مروارید نهفته پالنگان

محمدتوفیق مشیرپناهی| سنندج-خبرنگار:


روستای تاریخی و بکر پالنگان با آثار کهن و باستانی به‌جامانده‌اش، از مراکز مطرح گردشگری استان کردستان است که با جاذبه‌های بکر و دست‌نخورده در کنار فرهنگ، آداب و رسوم، آیین‏ها و مناسک تاریخی و اصیل مردمانش، چهره‎‎ای دیدنی برای بازدید گردشگران ازخود به نمایش گذاشته است. محقق و تاریخ‎نگار کردستانی در گفت‎و گو با همشهری، در مورد جاذبه‌های گردشگری این روستا با اشاره به 2 بخش پالنگان کهن و پالنگان نو می‎گوید: پالنگان کهن‌شهر و قلعه بزرگی بوده که محل حکمرانی حاکمان و شاهان بیشماری از جمله شاهان سامانی و صفویه و همچنین خاندان کلهر و اردلان‌ها، خضر، کلول و مامون‌بیگ بوده است.

«علی صالحی» می‌افزاید: موقعیت جغرافیایی و مناطق بکر و زیبای این روستا، مجاورت آن با طولانی‌ترین رودخانه کردستان یعنی «سیروان» و قرار داشتن در دامنه کوه‌های مرتفع «شاهو» که سبب ایجاد مناظری چشم‌نواز شده، از علل اقامت حاکمان مختلف در طول تاریخ در این دیار بوده است.
این محقق و تاریخ‌نگار کردستانی وجود بقایای دروازه ورودی قلعه پالنگان را گواهی بر این ادعا می‎داند و می‌گوید: بقایای دروازه ورودی قلعه پالنگان در 200 تا 300‌ متر بالا‌تر از روستا واقع بوده که از این دروازه، سنگی به ارتفاع چند ‌متر باقی مانده که سند موثق وجود قلعه‌ای عظیم و بزرگ در این روستاست.


کتیبه «آشور» یا همان کتیبه تنگی‌ور 

صالحی ضمن اشاره به کشف و مشاهده آثاری از بازارچه، کتابخانه، مسجد و پل در محل قلعه پالنگان کهن، عنوان می‌کند: از علل اصلی رونق پالنگان نو قطعا کاهش توجه و نابود شدن قلعه پالنگان کهن طی سیاست‌های حکومتی حاکمان قدیم بوده است.
وی وجود کتیبه «آشور» یا همان کتیبه تنگی‌ور یا نقش‌برجسته اورامان در ورودی روستا را سند موثق دیگری در اثبات قدمت روستا و قلعه پالنگان ذکر می‌کند و می‌افزاید: این کتیبه قدیمی‌ترین سند یافت‌شده از قدمت پالنگان است که مربوط به قبل از ورود آریایی‌ها به ایران است.

این محقق و تاریخ‌نگار کردستانی در ادامه در خصوص این کتیبه و نوشتار روی آن اظهار می‌کند: لشکرکشی سارگن و تهاجم آشوری‌ها به کارالا در سال‌های 708 -707 قبل از میلاد مسیح حادثه‌ای است که سبب آفرینش حجاری و سنگ‌نوشته اورامان و کتیبه تنگی‌ور شده که شرح فتوحات صورت‌گرفته در این جنگ است.

صالحی ورود آریایی‌ها به این منطقه را موجب تغییر شیوه کوچ‌نشینی به نیمه‌کوچ‌نشینی عنوان می‌کند و می‌افزاید: فرهنگ نیمه‌کوچ‌نشینی این‌گونه بود که مردم در فصل‌های پاییز و زمستان در‌آبادی مستقر می‌شدند و با آغاز فصل‌های گرم سال، یعنی تابستان و بهار، به ارتفاعات کوه‌های شاهو کوچ می‌کردند و این 2 فصل سال را در آنجا به سر می‌بردند.


وجه تسمیه پالنگان

 این کارشناس در مورد وجه تسمیه پالنگان ابراز می‌کند: درباره معنی لغوی پالنگان نیز تفسیرهای گوناگونی وجود دارد که رایج‌ترین و موثق‌ترین آن، این است که کلمه پالنگان در لغت‎نامه‌های معتبر کردی و هورامی برگرفته از لغت «پالو» به معنی شهر، قلعه، دژ یا مکانی برخوردار از چشمه‌های جوشان است.

