه به این‌که امکان کنترل مرزها وجود ندارد، دشوار است. 
وی می‌افزاید: سفره چند صد میلیونی برخی کالاهای یارانه‌ای پهن است و حتی صادرکنندگان در مقطع کنونی یارانه صادر می‌کنند. مدیر کل امور اقتصادی استانداری قم می‌گوید: اگرچه دولت با دونرخی و سه‌نرخی کردن ارز به حل مشکل اقتصادی مردم کمک می‌کند، این روش نوعی رانت ایجاد می‌کند که دنبال آن فساد است. 


مقایسه هزینه خانوارهای قمی با متوسط کشوری

بررسی میزان هزینه‌کرد خانوارها در خوراکی‌ها و غیرخوراکی‌ها نشان می‌دهد خانوارهای قم از هر 100 واحد پولی 26 درصد را برای خوراکی‌ها و 74 درصد را برای غیرخوراکی‌ها هزینه می‌کنند. این شاخص در سطح میانگین کشوری به ترتیب 25 و 75 است. مردم قم 35 درصد از واحد پولی را برای مسکن (اجاره، تعمیرات، آب، برق، گاز و...) هزینه می‌کنند. این شاخص در کشور 38 درصد است.

خانوارهای قمی در زمینه بهداشت و درمان بیشتر از متوسط کشوری هزینه می‌کنند. 4/8 درصد از هزینه خانوارهای قمی برای بهداشت و درمان پرداخت می‌شود، در حالی که میانگین کشوری این شاخص 1/7 درصد است.ژدر زمینه ارتباطات نیز همین تفاوت وجود دارد. خانوارهای قمی از هر 100 واحد پولی 2/3درصد را برای ارتباطات هزینه می‌کنند. این شاخص در کشور 8/2 درصد است. یکی از دلایل بالا بودن هزینه ارتباطات در قم را می‌توان در بافت مهاجرپذیری قم دانست.6/7 درصد از هزینه خانوارهای قمی در زمینه حمل‌و‌نقل مصرف می‌شود.

این شاخص در کشور، 4/9 درصد است. هزینه تفریح و فرهنگ در قم 3/2 درصد است. این رقم در کشور 6/1 درصد است. هزینه آموزش 5/1 درصد و در کشور 2 درصد است. هزینه هتل و رستوران و پوشاک و کفش در قم به ترتیب 1/1و 2/5 درصد است ولی در کشور 5/1 و 5/4 درصد است. هزینه مبلمان و لوازم خانگی (تعمیرات و نگهداری) در قم 7/4 درصد و در کشور 6/3 درصد است. هزینه سایر کالا و خدمات در قم 3/4 درصد و در کشور 1/4 درصد است.