مریم سمائی
تأمین ایمنی شهروندان در برابر عبور خودروها، موجب ایجاد تحرک و ارتقای تعاملات اجتماعی می‌شود؛ در واقع پیاده‌روی راهی مناسب برای تحرک‌داشتن و دور‌شدن از تنهایی است. اگرچه پیاده‌روی به تنهایی نمی‌تواند با مشکلات توأم با تنهایی و افسردگی مبارزه کند اما گامی در جهت کمک‌کردن به شهروندان برای داشتن ارتباطات و احساسات بهتر و مطلوب‌تر است. طبق بررسی‌های انجام‌شده رفتار عابران پیاده در پیاده‌روی به عوامل مختلفی ازجمله جنسیت، سن، سرعت و... بستگی دارد. بنابراین اغلب کارشناسان شهری بر این باورند که پیاده‌راه‌ها باید بر مبنای الگوی رفتار عابران پیاده طراحی و اجرا شوند. مطالعه و بررسی الگوی حرکتی عابران پیاده در پیاده‌راه‌ها بسیار مهم است و طراح شهری باید با شناسایی نیازهای جامعه، ازجمله نیازهای روانی و جسمی پیاده‌راه را طراحی کند و به این شکل کیفیت زندگی در فضای شهری را ارتقا دهد.
برای کاهش استرس راه برو
طراحی پیاده‌راه مناسب علاوه بر اینکه موجب ایجاد روابط اجتماعی بین افراد جامعه می‌شود به آنها کمک می‌کند تا با قدم‌زدن، هم ورزش کنند و هم با استرس‌ها و اضطراب‌هایی که در شهرها وجود دارد مقابله کنند. امین رفیعی‌پور- متخصص روانشناسی سلامت- در این‌باره به درنگ می‌گوید: جامعه ما به جامعه‌ای کم‌تحرک تبدیل شده و بیشتر افراد برای طی‌کردن مسیرها از خودرو استفاده می‌کنند، این در حالی است که اگر زیرساخت‌های لازم برای یک پیاده‌راه مناسب ایجاد شود و مردم به پیاده‌روی روی بیاورند، هم مشکل کم‌تحرکی حل می‌شود و هم به سلامت روانی شهروندان کمک می‌شود. برای اینکه پیاده‌راه برای افراد مختلف جامعه مناسب باشد باید مبلمان راحتی در آن ایجاد شود. به‌عنوان مثال سالمندان و افراد کم‌توان نیاز به استراحت در طول مسیر دارند و اگر این مبلمان درنظر گرفته نشود پیاده‌راه کارکرد خود را از دست می‌دهد.
شیب تند چاقی
رفیعی‌پور معتقد است که جامعه ایران به سمت چاق‌شدن و داشتن اضافه وزن پیش می‌رود، بنابراین ایجاد زیرساخت‌ها و فراهم‌کردن پیاده‌راه‌هایی مناسب برای ترغیب شهروندان به تحرک ضروری است. او می‌گوید: کم تحرکی علاوه بر اینکه موجب چاقی می‌شود، اختلالات «همبود» یعنی همراه با چاقی را هم به‌دنبال دارد که از آن جمله می‌توان به افسردگی، اضطراب، خلق پایین و مشکلاتی از این دست اشاره کرد.
حقم را ضایع نکن
بسیاری از کسانی که حاضر به پیاده‌روی در فضای شهری نیستند از نبود فرهنگ پیاده‌روی گلایه دارند. آنها سیگار کشیدن، دستفروشی، حضور متکدیان، جیب‌بری و... را از عواملی می‌دانند که آرامش آنها را در طول مسیر بر‌هم می‌زند. رفیعی‌پور در این زمینه به فرهنگسازی صحیح در پیاده‌روی اشاره می‌کند و می‌گوید: پیاده‌راه‌ها باید محیطی امن و سالم باشند تا افراد از پیاده‌روی لذت ببرند. اگر محیط سالم نباشد و نشاط کافی نداشته باشد حضور مردم در این اماکن کمتر و کمتر خواهد شد. بدون شک انجام کارهایی مانند استعمال سیگار در پیاده‌رو، سد‌معبر کردن، دستفروشی و... به پیاده‌روی آسیب می‌زند و حق دیگران را ضایع می‌کند. پیاده‌روی باید همراه با آرامش باشد و کسی حق ندارد این آرامش را از دیگران سلب کند. به عقیده من باید مکانی برای دستفروشان تعبیه شود تا مردم، هم از محصولات آنها استفاده کنند و هم پیاده‌روی بدون دغدغه داشته باشند.
