سلامت شهرها در گرو مسائل اقتصادی

امیر‌علی قهرمانی/ عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی خراسان شمالی
اکنون اغلب کلانشهرهای ایران از نظر سلامت در وضعیت مطلوبی قرار ندارند و یکی از بزرگ‌ترین مشکل‌ها در حوزه سلامت در رابطه با وضعیت روحی و روانی در این شهرهاست؛ یعنی اغلب شهروندان در کلانشهرهایی مانند تهران گرفتار اضطراب  و مسائل استرس‌زا هستند که این نوع زندگی، تبدیل به یک سبک زندگی شده و معروف است که می‌گویند اگر در یک شهر بزرگ زندگی می‌کنید دچار اضطراب و استرس خواهید شد. درحالی‌که این سبک از زندگی در نهایت شهرها و شهروندانش را از پای می‌اندازد. وجود اضطراب و استرس در شهرها دلایل مختلفی دارد؛ ازجمله فشارهای کاری، نوع تغذیه، ورزش نکردن و از همه مهم‌تر وضعیت اقتصادی نامطلوب که اکنون میان اقشار کم‌درآمد و متوسط جامعه شدت پیدا کرده‌است و در کلانشهرهایی مانند تهران موضوعات دیگر در حوزه سلامتی مانند آلودگی آب و هوا، محیط‌زیست و... بر وخامت آن دامن می‌زند. درحالی‌که ما کمتر از خود پرسیده‌ایم چطور می‌شود سلامت را به شهرها بازگرداند؟ افراد چگونه می‌توانند زندگی سالم‌تری داشته باشند؟ واقعیت این است اگر فردی وضعیت اقتصادی مطلوبی نداشته باشد، نمی‌تواند سبک زندگی خود را تغییر بدهد. چنین فردی وضعیت روحی و روانی مطلوبی ندارد، فکرش خوب کار نمی‌کند، تغذیه خوبی ندارد و نمی‌تواند به باشگاه برود یا ورزش کند؛ به‌عنوان مثال نمی‌تواند سیگار نکشد برای همین به دخانیات روی می‌آورد و در نهایت به‌علت مشغله‌های فکری زیاد نمی‌تواند به پزشک مراجعه کند. آن وقت ما می‌مانیم و شهرهایی که انباشته از شهروندان بیمار با بیماری‌های مختلف هستند و حکومت و دولت باید به جای پرداخت هزینه پیشگیری از بیماری‌ها، هزینه بیماری‌ها را بپردازد که به‌مراتب بسیار سنگین‌تر از هزینه‌های پیشگیری و دردناک‌تر از آن است. گویا لقمه را دور دهان خود چرخانده‌ایم. هر چند که بحران سلامت در شهرهای کوچک‌تر ایران که اضطراب و استرس کمتر است و عواملی مانند آب و هوای بهتر وجود دارد، کمتر دیده می‌شود.

به این منظور باید در اندیشه حل مشکلات ناشی از زندگی در شهرهای بزرگ باشیم؛ راهکاری که بیشتر به‌نظر می‌رسد، ایجاد بستری مناسب‌تر برای زندگی در شهرهای‌ بزرگ است. درواقع شهروندان در شهرهای بزرگ به‌تدریج باید سبک زندگی خود را تغییر دهند و تلاش کنند کمتر درگیر اضطراب و استرس شوند. اگر تهران در جمع شهرهای پراسترس جای گرفته ‌است، باید برنامه‌ریزی نهادهای مدیریتی و دولت بر این امر باشد که با فراهم آوردن فعالیت‌های مناسب شهروندان را به سمت زندگی سالم‌تر سوق دهند؛ ایجاد فضای شاد و توجه بیشتر به اوقات فراغت و همچنین فراهم آوردن فعالیت‌هایی که آلودگی‌های زیست‌محیطی را کم کند و تحرک شهروندان را افزایش دهد. طرح‌هایی مانند استفاده از دوچرخه و ورزش همگانی در شهرهای بزرگ  یکی از بسترهای جلوگیری از چنین فضاهای استرس‌زاست. فراموش نکنیم ترویج رفتارهای جمعی گامی بزرگ برای کاهش اضطراب و ایجاد محیطی امن و مناسب در شهرهاست.