گزارش
صدای پای صلح
طرف‌های درگیردرجنگ چهارساله یمن، بیش از هرزمان دیگری به صلح نزدیک شده‌اند
سیاوش فلاح‌پور/ خبرنگار
پس از 4سال جنگ ویرانگر که می‌توان از آن به‌عنوان نوعی نسل‌کشی در فقیرترین کشور منطقه یاد کرد، حالا زمزمه‌هایی از صلح در یمن به گوش می‌رسد؛ زمزمه‌هایی که اگرچه همچنان ضعیف به‌حساب می‌آید اما می‌تواند مقدمه‌ای برای پایان یکی از سیاه‌ترین بحران‌های انسانی طی یک قرن گذشته باشد.
در این میان، نام چهره‌ای جدید طی روزهای گذشته به اخبار یمن گره خورده است؛ جرمی هانت، وزیر خارجه انگلیس که در هفته اخیر به 3پایتخت تأثیرگذار بر جنگ یمن سفر کرده است؛ ریاض، ابوظبی و تهران. اگرچه منابع غربی مدعی شده‌اند در جریان سفر هانت به ریاض و ملاقات شخصی او با محمد بن‌سلمان، شرایط چندان خوب پیش نرفته و حتی کار به عصبانیت ولیعهد سعودی کشیده است، اما به‌نظر می‌رسد حتی عربستان نیز چاره‌ای جز پذیرش مطالبات جهانی برای پایان این جنگ چهارساله ندارد.
به گزارش سی.ان.ان در جریان این دیدار، وزیر خارجه انگلیس سندی را به‌عنوان نقشه راه صلح در اختیار ولیعهد عربستان قرار داده که جزئیات آن برای وی راضی‌کننده نبوده است. با این حال هانت بعد از ریاض، به امارات به‌عنوان دیگر کشور تصمیم‌گیر در ائتلاف عربی سفر کرد و با محمد بن‌زاید، ولیعهد ابوظبی دیدار داشت و بعد از آن نیز، راهی تهران شد.
این در حالی است که روز گذشته، محمدعلی الحوثی، رئیس کمیته عالی انقلاب یمن در بیانیه‌ای اعلام کرد که در پاسخ به درخواست دبیرکل سازمان ملل، آماده است تا تمام حملات زمینی، موشکی و پهپادی انصارالله به مناطق تحت سیطره نیروهای وابسته به ائتلاف عربی را با هدف دستیابی به صلح متوقف کند. به فاصله ساعاتی بعد از این بیانیه، وزارت خارجه دولت منصور هادی نیز با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که با درخواست مارتین گریفیس، فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل در جنگ یمن به‌منظور مشارکت در مذاکرات صلح در سوئد موافقت کرده است. از سوی دیگر روز گذشته، پادشاه عربستان هم در جریان مراسم افتتاح مجلس شورای سعودی اعلام کرد از تلاش‌های سازمان ملل برای پایان جنگ یمن حمایت می‌کند. او گفت: تأکید عربستان بر اجرای مفاد قطعنامه2216 شورای امنیت، طرح تهیه‌شده برای پایان جنگ در شورای همکاری خلیح فارس و همچنین گفت‌وگوی مستقیم طرف‌های یمنی است.
آمادگی عربستان برای پایان جنگ چهارساله یمن در حالی مطرح شده که نشانه‌هایی از سوی این کشور برای پایان بحران یک‌ساله قطر نیز دیده می‌شود. روز گذشته معاون وزیر خارجه کویت اعلام کرد اجلاس آتی شورای همکاری خلیج‌فارس به‌جای مسقط در ریاض برگزار شده و تمامی کشورهای عضو شورا در آن شرکت خواهند کرد. گفته شده علت این جابه‌جایی، شرایط جسمی سلطان قابوس و عدم‌توانایی وی برای حضور در تمامی برنامه‌های اجلاس است. احتمال حضور امیر قطر در ریاض در شرایطی مطرح شده که پیش از این، محمد بن‌سلمان در چرخشی کم‌سابقه از این کشور و اقتصادش در خلیج‌فارس تقدیر کرده بود. با این حال هنوز احتمال پایان بحران قطر نسبت به خاتمه جنگ چهارساله یمن کمتر است.
به‌نظر می‌رسد بحران بین‌المللی بعد از قتل وحشیانه جمال خاشقجی، ولیعهد را ناچار به عقب‌نشینی از سیاست‌های اساسی خود در منطقه کرده است. به این ترتیب با تغییر مواضع ریاض در پرونده‌های یمن و قطر، تنها معامله قرن است که به‌عنوان ضلع سوم سیاست‌های منطقه‌ای محمد بن‌سلمان باقی خواهد ماند.
آیا عربستان به اهداف خود در جنگ یمن رسیده است؟
4سال پیش، به فاصله کوتاهی بعد از جنگ یمن، محمد بن‌سلمان در مصاحبه با شبکه العربیه، 4هدف اصلی را برای آغاز جنگی بزرگ در مرزهای جنوبی پادشاهی سعودی عنوان کرد. این 4هدف عبارت بود از:
1- مقابله با کودتای انصارالله علیه دولت هادی و بازگرداندن این دولت به صنعا
2- مقابله با تهدید حمل‌ونقل دریایی حوزه خلیج‌فارس از سوی انصارالله و آزادی مناطق مشرف به تنگه باب‌المندب از سیطره این گروه
3- مقابله با خطر گروه‌های تروریستی (القاعده) در جنوب یمن که بعد از ناآرامی‌های داخلی این کشور افزایش یافته بود.
4- جلوگیری از خطر حضور نیروهای زمینی انصارالله برای مرزهای جنوبی عربستان سعودی
اکنون با گذشت 4سال از جنگ خونین یمن، صنعا همچنان در اختیار انصارالله است؛ آن هم در حالی‌که دولت هادی حتی بر استان عدن هم به‌طور کافی سیطره ندارد و بارها وزرای دولت او از اشغال این استان توسط امارات سخن گفته‌اند.
این در حالی است که با وجود تلاش گسترده نیروهای ائتلاف و بمباران‌های بی‌سابقه، شهر ساحلی الحدیده، مشرف به تنگه باب‌المندب نیز همچنان تحت سیطره جنبش انصارالله قرار دارد.
از سوی دیگر، به استناد گزارش‌های متعدد سازمان‌های حقوق بشری و رسانه‌های غربی، القاعده یمن اکنون در قدرتمندترین موقعیت خود طی یک دهه گذشته قرار دارد؛ سازمانی تروریستی که گفته می‌شود بارها از سوی ائتلاف عربی به رهبری عربستان و امارات برای مقابله با انصارالله یمن به‌کار گرفته شده است.
در پایان نیز، نه‌تنها مرزهای جنوبی عربستان، بلکه حتی شهرهای مرکزی این کشور نیز از سوی موشک‌ها و پهپادهای انصارالله در معرض خطر دائمی قرار دارند.
