اردشیر گراوند| جامعه‌شناس
دزدی از قدیمی‌ترین جرائم بشری است که در جوامع مختلف به شیوه‌های گوناگون دیده می‌شود اما علت اولیه دزدی را باید نیاز به تأمین معیشت و دستیابی سخت به درآمد مشروع دانست که اگر مسیرها و بسترهای آن در یک جامعه به اندازه کافی فراهم نباشد و در مواقعی بن‌بست وجود داشته باشد افراد به درآمدهای نامشروع گرایش پیدا‌می‌کنند. در واقع باید به‌خاطر داشت که هیچ‌کس به‌طور مادر زاد و ارثی دزد به دنیا نمی‌آید و این نوع بزه در ابتدا از یک موضوع و کمبود کاملا واقعی در زندگی آغاز و در ادامه تبدیل به هیجان و در نهایت سبک زندگی می‌شود. علت اینکه از سال88 میزان جرائمی مانند سرقت با رشد شدیدی مواجه شده تا جایی که بالای 70درصد زندانیان را تشکیل داده، ناشی از رواج درآمدهای نامشروع است که به‌خاطر مسری بودنش روزبه‌روز هم فراگیرتر می‌شود و دامنه مبتلایانش افزایش می‌یابد. بی‌ثباتی وضعیت اقتصادی، نبود نظارت‌های مستمر، مداخلات پیدا و پنهان در سیستم بوروکراسی اداری، تغییرات بی‌اساس و پی‌در‌پی در نظام حکومتی و اجتماعی در سال‌های اخیر نشان داده که این بزه رشد چشمگیرتری یافته. در واقع هر زمانی که تنش بیشتری روی مردم بوده و وضعیت اجتماعی دچار بی‌تعادلی و نابسامانی شده احتمال دزدی و سایر مشکلات اجتماعی هم بیشتر شده است.
در چنین شرایطی بیشتر افراد برای عقب نماندن و یا بقا حاضر به انجام هر کاری می‌شوند و خیلی از تعاریف بنیادی روانشناختی و جامعه‌شناختی رنگ می‌بازد و دلایلی مانند فقر عاطفی، ناکامی، حسادت، راحت طلبی و تنبلی، تجربه‌های دوران کودکی و خودنمایی در جایگاه ثانویه علت و معلول قرار می‌گیرند. بسته به تیپ شخصیتی افراد، هر کسی به شیوه‌ای که از دستش بر‌می‌آید و قادر به انجامش است از جایگاه اجتماعی‌اش سوءاستفاده می‌کند؛ از راه‌های مستقیم و غیرمستقیم.
فردی با اختلاس پولی به جیب می‌زند و دیگری با گرفتن زیر‌میزی و رشوه. یک نفر هکر می‌شود و در مقابل فردی با سرقت مسلحانه اهدافش را پیش می‌برد. به تمام این اعمال برچسب دزدی زده می‌شود فقط شیوه‌هایش متفاوت است.
تا زمانی که نظام پولی و اقتصادی اصلاح نشود، ترس از آینده و بقا افراد را وادار می‌کند به این بزه اجتماعی روی آورند تا نیاز اولیه را که تأمین معیشت زندگی است برآورده کنند و در ادامه زمانی که راه نامشروع برای فرد نظام‌مند شد دیگر نمی‌تواند از سبک زندگی‌اش که با آن خو کرده دست بکشید، حتی در شرایطی که تمکن مالی دارد. تداوم آن به‌علت نیروی جاذبه، دیگران را نیز به این سمت می‌کشد که نمونه‌های زیادی از این نوع فراگیری را در جامعه امروز ایران می‌بینیم.
بنابراین برای دستیابی به یک جامعه ایده‌آل‌گرا و دور از آلودگی‌ها باید راه‌های درآمدهای مشروع را فراهم و در جامعه ثبات ایجاد کرد تا پایه‌های آرامش و اعتماد و امیدواری و خوش بین بودن به آینده دوباره در مردم بروز بیرونی یابد. توجه به این موضوع پایه‌های نظام اجتماعی را نیز مستحکم‌تر می‌کند. در ادامه نیز می‌توان با بهبود روش‌های رفتاری و توانمندسازی و گفت‌وگو با کسانی که به این نوع سبک زندگی عادت کرده‌اند، کمک کرد تا افراد گرفتار در این منجلاب، لذت و روح زندگی را به شکل واقعی تجربه کنند.
چرا در جامعه دزد زیاد می‌شود؟
درآمد مشروع در بن‌بست
در همینه زمینه :