این محقق و تاریخ‌نگار کردستانی ضمن اشاره به این‌که این روستا در قدیم زیستگاه پلنگ‌ها بوده است و اسم این روستا از این حیوان گرفته شده است، ادامه می‌دهد: ساکنان این روستا همچنین برای این روستا 2 معنی قائلند؛ نخست پالنگان که در ابتدا پلنگان بوده به معنی زیستگاه پلنگ و دیگری پال که در زبان کردی و محلی به معنی تکیه دادن است.
صالحی اظهارنظر در خصوص وجه تسمیه این روستا را متفاوت عنوان می‌کند و می‌گوید: در تفسیر دیگری آمده پالنگان به معنی جمع چشمه‎هاست، چراکه در زبان محلی پال به معنی چشمه است.

این روستا با داشتن رودخانه‌ای طبیعی و آب‎های معدنی جاری، محل راه‎اندازی و ساخت بزرگ‌ترین مجتمع پرورش ماهیان سردآبی خاورمیانه شده که این مهم از جدیدترین علل جذب بیش از پیش گردشگران به سمت این روستا بوده است که نه‌تنها بر رونق گردشگری این روستا و به تبع آن استان افزوده، بلکه باعث آمار بالایی از مهاجرت‎های معکوس و اشتغالزایی بسیاربرای مردمان این دیار و سایر شهرستان‎های استان شده است.


بهره‌برداری از منابع طبیعی

دهیار روستای پالنگان، معدنی بودن آب سیروان را از علل اصلی ساخت و راه‎اندازی بزرگ‌ترین مجتمع پرورش ماهی سردآبی خاورمیانه در این روستا عنوان می‎کند و می‌افزاید: به دلیل خصوصیت‌های آب رودخانه تنگی‎ور و چشمه‌های آب گوارا، چند سال است که بزرگ‌ترین مجتمع‌ پرورش ماهیان سردآبی در این روستا راه‌اندازی شده که زمینه‌ساز رونق اقتصادی، گردشگری، فرهنگی و اجتماعی این منطقه شده است.
«شهریار شکراللهی» راه‎اندازی مجتمع پرورش ماهیان سردآبی در این روستا را موجب شناخته شدن بیش از پیش این روستا و رونق روزافزون گردشگری آن عنوان می‎کند و می‌گوید: اکنون حدود 51مزرعه پرورش ماهی راه‌اندازی شده که موجب رونق گردشگری، اشتغالزایی بسیار وزمینه‎ساز مهاجرت معکوس شده است.


اشتغال و سرگرمی‌های مردم روستا 

شکراللهی،‌دهیار روستای پالنگان، باغداری، دامداری، کشاورزی و زنبورداری را از عمده فعالیت‌های مردم این روستا توصیف می‌کند و می‌گوید: گندم و جو بیشترین محصول کشاورزی، مواد لبنی مانند ماست، دوغ، کشک محلی، روغن محلی و به‌خصوص عسل طبیعی که جایگاه خاصی دارد، انار، توت‌فرنگی، هلو، زردآلو و انجیر از تولیدات باغستان‌ها و همچنین صنایع‌دستی مانند گیوه، جاجیم‌بافی و موج‌بافی از عمده محصولات و بعضا جزو پرطرفدارترین سوغات این روستا محسوب می‌شود. گرمسیر بودن و واقع بودن این روستا در میان کوه‌های شاهو، موجب شده این روستا دارای تابستانی گرم و بهاری معتدل و زمستانی بسیار سرد باشد و این اختلاف شدید دمایی مردم این دیار را به کوچ‌های بهاری وادار می‌کند. کوچ بهاری مردم پالنگان به ارتفاعات این روستا بوده که این کوچ با مراسم خاص فرهنگی و سنتی در کنار آوای بسیار دلنشین موسیقی‌ و نواهای محلی مانند «چپله»، «سیاوچمانه» و «گه‌ریان» همراه بوده و همین گردشگرانی زیادی را در این ایام برای شرکت در این مراسم به سوی این روستا می‌کشاند.