یزد؛ میزبان میراث جهانی

محمد حسینی/مشاور میراث فرهنگی و گردشگری شورای اسلامی شهر یزد

حدود هزار سال پیش، مردمانی از فلات مرکزی ایران، میان کوه‌های شیرکوه و خرانق در منطقه‌ای خشک و بی‌آب که به صورت دشتی کویری بود، منظومه‌ای قابل ‌زیست خلق کردند که آن را امروزه یزد می‌نامیم. اقلیم خشک منطقه موجب شده است یزد و یزدی‌ها در منظومه زیستی شهر‌های کویری چون نایین، کاشان، میبد و اردکان پاسخی معمارانه به بی‌مهری زمین و آسمان بدهند. ایشان با بهره‌گیری از فناوری قنات، آب را از دل زمین به شهر هدایت و در آب‌انبارها ذخیره کردند. با دیوارهای بلند خشتی، سایه را به عابران کوچه‌ها و گذرهای کم‌عرض هدیه کردند. با ساخت بادگیر‌های بلند بر فراز بام خانه‌ها، بادهای سرکش را رام کردند و با نسیمی ملایم، آسایش را به فضای خانه‌ها آوردند. 
یزدی‌ها در طول این هزار سال همواره به‌جای جنگ با طبیعت و تسخیر منابع به سازش با آن پرداختند که موجب شد از روحیه‌ای صلح‌طلب بهره‌مند شوند تا جایی که مردمان یزد مشهور به معتبر بودن و امانت‌داری گشتند. 
ویژگی‌های منحصر به فرد معماری، شهرسازی، همچنین تداوم زندگی مسالمت‌آمیز ادیان که تبلور آن در حسن همجواری آتشکده و کنیسه و مسجد قابل مشاهده است، موجب شد شهر تاریخی یزد در فهرست آثار میراث جهانی به ثبت برسد. اتفاقی که موجی از سرمایه‌گذاری و خرید و فروش ابنیه را به راه انداخت. این مهم با افزایش تقاضای صدور مجوز برای راه‌اندازی واحدهای اقامتی - پذیرایی که ارائه‌دهنده خدمات به گردشگران داخلی و خارجی است، همراه شد.  از سوی دیگر، خوشبختانه برگزاری آیین‌های مذهبی و رویدادهایی که برخاسته از سنت فرهنگی در گذشته بوده‌اند، موجب شده است در ایام مختلف سال، ساکنان اصیل شهر به محل زندگی اجداد خود رجوع و با همکاری یکدیگر مراسمی باشکوه برگزار کنند که این امر با استقبال گردشگران هم روبه‌روست. خوشبختانه هنوز هستند مردمانی که خود را وقف شهر و آبادانی آن کرده‌اند.  با همه این‌ها به واسطه مهاجرت مردم از بافت تاریخی، تنزل کیفیت مرمت بخش تاریخی، اعمال سلیقه در مرمت و از سوی دیگر بر هم خوردن بافت اجتماعی و فرهنگی محله‌ها، یزد دچار مشکلاتی شده است. رفع این مشکلات و حفظ فرهنگ، تاریخ و میراث این شهر جهانی نیازمند حفظ جایگاه شهروندان به عنوان میزبانان اصلی بافت تاریخی و مشارکت آنهاست.  بدون شک، توسعه صنعت گردشگری و افزایش کیفیت خدمات به گردشگران در جایگاه مهمان، بدون در نظر گرفتن و توجه به اهالی اصیل میسر نخواهد بود. 
تا نگردی آشنا زین پرده رمزی نشنوی/  گوش نامحرم نباشد جای پیغام سروش