این متخصص سلامت با تأکید بر اینکه پیاده‌روی در دستیابی به آرامش و دفع انرژی‌های منفی کمک می‌کند می‌گوید: قطعا ما برای افراد افسرده علاوه بر درمان‌های دارویی، درمان‌های رفتاری را هم درنظر می‌گیریم که یکی از این رفتارها بحث پیاده‌روی و ورزش است. پیاده‌روی موجب افزایش سروتونین (هورمون ضد‌افسردگی در مغز) شده و شادی و نشاط را در فرد ایجاد می‌کند، پس حتما در رسیدن به آرامش و ایجاد حس خوب تأثیر دارد.
او همچنین درباره آسیب‌هایی که یک پیاده‌راه شلوغ برای عابران پیاده دارد می‌گوید: باید ببینیم که چه تعریفی از ازدحام و شلوغی داریم تا بتوانیم آسیب‌های آن را بیان کنیم. اگر فرد در محیطی سالم، امن و دارای زیرساخت‌های کافی قدم بزند و در این مسیر جمعیت هم باشد استرسی به او وارد نمی‌شود اما اگر محیط مناسب نباشد و خطراتی مانند تنه‌خوردن، استشمام بوی سیگار، دزدی و... در محیط شلوغ پیاده‌راه وجود داشته باشد قطعا فرد دچار اضطراب شده و آسیب می‌بیند؛ بنابراین بسته به اینکه ازدحام و شلوغی در چه محیطی اتفاق افتاده است آسیب‌ها را باید تعریف کنیم.
هر کاری جایی دارد
رفیعی‌پور به اجرای فعالیت‌های فرهنگی در پیاده‌راه‌ها هم اشاره می‌کند و می‌گوید: نشاط و شادی سرلوحه همه‌‌چیز است. اگر جامعه شادی داشته باشیم زندگی بهتر و جامعه سالم‌تری خواهیم داشت. من به‌عنوان روانشناس با اجرای موسیقی در پیاده‌راه‌ها مخالفتی ندارم؛ چرا که موسیقی ذاتا موجب تلطیف روح می‌شود اما هر چیزی باید در جای خودش باشد. اگر قرار است که فعالیت‌های شاد در محیط‌های عمومی مثل پیاده‌راه برگزار شود نباید به فعالیت و رفت‌وآمد مردم آسیب وارد کند. وقتی پیاده‌راه عرض کافی ندارد و مردم برای رسیدن به مقصد خود عجله دارند برپایی فعالیت‌های فرهنگی شاد نه‌تنها مؤثر نیست بلکه اضطراب فرد را زیاد می‌کند و به او آسیب می‌زند.
اما عطاءالله محمدی- روانشناس و استاد دانشگاه تهران- نگاه دیگری به ماجرا دارد. او می‌گوید: اجرای موسیقی و ازدحام مردم در پیاده‌راه به کسی آسیب نمی‌زند و حتی موجب تلطیف روحیه مردم هم می‌شود.
او پدیده اجرای موسیقی در پیاده‌راه‌ها را امری عادی در جهان می‌داند و به درنگ می‌گوید: این پدیده مخصوص جامعه ما نیست، در کشورهای دیگر هم مکان‌هایی وجود دارد که عامه مردم از آنجا گذر می‌کنند و می‌توانند شاهد اجرای کارهای هنری باشند. به هر حال برگزاری چنین فعالیت‌هایی در پیاده‌راه بازتابی از وضعیت بیکاری در جامعه است و نباید با آن مقابله کرد. اگر دستفروشان و نوازندگان جای ثابتی برای کسب درآمد داشتند به‌طور حتم در خیابان یا مترو دست به این فعالیت‌ها نمی‌زدند.
پیاده‌روها چه تأثیری بر روان جامعه دارند؟
ضد این پیاده‌رو‌های غم‌زده
بررسی شرایط روانی حاکم بر پیاده‌روها در گپ‌و‌گفت با یک روانشناس
در همینه زمینه :
روزگار
