سیمای آشفته کرمان

راضیه زنگی‌آبادی|   خبرنگار:

فضای بصری شهر کرمان از نظر شهرسازی یک‌دست و منظم نیست. موضوعی که حتی مسئولان شهری و استادان و متخصصان شهرسازی هم این موضوع را تایید می‌کنند. 

بافت شهر کرمان بین سنتی و مدرن سردرگم است و ساختمان‌سازی‌ها در آن از قاعده معینی پیروی نمی‌کند؛ بنابراین شهر به محلی ناهمگون، بدون هارمونی و زیبایی‌شناسی تبدیل شده است. به نظر می‌رسد که باید نظارت بیشتری بر ساخت و سازهای شهری و مسکونی انجام و قوانین سخت‌گیرانه‌تری اتخاذ شود. 


سیما و منظر شهری 

به دلیل ناراضی بودن برخی مردم از فضای بصری شهر سراغ شهردار کرمان می‌رویم.  «سیدمهران عالم‌زاده» به همشهری می‌گوید: یکی از کارهایی که در شهرهای دیگر انجام شده است، اما در کرمان شاهد انجام آن نیستیم، تنظیم ضوابط سیما و منظر شهری و تصویب آن در کمیسیون ماده 5 است. این تنظیم‌سازی را از چندی پیش پیگیری کرده‌ایم که در حال حاضر در مراحل پایانی به سر می‌برد. به کمیسیون ماده 5 هم آن را ارائه کرده‌ایم تا تصویب شود. پس از این‌که این تاییدیه صادر شود، شهرداری موظف است هنگام صدور پروانه، نمای همه ساختمان‌ها را دریافت کند و با نماهای مجاور چک کند. 

وی می‌افزاید: هنگام صدور پایان کار هم اگر نمای تعریف‌شده رعایت نشده باشد به کمیسیون ماده 100 برای تخریب فرستاده می‌شود؛ بنابراین در حال ضابطه‌‌مند کردن سیما و منظر شهری هستیم تا به لحاظ قانونی بتوانیم با سازندگان متخلف برخورد کنیم، زیرا این موضوع یک حق عمومی است و این قانون کم‌‌کم به حوزه مبلمان شهری، معابر، خیابان‌ها و فضای سبز هم ورود پیدا می‌کند. در این راستا سازمان نظام مهندسی و خصوصاً معمار نقش اساسی را دارند. نقشه‌های معماری را باید مهندس معمار تهیه کند و مهندس ناظر معمار هم روی آن‌ها نظارت داشته باشد که عیناً همان نقشه اجرا شود. 


معماری ایرانی‌اسلامی 

نایب‌رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر کرمان هم در خصوص نابسامانی فضای شهر کرمان به همشهری می‌گوید: ما خودمان در دوره‌های قبل شورا پیگیر این موضوع بوده‌ایم تا شاید راه حلی برای هماهنگ‌سازی سیما و منظر شهری پیدا کنیم تا این کالبد را که با سلیقه شخصی افراد شکل می‌گیرد، بهسازی کنیم. هرچند اقداماتی انجام شد، اما به سرانجام نرسید. 

 «منصور ایرانمنش» می‌افزاید: سازمان نظام مهندسی هم عملکردهایی در خصوص نمای ساختمان‌ها داشته تا نمای ساختمان‌ها یکنواخت باشند و بافت قدیم را در خیابان‌های اصلی مشخص کنند، ولی هنوز اتفاق خاصی نیفتاده است. هرچند معاونت شهرسازی شهرداری در حال تنظیم قانون‌هایی برای نمای ساختمان‌ها هنگام صدور پروانه است، مردم هم در این زمینه نقش اساسی دارند، به دلیل این‌که گرانی در ابزار و مواد ساختمان‌سازی وجود دارد. 

