به چه کسانی نباید پول قرض داد؟
معامله مبهم دوستی را به هم می‌زند
مروری بر آداب و رسوم قرض‌دادن پول
نگین قلیچ‌خانی
توصیه‌های زیادی بر امر اجتماعی و دینی قرض‌الحسنه به دوستان و آشنایان شده است. دوستانی داریم که به کمک ما نیازمندند و با قرض‌دادن به آنها و رفع نیازهایشان، حس خوبی نصیب آدم می‌شود. اما گاهی هم این قرض‌دادن‌ها دردسرهای زیادی برای خودمان به‌بار می‌آورند. در شرایط اقتصادی فعلی، تأمین هزینه‌های زندگی چندان آسان نیست. واقعیت این است که خیلی‌ها با بررسی معادله‌های پیچیده ریاضی تلاش می‌کنند هزینه‌ها را کاهش دهند و به‌اصطلاح در خرج ماه نمانند. طبیعی است که در زمان نیاز دوستان‌مان به کمک مالی باید از آنها حمایت کنیم ولی زندگی، به‌ویژه مدل تک‌نفره‌اش دشوار است و اینجاست که باید مثل معروف نمایشنامه هملت اثر شکسپیر را به‌خاطر بیاوریم: «بهتر است بدهکار باشید تا طلبکار! بدهکار فقط دوستش را از دست می‌دهد اما طلبکار هم دوستش را از دست می‌دهد و هم پولش را...».
اولین سؤال قبل از قرض‌دادن
«چرا من؟! چرا او از دوست دیگری تقاضای کمک نکرده است؟ شاید فکر می‌کند من خیلی ثروتمندم! شاید هم گمان می‌کند که برای من پول مهم نیست و اگر آن را برنگرداند، زیاد ناراحت نمی‌شوم. شاید هم با من بیشتر از دیگران صمیمی بوده و روی کمک‌خواستن از دیگر دوستان را ندارد»؛ پاسخ به این سؤال‌ها راهنمایی خوب برای اعتماد یا بی‌اعتماد شما به دوستی است که از شما کمک خواسته است.
پس به این افراد پول قرض ندهید
اگر پول‌تان برایتان مهم نیست و به نیت خالص کمک کردن می‌اندیشید و در نهایت بازگشت سرمایه‌تان برایتان در اولویت نیست که هیچ... اما اگر پول را به امید بازپس‌گیری‌اش به کسی می‌دهید، نباید ریسک کنید. از قدیم گفته‌اند: «حساب حسابه، کاکا برادر...» و یک مثل ترکی هم می‌گوید: «اورتولی بازار، دوستلوقی پوزار»؛ (معامله مبهم، دوستی را به‌هم می‌زند.) پس وقتی قصد قرض‌دادن دارید، این افراد را حذف کنید:
* وقتی مرتب می‌شنوید که او به تیغ‌زنی دوستانش شهرت دارد؛ چنین افرادی را از دایره دوستی‌تان هم حذف کنید، چه برسد به قرض‌دادن پول!
* وقتی کسی بیش از حد از شما و دیگر دوستان قرض می‌گیرد – ولو اینکه آن را در زمان مقرر یا بعد از آن پس می‌دهد- نباید این فرایند ادامه یابد. برای دوستی‌تان هم که شده، راه و چاه پس‌انداز را به او یاد بدهید. به‌عبارتی به‌جای ماهی‌دادن، به او ماهیگیری یاد بدهید!
* وقتی می‌خواهید در ازای پولی که قرض می‌دهید از او رسید دریافت کنید، او به شما می‌گوید: «یعنی به من اعتماد نداری؟!» شما نباید در این وضعیت رودربایستی را انتخاب کنید. شاید می‌خواهد از بازپرداخت فرار کند. می‌توانید در جوابش بگویید که شما به او اعتماد دارید، اما کسی از فردای خود خبر ندارد.
* وقتی او را خوب نمی‌شناسید؛ دوستی داشتم که درباره کلاشی‌های صورت‌گرفته از خودش صحبت می‌کرد. او می‌گفت یکی از خواستگارانش در ابتدای آشنایی از او پول خواسته و بعد خبری از او نشده است! حساب دست‌تان باشد...
* وقتی او زمان مشخص و معینی برای بازپرداخت بدهی‌اش تعیین نکرده است؛ این یعنی او بدحساب است و نمی‌شود روی بازگشت اصل پول حساب باز کرد.
