خیابان‌ها در جشن بیکران

آرش نهاوندی/مترجم

تاریخ شهر و موسیقی خیابانی در هم تنیده است؛ حتی در اروپای قرون وسطی و زمانی که دستگاه تفتیش به‌عنوان بازوی اجرایی پاپ با تمام قدرت با مخالفان برخورد می‌کرد، نوای موسیقی در خیابان شهر‌های اروپایی طنین‌انداز بود. با گسترش ارتباطات جهانی و توسعه صنعت توریسم، امروزه شهرهای مدرن میزبان گروه‌های موسیقی خیابانی هستند که در ژانرهای مختلفی برنامه اجرا می‌کنند؛ ازجمله شهرهایی که در عصر حاضر در زمینه موسیقی و جشنواره‌های خیابانی شهرتی به هم زده‌اند می‌توان به نیویورک، پاریس و استانبول اشاره کرد.

   پاریس
 تمام ژانرهای موسیقی از اپرا، کلاسیک راک، جز، رپ، هیپ‌هاپ را می‌توان در خیابان‌های پاریس شنید. موسیقی خیابانی در پاریس سابقه‌ طولانی دارد. بر مبنای اسناد تاریخی موسیقی خیابانی از زمان قرون وسطی در پاریس رواج داشته است. در قرن هفدهم میلادی مهم‌ترین محل اجرای موسیقی خیابانی در پاریس پل نهم بود. امروزه اجرا‌کنندگان موسیقی خیابانی در پاریس را می‌توان در اغلب میدان‌ها و خیابان‌های مرکز این شهر به چشم دید. در متروی پاریس نیز خوانندگان خیابانی به اجرای موسیقی می‌پردازند؛ البته به‌دلیل فضای محدود ایستگاه‌های مترو و مخاطبان در حال گذر، خوانندگان و نوازندگان منتخب در ایستگاه‌های متروی پاریس برنامه اجرا می‌کنند. برای خواندن و نواختن در متروی پاریس نیاز به مجوز است. البته اینکه نواختن و خواندن چه موسیقی در پاریس قانونی یا غیرقانونی است و اجرا در چه مناطقی از شهر مجاز است و در چه مناطقی غیرمجاز در هاله‌ای از ابهام قرار داد و تا‌کنون به‌دلیل تشکیلات عریض و طویل اداری در فرانسه مشخص نشده که آیا قرار است در این مورد قانونی به تصویب برسد یا خیر. نوازندگان و خوانندگان خیابانی اگر به محله‌های پاریس آشنا باشند و در زمان و مکانی مناسب به اجرا بپردازند، می‌توانند امیدوار به کسب درآمد چشمگیری، حتی بالاتر از درآمد پزشکان و وکیلان حقوقی باشند. جشنواره جز پاریس، جشنواره راک در سن و جشن موسیقی همه‌ساله در پاریس برگزار می‌شود. جشنواره‌های موسیقی آفریقایی و به‌ویژه موسیقی شمال آفریقا مانند موسیقی «ری» که از نوعی موسیقی الجزایری گرفته شده است، همه‌ساله در پاریس برپا می‌شود. 

    استانبول
استانبول از سرزنده‌ترین شهرهای دنیاست که بخش مهمی از این نشاط را موسیقی خیابانی و نوازندگان آن می‌سازند. خیابان استقلال در شهر استانبول ازجمله مراکز تجمع نوازندگان و خوانندگان خیابانی در استانبول است. در این خیابان موسیقی سنتی در کنار انواع موزیک‌ها برای عابران که اغلب آنها گردشگران هستند، نواخته می‌شود. از سال2016 خوانندگان و موزیسین‌های خیابانی مجاز به خواندن بر عرشه کشتی‌های تفریحی و مسافربری که از تنگه بسفر گذر می‌کنند، شده‌اند. شهرداری استانبول برای خوانندگان و نوازندگان خیابانی که قصد اجرا در کشتی‌ها را دارند، مجوز صادر می‌کنند. اجرای موسیقی در هر نقطه از شهر با درنظر گرفتن حریم و حقوق دیگران مجاز است. در شهر استانبول سالانه جشنواره‌های موسیقی ترکی، جز، پاپ و راک خیابانی برگزار می‌شود.

   نیویورک 
در سایت شهرداری نیویورک آمده  خوانندگان و نوازندگان در این شهر نیاز به مجوز ندارند. در زمینه اجرای موسیقی خیابانی تنها زمانی مجوز لازم داده می‌شود که فرد یا گروهی بخواهند از دستگاه‌های پخش صدا مانند بلندگو، مگافون یا استریو در زمان اجرا در پارک‌ها یا در فضاهای نزدیک به پارک‌ها استفاده کنند. متقاضیان استفاده از مجوز برای استفاده از دستگاه‌های پخش‌کننده صوت در نیویورک در ساعات کاری به مراکز پلیس محلی مراجعه می‌کنند. بهای مجوز استفاده از دستگاه‌های پخش صوت 45دلار است؛ این در حالی است که گروه‌های موسیقی خیابانی که از دستگاه‌های پخش صوت استفاده نمی‌کنند می‌توانند در سطح شهر نیویورک برنامه خود را اجرا کنند. در نیویورک علاوه بر خیابان‌ها، ایستگاه‌ها و محل ورودی‌های مترو، محل دائمی اجرای موسیقی است. اجرای اغلب ترانه‌های سبک‌های جز و بلوز و کانتری و همچنین ترانه‌های روز و خاطره‌انگیز توسط نوازندگان خیابانی در این کلانشهر اجرا می‌شود. همه‌ساله تعداد قابل توجهی جشنواره‌های موسیقی در فضای باز نیز برگزار می‌شود؛ ازجمله جشنواره اجرای موسیقی «صحنه تابستان» که سازمان پارک‌های نیویورک حامی اصلی برگزاری آن است و امسال سی‌و‌سومین سالگرد خود را جشن گرفت. بال فرماندار نیز جشنواره مهم موسیقی است که به‌مدت 3روز در فضای باز در جزیره راندال شهر نیویورک برگزار می‌شود. «بریک سلبریتی بروکلین» نیز جشنواره‌ای است که عمدتا به محل بوکلین اختصاص دارد و در پارک پروسپکت برگزار می‌شود.