دعوت جهان ازطالبان برای مذاکره

محمد امین خرمی/خبرنگار

 17سال پس از سقوط حکومت طالبان، کشورهای جهان در کنفرانس صلح افغانستان در ژنو گرد هم آمدند تا زمینه‌های مذاکرات میان دولت مرکزی افغانستان و گروه طالبان را مورد بررسی قرار دهند و از تعهدشان به روند مذاکرات بگویند.
اشرف‌غنی، رئیس‌جمهور افغانستان دیروز در دومین روز این کنفرانس که به ریاست سازمان ملل و دولت افغانستان برگزار شد، ضمن برشمردن موفقیت‌های دولتش طی 4 سال گذشته اعلام کرد که طرحی جدید برای پیشبرد مذاکرات صلح تهیه کرده است. غنی گفت که او طی ماه‌های اخیر نظرات گروه‌های مختلف مردم را اخذ کرده و به این طرح جدید رسیده است. او طرح خود را «نقشه راه صلح برای حرکت به جلو» خواند و گفت که اکنون فصل جدیدی در روند صلح در افغانستان گشوده شده است.
رئیس‌جمهور افغانستان در این نشست که با حضور وزرای خارجه و نمایندگان 62 کشور و 35 سازمان بین‌المللی برگزار می‌شد، اعضای هیأت 12نفره مذاکره‌کننده از سوی دولت با طالبان را اعلام کرد. این خواسته‌ای بود که پیش از این در روزهای گذشته از سوی زلمای خلیل‌زاد، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور افغانستان مطرح شده بود.
اشرف‌غنی در تشریح طرح تهیه‌شده گفت که دولت افغانستان به دنبال توافقنامه صلحی با طالبان است که در آن نیروهای طالبان «بخشی از جامعه فراگیر و دمکراتیک افغانستان» باشند. 
او حضور طالبان در این روند را مشروط به پذیرش حقوق همه شهروندان به‌خصوص زنان دانست. غنی همچنین گفت که طالبان باید قانون اساسی افغانستان را بپذیرد و اگر خواستار اصلاحاتی است از سازوکار تعیین شده در همین قانون برای اصلاح آن اقدام کند. 
رئیس جمهور افغانستان همچنین اعلام کرد که دولت اجازه نمی‌دهد هیچ گروه مسلحی که در ارتباط با شبکه‌های تروریستی داخلی یا خارجی و همچنین بازیگران دولتی و غیردولتی باشد وارد مذاکرات صلح شود.
اشرف‌غنی بنیان نقشه راه جدید صلح افغانستان را بر پایه نظر مردم عادی و نه نخبگان جامعه دانست و گفت که مردم در نظرخواهی‌های انجام شده بر حفظ 3 اصل تأکید داشته‌اند؛ اول احترام به قانون اساسی، دوم ضرورت ادامه ارتباط با جامعه بین‌المللی و سوم هدایت مذاکرات با محوریت دولت افغانستان.
طبق طرح جدید ارائه شده از سوی رئیس‌جمهور افغانستان، 9کمیته مشورتی نیز در کنار هیأت مذاکره‌کننده دولت خواهد بود. این کمیته‌های مشورتی شامل کمیته‌های رهبران سیاسی، احزاب سیاسی، جوانان، زنان، علما، رهبران استانی، جامعه مدنی، بخش خصوصی و مهاجران می‌شود که نمایندگی بخش‌های مختلف جامعه را در کنار مذاکرات به‌عهده خواهند داشت. بر این اساس، انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان برخلاف اخباری که طی روزهای گذشته منتشر شده است، در موعد مقرر اوایل سال آینده میلادی برگزار خواهد شد.

