حقوق‌بگیرهای بیکار

لیلا شریف 

پلاسکو که فرو ریخت، مرگ و غم و بیکاری را بر سر کارگرهایش آوار کرد. دیگر مغازه‌ای نبود که کارگرها با خیال راحت هر صبح کلید را در قفلش بچرخانند و برای به‌دست آوردن درآمد مشغول کار شوند. بیکاری مثل خوره به جان کارگرها افتاد و بیمه بیکاری، راه‌حلی موقتی بود که هرچند توان حل مسئله را نداشت اما ‌توانست برای چندماه از درد مردان پلاسکو کم کند. زلزله کرمانشاه و آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو حوادث غیرمترقبه‌ای بودند که افراد زیادی را از کار بیکار و کارگرها را از حقوق حداقلی هم محروم کردند. آمار می‌گوید که در سال 96، تهران برای 629نفر و کرمانشاه برای 368نفر دارای سابقه کمتر از 6‌ماه، بیمه بیکاری رد کرده است. اما بیکاری در سال 96 تنها به سراغ زنان و مردان درگیر با حوادث غیرمترقبه نرفت، چرا که تعداد افراد طالب بیمه بیکاری از 198هزار و 776مورد در سال 95 به 207هزار و 621نفر در سال 96 رسید و این آمار نشان از این واقعیت دارد که شرایط بد اقتصادی فشارش را بر گرده حقوق‌بگیرها گذاشته است. از میان افراد بیکاری که در سال 96 از بیمه بیکاری استفاده کردند، 146هزار و 705مرد و 61هزار و 201نفر زن بودند که این میزان نسبت به سال 95 با یک افزایش 10هزار نفری جمعیت زنان بهره‌مند از بیمه بیکاری همراه بود؛ به‌عبارت دیگر براساس آمار بیمه بیکاری سال 95، 146هزار و 402مرد و 52هزار و 71زن از بیمه بیکاری استفاده کردند.

قانون بیمه بیکاری چه می‌گوید؟

بیکار از نظر این قانون به بیمه‌شده‌ای گفته می‌شود که بدون میل و اراده بیکار شده اما آماده کار باشد. براساس این قانون، بیمه‌شدگانی که به‌علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد کاری‌شان به تشخیص وزارتخانه ذی‌ربط و تأیید شورای‌عالی کار بیکار موقت شناخته شوند و همچنین بیمه‌شدگانی که به‌علت بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش‌سوزی از کار بیکار شوند، در دایره افراد بهره‌مند از بیمه بیکاری جای می‌گیرند.

بیمه بیکاری برای کدامیک از بیمه‌شدگان است؟

افرادی که بیمه هستند برای گرفتن بیمه بیکاری باید چند شرط را رعایت کرده باشند.

شرط اول اینکه بیمه‌شده ها قبل از بیکارشدن حداقل 6‌ماه سابقه پرداخت بیمه داشته باشند؛ البته این سابقه 6‌ماه بیمه، شامل حال افرادی که به‌دلیل حوادث غیرمترقبه بیکار شده‌اند نمی‌شود و آنها از این اصل مستثنا هستند.

شرط دوم این است که بیمه‌شده تا 30روز بعد از بیکار شدنش باید بیکاری‌اش را به واحدهای کار و امور اجتماعی اطلاع دهد و بگوید که برای کار در حوزه تخصصی‌اش یا مشابه‌ کاری که انجام می‌داد، آمادگی دارد. البته اگر فرد بیکار در همان بازه 30روزه نتواند به واحدهای کار و امور اجتماعی مراجعه کند، یک فرجه سه‌ماهه هم برایش درنظر گرفته می‌شود که تشخیص موجه‌بودن این تأخیر و دادن فرجه ‌سه‌ماهه، برعهده هیأت حل اختلاف است. پس بهتر است که بیمه‌شده بیکار در همان زمان 30روزه از بیکار‌شدندش دنبال بیمه بیکاری برود.

شرط سوم؛ بیمه‌شده باید در دوره‌های کارآموزی و سوادآموزی که به‌وسیله واحد کار و اموراجتماعی و نهضت سواد‌آموزی برگزار می‌شود، شرکت کند و هر 2ماه یک‌بار گواهی لازم در مورد این دوره‌ها را به‌دست شعب تأمین‌اجتماعی برساند.

بیمه بیکاری چقدر است؟

کارگر و کارمندی که بیکار شده است، نزدیک به 55درصد از دریافتی سابقش را در دوران بیکاری تحت عنوان بیمه بیکاری دریافت می‌کند. اگر کسی که کارش را از دست داده است متأهل باشد این وضعیت تأهل یک امتیاز مثبت برایش حساب می‌شود و می‌تواند به ازای افراد تحت‌تکفلش- حداکثر 4نفر-۱۰ درصد به میزان بیمه بیکاری‌اش اضافه کند.

تاریخ انقضای بیمه‌بیکاری مجردها و متأهل‌ها

اینکه یک فرد بیکار که دارای سابقه بیمه است تا چه زمانی می‌تواند از بیمه بیکاری استفاده کند، وابسته به 2 عامل مهم به نام سابقه پرداخت حق بیمه و وضعیت تأهل است.

دنیای بیمه بیکاری برای مجردها با متأهل‌ها متفاوت است. زمان حداکثری استفاده از بیمه بیکاری برای مجردها 36‌ماه است و براساس حساب و کتاب‌های بیمه بیکاری، مجردهایی که ۶ تا ۲۴‌ماه حق بیمه پرداخت کرده باشند تا ۶ماه، ۲۵ تا ۱۲۰‌ماه پرداختی حق بیمه تا ۱۲ ماه، ۱۲۱ تا ۱۸۰‌ماه پرداختی حق بیمه تا ۱۸‌ماه و همچنین مجردهایی که ۱۸۱ تا ۲۴۰‌ماه حق بیمه پرداخت کرده باشند تا ۲۶‌ماه و ۲۴۱‌ماه به بالا تا ۳۶‌ماه بیمه بیکاری دریافت می‌کنند.

اما خانم‌ها و آقایان متأهل اگر ۶ تا ۲۴‌ماه حق بیمه پرداخت کرده باشند تا ۱۲ ماه، ۲۵ تا ۱۲۰‌ماه پرداختی حق بیمه تا ۱۸ ماه، ۱۲۱ تا ۱۸۰‌ماه پرداختی حق بیمه تا ۲۶‌ماه و اگر ۱۸۱ تا ۲۴۰‌ماه حق بیمه پرداخت کرده باشند تا ۳۶‌ماه و پرداخت حق بیمه به‌مدت ۲۴۱‌ماه به بالا تا ۵۰‌ماه بیمه بیکاری دریافت می‌کنند؛ به‌عبارت دیگر حداکثر زمان استفاده از بیمه بیکاری برای مجردها 3سال و برای متأهل‌ها 4سال و 2‌ماه است.