آخرین مرحله ساخت نماسازی است. شهرداری هم سازش زیادی در این زمینه داشته است. فرد با وامی که می‌گیرد می‌خواهد ساختمان را بسازد و به مرحله پایان کار برساند، بنابراین افراد اول باید مجوز پایان کار بگیرند تا وام خود را تقسیط کنند. گاهی شهرداری با تعهد گرفتن از مردم در خصوص نماسازی مجوز پایان کار را دریافت می‌کند و بعد از اتمام کار هم کسی به نمای تعریفی از قبل توجهی نمی‌کند. 

ایرانمنش می‌گوید: اصولی که در نمای ساختمان‌ها و شهرسازی باید رعایت شود، بر اساس الگوی معماری ایرانی‌اسلامی است که در همه اسناد بالادستی موجود بوده و به شهرها هم ابلاغ شده است؛ اما در سنوات گذشته این اصول در شهر کرمان رعایت نشده و هرکسی با نمای آلومینیومی، رویی، سفال و سنگ ساختمان‌سازی کرده است که باعث شده چهره شهر زشت شود. در اصل شهرداری باید در این موضوع به صورت جدی وارد می‌شد. اگر برای شهرک‌ها یا هر ساختمان دیگری نمایی از قبل تعریف شده بود در حال حاضر با چهره زشتی از شهر روبه‌رو نبودیم؛ به طور مثال ساختمانی که در خیابان فردوسی ساخته شده نمایی از یک معماری قدیمی و بافت قدیم دارد، ولی در عین حال باید اصولی تعریف شود که به صورت ترکیبی شهرسازی جلو برود؛ یعنی هم از بافت سنتی و هم از مدرنیته و نمونه‌های جدید استفاده شود. 

یکی از استادان دانشگاه هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی کرمان هم که 20 سال سابقه تدریس و فعالیت در حوزه‌های طراحی معماری و شهرسازی دارد در خصوص شهرسازی ایرانی‌اسلامی به همشهری توضیح می‌دهد: ما تعریف دقیقی از معماری ایرانی و اسلامی نداریم؛ زیرا اگر شهرسازی قبل از اسلام مد نظر باشد، تا دوره‌های بعد از اسلام با تغییرات نه‌چندان زیادی ادامه پیدا کرده است. در اصل منظور ما اقلیم کویری است که همه خانه‌ها به هم وصل هستند و در کوچه‌های باریک قرار گرفته‌اند. اما در واقع این شبیه‌سازی با زندگی مردم سازگار نسیت. 

 «آزنگ بقایی» ادامه می‌دهد: نکات مهمی هم در بحث شهرسازی وجود دارد که باید گفته شود؛ یکی از آن‌ها مرتفع‌سازی است که این یعنی از دست رفتن حریم خانه مجاور که در واقع می‌تواند یکی از موارد نقض اصول شرعی هم باشد. 
بقایی می‌گوید: یک نظام تصمیم‌گیری واحد برای ساخت شهر وجود ندارد و گرنه تراکم‌بندی و زون‌بندی همیشه در همه جای دنیا رعایت شده است. اگر یک منطقه مسکونی است پس به هیچ عنوان هیچ کس حق ساختن ساختمان‌های بلندمرتبه را نباید داشته باشد، اما در شهرسازی الآن ما هیچ تضمینی وجود ندارد که در کنار خانه ویلایی که فرد در آن زندگی می‌کند یک برج چندین طبقه بالا نرود. 


مرتفع‌سازی

 «آزنگ بقایی»، یکی از استادان دانشگاه هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی کرمان، می‌گوید: همه اصول شهرسازی با مرتفع‌سازی زیر سؤال می‌رود. یکی از موضوعات مهمی که وجود دارد قوانینی است که در شهرسازی به کار می‌رود که برای کسب درآمد است. درآمد از طریق فروش تراکم و صدور پروانه ساختمان در کل کشور انجام می‌شود و هیچ حریم خصوصی برای واحدهای معماری و سکونت در نظر گرفته نشده است. ساختار شهری که طی سال‌ها خراب شده است نیاز به زمان طولانی برای بازسازی دارد.