گرد شاخ کرگدن و محصول درخت کوکا

نیلوفر شادان

طلا یکی از مشهورترین و در دسترس‌ترین مواد گرانقیمت دنیاست اما در کنار این ماده ارزشمند مواد دیگری هم در جهان وجود دارند که ارزشی هم‌ردیف آن یا بیش از آن دارند. فهرست این مواد ارزشمند گستردگی جالبی دارد؛ هم گیاهان در آن جای می‌گیرند هم اعضای حیوانات و هم انواع سنگ و فلزات. در این گزارش سعی کرده‌ایم بعضی از این مواد ارزشمند را معرفی کنیم.

الماس؛ نماد عشق و ازدواج

الماس ازجمله سنگ‌های محبوب و گرانقیمت است که بیشتر آدم‌ها آن را نماد عشق و ازدواج می‌دانند. این سنگ زیبا و درخشان که بسیار کمیاب است از هزاران سال پیش مورد توجه انسان‌ها بوده و در رنگ‌های سفید، صورتی، آبی، قرمز، نارنجی و... دیده شده است.  در بسیاری از انگشترهایی که در جواهرسازی‌ها می‌بینیم الماس مصنوعی به‌کار رفته است و بیشتر از 80درصد الماس‌های معدنی طبیعی به مصارف صنعتی از قبیل ابزارهای برش یا مواد ساینده برای تراشکاری و پرداخت دیگر سنگ‌های قیمتی، فلزات، گرانیت و شیشه می‌رسند.

یاقوت‌های قرمز

یاقوت از خانواده کانی‌هاست و بعد از سنگ الماس جزو سخت‌ترین و گران‌ترین سنگ‌ها به‌شمار می‌رود. نوع سرخ رنگ این سنگ را کوراندوم می‌نامند که از نوع سنگ‌های آذرین است و وجود ناخالصی‌هایی نظیر تیتانیوم، آهن، کروم و... باعث رنگی شدن آنها می‌شود. کوراندوم‌هایی که رنگی جز سرخ داشته باشند را یاقوت کبود می‌نامند.

پلاتین و کارایی‌های متفاوت

یکی دیگر از گران‌ترین مواد جهان پلاتین است که تنها در نواحی خاصی از کره زمین یافت می‌شود. این فلز کمیاب علاوه بر جواهرسازی، در ساخت مبدل‌های کاتالیستیک، اتصال‌های الکتریکی، دستگاه‌های ضربان‌ساز، پوشش موشک‌ها، تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی، دارو و آهن‌ربا هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. حدود ۳۰ درصد از پلاتین خارج شده از معدن‌ها در ساخت جواهرات به‌کار می‌رود. بیشتر الماس‌های معروف دنیا مانند «الماس هوپ» و بسیاری از زیورآلات مجموعه الیزابت تیلور روی فلز پلاتین کار شده‌اند. اما در عین حال این فلز ارزشمند در ساخت داروها به‌ویژه داروهای افراد مبتلا به سرطان و بیماری‌های قلب مورد استفاده قرار می‌گیرد. قیمت پلاتین از طلا نوسان بیشتری دارد. این فلز معمولا در وضعیت ثبات و رشد اقتصادی گران‌تر از طلاست و قیمت آن تا دو برابر طلا می‌رسد، اما در دوره‌های بی‌ثباتی اقتصادی گاهی از طلا ارزان‌تر می‌شود.

طلای سرخ در زمین سبز

دیدن نام زعفران در فهرست مواد ارزشمند جهان شاید کمی عجیب به‌نظر برسد اما زعفران ایرانی طلای سرخی است که در جهان ارزش بالایی دارد. زعفران ماده‌ای است که علاوه بر عطر و طعم فوق‌العاده‌اش به‌عنوان ماده ضد‌افسردگی در دنیا شناخته می‌شود. زعفران ایرانی در رنگ کردن پارچه‌ها هم به‌کار گرفته می‌شود. همچنین در طب سنتی به‌عنوان مُسکن کاربرد زیادی دارد. مزه خاص و منافع درمانی فوق‌العاده‌ موجود دراین ادویه آن را از سایر ادویه‌ها متمایز و آن را گرانبها کرده است.

سوداگری با شاخ کرگدن 

روزگاری در ویتنام شایعه شد که گرد حاصل از شاخ کرگدن به درمان سرطان کمک می‌کند. از همان زمان بود که افراد به فکر کشتار بی‌رحمانه کرگدن‌ها و تجارت سوداگرانه در این زمینه افتادند. اما واقعیت چیز دیگری بود؛ شاخ کرگدن نه‌تنها خاصیت درمانی نداشت بلکه مانند مو و ناخن انسان‌ها تنها از کراتین ساخته شده بود با این حال افراد سودجو دست از تجارت خود نکشیدند و از پودر شاخ کرگدن به‌عنوان ماده مخدر به سود‌های کلان رسیدند. امروزه پودر شاخ کرگدن به‌عنوان ماده مخدر مورد علاقه بسیاری از میلیونرهای دنیاست و آنها معتقدند که شاخ کرگدن ظرفیت کبد را برای پذیرش الکل بالا می‌برد. همچنین شاخ این حیوان برای استفاده در داروهای سنتی در آسیا استفاده می‌شود. مردم آسیای شرقی باور دارند که شاخ کرگدن‌ دارای ویتامین بالایی است و برای درمان آفات مختلف و سنگ کلیه مفید است.

کوکائین و تجارت سیاه

کوکائین که از گیاه کوکا به‌دست می‌آید یک بی‌حس‌کننده موضعی و ضددرد است که بیشتر در چشم پزشکی و برای بی‌حس کردن قرنیه استفاده می‌شود اما استفاده اصلی کوکائین به‌عنوان ماده مخدر است. این ماده، محرکی قوی است که معمولا ثروتمندان از آن استفاده می‌کنند. میزان درآمدهای تجارت جهانی مواد‌مخدر سالانه 600میلیارد دلار است که 13درصد از این رقم هنگفت به جیب قاچاقچیان کوکائین می‌رود.

رودیوم؛ جلا‌دهنده جواهرات

رودیوم فلز کمیاب و سفیدرنگ جدول مندلیف است که درخشندگی و جلای بسیار زیادی دارد و به‌دلیل مقاومت زیادش در برابر فرسایش، انتخاب مناسبی برای پوشش‌های مقاوم در برابر حرارت‌های بالا به‌شمار می‌رود. این فلز ارزشمند تنها 30تن در سال تولید می‌شود و این در حالی است که طلا 4هزارتن و پلاتین 200تن در سال استخراج می‌شود. استفاده اصلی رودیوم در مبدل‌های کاتالیست خودروهاست. از این فلز برای ساخت آینه‌های گرانبها و نورافکن‌ها نیز استفاده می‌شود. همچنین یک لایه نازک از رودیوم می‌تواند جلا و درخشندگی جواهرات را بالا ببرد، بنابراین در ساخت جواهرآلات هم کاربرد دارد.