دولت افغانستان؛ محور مذاکرات
اعضای گروه تروریستی القاعده که هواپیماهای ربوده شده را به برج‌های دوقلو در نیویورک کوبیدند، لرزه به اندام جهان انداختند. آمریکا و ائتلاف کشورهای غربی به‌خاطر حمایت گروه طالبان از القاعده و پناه دادن به رهبران این گروه، به خاک افغانستان حمله کردند تا حکومت طالبان را ساقط کنند؛ اتفاقی که خیلی زود رخ داد اما بعد از آن افغان‌ها هرگز رنگ ثبات و آرامش را ندیدند.
اندکی پس از حمله آمریکا به افغانستان، کشورهای جهان در کنفرانسی مشابه آنچه طی 2 روز گذشته در ژنو برگزار شد، در شهر بن آلمان گرد هم آمدند. آنها به‌ دنبال ایجاد یک دولت انتقالی برای عبور از دوران حکومت طالبان به یک حکومت دمکراتیک بودند. از آن زمان تاکنون بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی جهان میلیاردها دلار به دولت افغانستان کمک کرده‌اند تا شاید بتواند شرایط امنیتی، اقتصادی و اجتماعی افغانستان را مدیریت کنند. دولت‌ها در افغانستان اما نشان دادند توانایی اداره این کشور را آنگونه که انتظار می‌رفت، نداشتند.
با وجود مبارزه گسترده با طالبان، این گروه طی همه این ‌سال‌ها یک پای قدرت در افغانستان بوده است. آن زمان که شکست طالبان دیگر غیرممکن به‌نظر ‌می‌رسید، موضوع مذاکرات صلح با این گروه رفته رفته جدی‌تر شد. در موضوع مذاکرات، دولت یکی از گروه‌های دخیل بود اما رهبری مذاکرات را در دست نداشت. همیشه سایه شورای صلح افغانستان متشکل از برخی بزرگان قومیت‌های مختلف این کشور بر سر دولت سنگینی می‌کرد. همین موضوع باعث شد تا از 4 ‌ماه قبل که بار دیگر بحث مذاکره با طالبان جدی شده است، دولت مرکزی افغانستان از ابتدا اعلام کند که مذاکرات باید مذاکره «افغان - افغان» باشد؛ یعنی دولت‌های خارجی نباید نقشی در مذاکرات داشته باشند. دولت افغانستان پیش از این در دوره باراک اوباما یکی از مخالفان اصلی مذاکرات میان آمریکا و طالبان بود و از بیم منزوی شدن در معادلات افغانستان، زمینه برای این مذاکرات را هرگز فراهم نکرد. غیر از این، اشرف‌غنی همیشه تأکید داشته که روند مذاکرات صلح، تنها باید «با هدایت دولت افغانستان» دنبال شود.
به‌نظر می‌رسد دیروز اشرف‌غنی موفق شد یک‌بار برای همیشه تکلیف جایگاه دولت در مذاکرات را تعیین و اعلام کند؛ جایگاهی برای شورای صلح افغانستان در روند مذاکرات قائل نیست. او گفت که دولت آماده است به سازماندهی دوباره شورای صلح کمک کند و این شورا تنها در سناریوهای تعیین شده برای دوره پس از رسیدن به توافق با طالبان می‌تواند برای آگاهی بخشی به جامعه در کنار دولت باشد.
بر همین اساس طبق اعلام اشرف‌غنی، ریاست هیأت مذاکره‌کننده دولت را عبدالسلام رحیمی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور به‌عهده خواهد داشت. دولت قرار است در 5 مرحله مذاکرات را پی بگیرد؛ در مرحله اول مذاکره افغان - افغان خواهد بود. در مرحله دوم سطح مذاکرات با حضور آمریکا و پاکستان دنبال می‌شود. در مرحله سوم بازیگران منطقه‌ای نیز وارد مذاکرات می‌شوند. در مرحله بعد کشورهای عربی و کشورهای جهان اسلام نیز درگیر مذاکرات خواهند شد و در نهایت کشورهای عضو ناتو و غیرناتو نیز به این روند وارد خواهند شد. به گفته غنی، این به نتیجه رسیدن مذاکرات دست‌کم به 5 سال زمان نیاز دارد.


ظریف: مذاکرات صلح 
باید افغان - افغان باشد
محمدجواد ظریف که برای حضور در کنفرانس صلح افغانستان به ژنو سفر کرده بود، طی سخنانی در این نشست ضمن اعلام حمایت از تلاش‌های سازمان ملل و دولت افغانستان برای حرکت به سمت صلح در این کشور گفت: «یک توافق ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی در این‌باره وجود دارد که در افغانستان هیچ راه‌حل نظامی وجود ندارد و اکنون زمان آشتی ملی در این کشور فرا رسیده است.» وزیر خارجه کشورمان ضمن اعلام حمایت از سخنان رئیس جمهور افغانستان تأکید کرد که مذاکرات باید میان گروه‌های افغان و هدایت آن نیز باید بر عهده دولت و مردم افغانستان باشد. ظریف با اشاره به ضرورت خروج نیروهای خارجی از منطقه افزود: ‌«حضور نیروهای خارجی هیچ‌گاه باعث ایجاد آرامش و ثبات در منطقه نشده است.» او همچنین با هشدار درباره حضور گروه تروریستی داعش در افغانستان گفت: «باور کنید هیچ کشوری از ایجاد و حمایت از داعش در عراق و سوریه سودی نبرده است که بخواهد از ایجاد و گسترش فعالیت این گروه در افغانستان بهره ببرد.» ظریف خواستار پایان دادن به حمایت برخی کشورها از این گروه شد. او همچنین تروریسم و قاچاق مواد‌مخدر را 2 اتفاق مرتبط با هم دانست و گفت که در افغانستان این دو همزمان با هم رشد کرده‌اند. او خواستار تعیین استراتژی مشخصی برای مبارزه با مواد‌مخدر در افغانستان شد. وزیر خارجه همچنین تأکید کرد که اکنون زمان آن فرارسیده که همه کشورها برای حضور طالبان بر سر میز مذاکره تلاش کنند. او ضمن استقبال از برگزاری انتخابات پارلمانی اخیر در افغانستان گفت که جهان منتظر برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان در موعد مقرر در سال آینده است.