رشد شگفت‌انگیز دانش سلول‌های بنیادی ایران
ایران از نظر توسعه دانش‌های بنیادی رتبه یکم منطقه را به‌دست آورده است
«ایران در زمینه ایجاد زیست‌بوم و مسائل مربوط به شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های سلول بنیادی و پزشکی بازساختی در منطقه، یک کشور پیشتاز به‌شمار می‌رود که توانسته رتبه اول منطقه را به‌دست بیاورد. ما در این زمینه تا جایی جلو رفته‌ایم که ترکیه و رژیم صهیونیستی از ما عقب افتاده‌اند.» اینها بخشی از صحبت‌های سورنا ستاری، معاون علمی رئیس‌جمهوری ایران در سومین جشنواره و کنگره ملی و بین‌المللی علوم و فناوی‌های سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی است. او از پیشرفت شگفت‌انگیز ایران در زمینه دانش سلول‌های بنیادی گفت و تأکید کرد: «این حوزه‌ها یکی از دریچه‌های رو به افق اقتصاد دانش‌بنیان است و می‌تواند نقطه قوت کشور در ثروت‌آفرینی، اشتغال و صادرات باشد.» ستاری حضور شرکت‌های خصوصی در این‌باره را مایه پیشرفت بیشتر حوزه‌های پزشکی نوین دانست. سلول‌های بنیادی و علوم پزشکی بازساختی یکی از مهم‌ترین حوزه‌های پزشکی در جهان است که ایران در آن حرف‌های مهمی برای گفتن دارد. این دانش چرا در تمام کشورها مورد توجه قرار گرفته و ما در دنیا چه وضعیتی داریم؟
چرخه کامل سلول‌درمانی در ایران
شگفت‌آور بودن رشد ایران در زمینه دانش سلول‌های بنیادی از آنجا معلوم می‌شود که اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری روز گذشته اعلام کرد: «محققان و دانشمندانی از خارج از کشور نیز امروز علاقه‌مند به همکاری با ایران هستند و گسترش فعالیت‌های ایران در زمینه فناوری‌های نوین باعث شده که کشور در برخی از رشته‌ها از نظر تعداد محصول، تعداد مقالات علمی و صادرات محصولات نانو، زیستی و دارویی از جایگاه خوبی در سطح بین‌الملل برخوردار باشد.»
یاسر تهمتنی، عضو هیأت علمی پژوهشکده دانش‌های بنیادی درباره دلیل این پیشرفت‌ها و پیشتازی ایران به همشهری می‌گوید: «ما در تمام حوزه‌هایی که به این دانش مربوط می‌شود، از نگهداری و کشت سلول تا «ترجمه ژن‌ها» و انتقال آن به بدن گیرنده به پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه‌ای رسیده‌ایم؛ ضمن اینکه تمام چرخه‌های مربوط به کشت و انتقال سلول‌های بنیادی در کشور ما وجود دارد.»
چالش درمان با سلول‌های بنیادی
از نظر تئوری، درمان با استفاده از سلول‌های درمانی به این صورت انجام می‌شود که بخشی از سلول‌های بنیادی از بدن بیمار یا شخص دیگری گرفته شده، در محیط آزمایشگاهی کشت داده شده و بعد دوباره به بدن بیمار تزریق می‌شود. از نظر تئوری سلول‌های بنیادی جنینی قابل تبدیل به تمام سلول‌های بدن هستند و می‌توان از آنها برای ساخت اجزای بدن استفاده کرد. در عمل اما هنوز رسیدن به این هدف برای همه اعضا و ارگان‌های حیاتی بدن مهیا نشده است. یاسر تهمتنی نیز تأکید می‌کند: «تولید انبوه سلول‌های بنیادی در شرایط آزمایشگاه یک چالش مهم است. در درجه اول باید امکانات آزمایشگاهی مجهزی وجود داشته باشد تا بتوانیم این سلول‌ها را کشت بدهیم. چالش دوم این است که سلول‌ها رفتاری دقیقا مشابه سلول‌های واقعی از خودشان نشان بدهند. همین امر باعث شده، دانشمندان در جهان بتوانند سلول‌هایی را تولید کنند اما همه آنها به درد رفع مشکل بیمارها نمی‌خورند.»
ناصر اقدمی، متخصص سلول‌های بنیادی در این‌باره به همشهری می‌گوید: «برای اینکه چنین روشی کارایی داشته باشد، باید اولا بتوانید سلول ترمیم‌کننده یا بنیادی را شناسایی کنید. (بعضی بافت‌ها هنوز شناسایی نشده‌اند). دوم اینکه روش کشت کردن‌شان را بدانید. سومین چالش این است که چنین روشی در کنترل بیماری‌ای که دنبالش هستید، جواب داده باشد. بارها پیش می‌آید که یک سلول خاص را بارها آزمایش و بررسی می‌کنیم تا نتیجه مطلوب را بگیریم. به‌دلیل کامل نشدن این چرخه در مورد تمام بیمار‌ی‌ها، در جهان فعلا برای چند بیماری پوستی عضله‌های قلب، چشم، دستگاه گوارش، مغز و سیستم عصبی می‌توان دنبال راه درمان با سلول‌های بنیادی گشت.»
