فناوری علیه تحریم
ابزارهای مهم عبور از تحریم‌های آمریکا در نمایشگاهی با شعار «تراکنش علیه تحریم» مورد بحث کارشناسان قرار گرفت
با بسته شدن راه‌های ارتباط مالی جهان با ایران در پی تحریم‌های جدید و یکجانبه آمریکا علیه کشورمان، ابزارهای جدید فناوری به‌عنوان راه‌هایی برای حفظ ارتباط با جهان از مدتی قبل مورد بررسی قرار گرفته‌اند. ابزارهای مبتنی بر بلاکچین، پول دیجیتال ملی و به‌طور کلی، استارتاپ‌های حوزه مالی یا فین‌تک به‌عنوان سامانه‌ها و بازیگران جدید این عرصه شناخته می‌شوند. روز گذشته، نمایشگاه تراکنش ایران با شعار «تراکنش علیه تحریم» در بوستان گفتگو آغاز به‌کار کرد. فناوری چطور می‌تواند تحریم‌های بانکی را به چالش بکشد؟
بلاکچین، سوئیفت دیجیتال
ابزارهای بلاکچین که امنیت و شفافیت مالی را به‌دنبال دارند، از ابزارهای مهمی هستند که در شرایط پیش‌رو می‌توانند تبادل داده‌ها را سریع‌تر، دقیق‌تر و امن‌تر به سوی دیگری از دنیا منتقل کنند. در این ابزارها، دوطرف معامله که قبلا عضویت‌شان در سیستم تأیید شده، به‌طور مستقیم به یکدیگر وصل شده و تراکنش مالی یا داده‌ای را انجام می‌دهند. با وجود سامانه‌های مبتنی بر بلاکچین به سوئیفت یا شبکه‌های مالی بانکی نیازی نیست و تراکنش صرفا در خود سیستم انجام می‌شود. به گزارش همشهری، مصطفی کواکبیان، نماینده مجلس درباره مزایای این شیوه در نمایشگاه تراکنش ایران، گفت: «اپلیکیشن‌های پرداخت بخشی از سامانه‌هایی هستند که همه‌چیز در آنها شفاف است.» ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی با اشاره به تأثیر مثبت استارتاپ‌های حوزه فین‌تک و بلاکچین‌ها در شرایط جدید کشور گفت: «آمریکا در حوزه‌های مختلف نرم‌افزار و سخت‌افزار ریشه دوانده و جزو بازیگران اصلی است، چراکه می‌خواهد تک‌صدایی در جهان حاکم شده و فقط خودش نفر اصلی باشد. در چنین شرایطی صرفا تولید صنعتی یک محصول کافی نیست و باید نوآوری را در کنار عوامل تولید قرار بدهیم. بلاکچین یکی از ابزارهای نوآورانه‌ای است که باعث کمرنگ کردن انحصار و هژمونی‌هایی است که می‌تواند انحصار آمریکا را تغییر بدهد.»
فیلترینگ؛ مانع بزرگ استارتاپ‌ها
در کنار تمام ابزارهایی که تبادلات مالی با جهان را برای کشورمان ساده‌تر می‌کند، فیلترینگ یک سد بزرگ دانسته می‌شود. با وجود ابزارهای محدود‌کننده اینترنت در کشور اجرای تمام راه‌حل‌های مبتنی بر فناوری که روی بستر اینترنت قرار دارند، با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شوند. به‌خصوص استارتاپ‌ها که یکی از بازیگران اصلی این حوزه هستند و توان اندکی برای مقابله با چنین تهدیدهایی دارند، ممکن است با وجود چنین دشواری‌هایی شکست خورده و از دایره فعالان این حوزه کنار بکشند. امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، همزمان با افتتاح این نمایشگاه گفت: «شرط بقای اکوسیستم، پذیرفتن بازیگران جدید است که تغییراتی در الگوی رفتار مردم را نیز به همراه دارند. با وجود اجرای این تغییرات، هنوز پذیرش درستی از آنها صورت نگرفته است.» مصطفی کواکبیان، نماینده مجلس در افتتاحیه «نمایشگاه تراکنش ایران» در این‌باره گفت: «در این سال‌ها فقط شعار دادیم که دنبال ساخت زیرساخت‌هایی برای فضای مجازی و دیجیتال هستیم تا دیگران با قدرت فناوری‌شان ما را دچار مشکل نکنند. حالا از افق1404 که یک برنامه 20ساله بود، فقط 7سال زمان باقی مانده و باید از خودمان بپرسیم آیا می‌توانیم به هدف‌های آن سند در حوزه دیجیتال دست پیدا کنیم؟ واضح است که با فیلترینگ، بستن و گرفتن کار جلو نمی‌رود.»
پول دیجیتال ملی؛ راه جدید تبادل بانکی
ابراهیم مقدم، رئیس سازمان فابا روز گذشته در افتتاحیه این نمایشگاه با اشاره به اینکه فناوری‌های دنیای مالی می‌توانند به‌خصوص در ارتباط با کشورهای دوست و همسایه کاربرد داشته باشند، در افتتاحیه نمایشگاه تراکنش ایران، گفت: «استفاده از ارزهای دیجیتال، مبادلات کالا به کالا بدون انتقال وجه با کشورهای همجوار، استفاده از ظرفیت‌های کشورهای همجوار و استفاده از مرزهای خارج از تحریم چند مورد از این تلاش‌هاست که کارشناسان امر توصیه می‌کنند باید با کمک بخش خصوصی و دولتی به‌کار گرفته شوند.» پیش‌تر ناصر حکیمی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرده بود: «چند مدل مختلف از پول دیجیتال ملی در حال بررسی است تا بهترین نمونه به بازار تزریق شود.» به‌جز این، خبرهایی مبنی بر احتمال استفاده از یک کانال اختصاصی انتقال پول دیجیتال بین روسیه و ایران عنوان شده بود.پول دیجیتال یا رمزارز در دنیا بیشتر با نام «بیت‌کوین» گره خورده اما اخیرا در برخی کشورها پول دیجیتال ملی نیز رایج شده یا در حال ساخت است. پول دیجیتال ملی ایران با پشتوانه ریال نیز قرار است در آینده رونمایی شود. سیدابوطالب نجفی، مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک گفته این پول مجازی به درخواست بانک مرکزی جهت استفاده از فناوری‌های نوین نظام بانکی طراحی و توسعه داده شده. نجفی، هدف از توسعه این زیر ساخت را امکان‌سنجی و ارزیابی قابلیت‌های فناوری بلاکچین و رمزارزها در توسعه خدمات مالی و پرداخت در نظام بانکی کشور در سطوح بین بانکی و بانکداری خرد اعلام کرده است. به گفته وی، «انتخاب ریال به‌عنوان پشتوانه پول دیجیتال ملی بدین معناست که به ازای صدور هر واحد رمزارز ملی، معادل ریالی آن در حساب بانک مرکزی مسدود خواهد شد و بنابراین صدور آن به‌هیچ‌وجه منجر به خلق نقدینگی نمی‌شود. از سوی دیگر این رمز ارز در بستر زنجیره بلوک خصوصی صادر می‌شود و برخلاف رمزارزهای جهان‌روا همانند بیت‌کوین، قابلیت استخراج آن (Mining) وجود ندارد.»
